Mayê waştena şıma anê ca

Editor/Faruk Yakup

Mayê hewnanê şıma, waştena şıma anê ca. Şımadê vacê senin? Waşten u adırdê zerida şımayê veşaye qandê zıwan u qandê şarê ma Zazayan zeydê adırdê mayayo u şımayê nê şenê êy waştena xü hérbi hérbi biyarê zıwan. Qandê çıçiyo şımayê éşkere nêşenê nnêy çiyan biyarê zıwan? Sebebê nêy çiyan zaf o u gerek nêvinena nêy çiyan zi tiyadı bınuşna. Bolê şıma dı mı qısey kerdo. Fıkrê şıma her wext ê mı ra dıha tuj bi. Ewro ma gam eşt. Şıma vınderdi. Qandê çıçi?

O rocana postayê mı rê zerfê ame. Mı zerfi akerd çı bıvina, dest nusteyê merdımê do nıka zaf zaf kürtçılıxey keno ê êyo. O merdım zi nıka dışmeneyda welat hézkerdoxê zazaciyan keno. Hey insafsız, destnuşteyê to mı wend u êy çiyê kı tı serana verı kırd(as)a ser nuşnayo méde (pizeyê) qelıbna. Êy kıfıro kı pis to kerdo, kıfırê merdımê serseriyan o.

No posta mı rê ju embazê zazacira ame. No embazê zazaci nameyê xü nê nuşto. Tenya vano; "Sizden Biri" tabii nuste senin kewto cı dest ma zi nêzanê...Tenya vato:"-Yayın kakkı size aittir." Embaz, tı kamê se, berxüdar bı...!!!

Rocê ma bı embazana şi kêy no merdımo "kürtçi". Ma ronışt u ma pêamey kı ma do ju xezete vecê. No meseleyê xezete zi verê vetenda KORMIŞKAN'i bi. Tayın nusteyê kı no merdımo kürtçi o wexta nuşna bi arşivê ma dı est bı. Qandê kı bıba ékit mı arşiv ra destnuşteyê nêy merdımi vet u da pêver u tenya mı va: "-Hahooo!!!" Héta nıka, héyatê xü dı mı ju zazaci bı no feka u bı no éhlaqa nêdi.

Bırayê mıno kürtçi u dışmenê zazaciyan, dest nuşteyê to ma do nêy perandı nêvecê "merdımo bêwucdan", merdımo dı ri u bê ri, merdımo zeydê to ze küliyê. Ju perenê, dı perenê dıma kewnê lınci (çamur) fetısênê. Qederê to zeydê qederdê küliyano.

Amora ZazaPressi ya dıwês (12) fına newedera ze gülanê mısk u émbariya şarê ma miyan dı boy dana. Na amor dı Koyo Berz, fıkrê xü yê welati ser, seyhéta xü yê welati ser ano zıwan. Zerweş fına bı şiirandê xü ya perandê ZazaPressi dı ze gülana boy dano. Roşan Hayıg biyo zerida tarixê zazayan u roce dı roşın dano. Egit Eskarıj weşeya zerida xü ano zıwan. Usxan Cemal fına ze isotê tunı pizeyê şıma veşneno.



Suka Sêwregı dewda Mexteli dı ameyo dınya.

Faruk Yakup

Faruk Yakup: Koyo bıra tı şenê hébê xü ma rê bıdê sınasnayenı, ka tı kotidı marda xü ra biyê u to koti dı u héta sınıfê çendın wendo?
Koyo Berz: Ez Suka Sêwregı dewda Mexteli dı ameya dınya. Wendena xo ya dest peykerdenı heta sınıfda çıhari mı dewda Anazoy dı wend. Çıhar u panc zi Sêwregı dı Şair İbrahim Rafet dı kerd temam. Wendana xoya werti (orta) u Sanat Enstütüsi zi Sêwregı dı wendı. Bahdê wendan da xo ez şiya Zonguldakdı kontroldê raydı mı Formaney kerdı. Bahdo mı dest ê kari ra verda u ez ameya Adına dı kewta kardê awı-Elektırigi (Devlet Su İşleri). Hirê mengi mı karkerey kerdı. Bahdê hirına mengan ez biya teknisiyen u bahdê heşt mengan zi biya şef teknisyen. Dı ê cadê kari dı dı serda 1977 an da ma bı çend embazandê xo yê kariya Sendika Ges işi ronê u ez biya sekreterê a sendika. 1975 an ra tepeya kewta siyaseti miyan u siyaseta mızul biya. Qandê coy zi hergı serı çend fıni ameya tepıştenı u çıman bındı, kontıroldê polisan dı menda u mı iskence di. Nê heme çiyê mı bı belgana mahkemandê Adına dı u polisandê inan destı estê.

F.Y: Koyo bıra héta ewro to çend kıtabi nuşnayê u ninan ra çend kıtabê to neşır biyê?
K.B: Heta ewro mı nezdi vist kıtabi nuşnayê. Ninan ra hewt kıtabê mı ameyê çapkerdenı u ê bini zi vınderdeyê. Qandê kı perey mı çıniyê ezo nêşena çap kera. Kıtabê mınê kı ameyê çapkerdenı nêyê: 1-Na Xümxüma, 2-Siyamed u Xeca, 3-Kole Nêba, 4-Ewro şori Meştı bêri, 5-Namdarê Sêwregı 1, 6-Dersim, 7-Begê Dımıliyan. Kıtabê mınê kı çap nêbiyê 3 teyney cı şehriyê, jew Namdarê Sêwregı 2 yo, 2 hebi gramatiko, gramati jew u dıdı, jew qısebendo (s"zlük), jew namey çiyano, jew kayê ma yê, jew qısey çormey Sêwregı, Çermugı u ê Alduşiyê, jew hekatê, mı nuşnaya (nezdi 150 periya), jew Romano, u jew zi seredê mı ra ravêrdeyê mınê. Nê heme hadreyê labırê perey ma çıniyê ma çapkerê. Kırdasi zi ma rê vanê ê yê bı dewleta gırweyênê. Eger ma yê dewleta gırweyênê se çırê dewleta nê kıtabanê mı çap nêkena?.

F.Y: Koyo bıra to çı wext dest bı nuşnayenda Zazaki kerd u no héwes to rê koti ra ame?
K.B: Mı dı serda 1986 an dı dest bı nuşnayenda Zazaki kerd. No hewes veri ra mı dı estbı. Welatı dı mı tay tay qısey ma kom kerdê u ê nuşnayê. Dı welatı dı veri mı zaf çi bı Tırki nuşnabı (Mesela zey şehran, fıqran, estanıkan, qısandê verênan u herwına. Labırê him ra ez nêşibiya nuşnayenda zıwandê xoser. Demo kı mı dı hereketê Tırkan u bahdê 1976-77 an zi dı hereketê Kırdasan dı kar kerd u kar u barê xo yê siyasi ray berdê u sendiqacinı kerdê, o wext zi rıhê mı Zazaci bı. Dı Adına dı çend fıni mı embazandê xo yê Zazayan rê va bêrê ma hereketê xo yê Zazayan vırazê u namey cı zi wa "ZUKO" bo yani ZAZA ULUSAL KURTULUŞ ORDUSU. Labırê kesi xover nêşana.

F.Y: Madem kı sıfte ra to dı rıhê zazatey est bi qandê çıçi to héndayê pawut? Wexto kı tı amey Awrupa qandê çıçi tı héreketê Kırdasan ra nê abıryay u tı zazatey (zazacılıxey) nê kerd?
K.B: Demo kı ez ameya Awrupa mı hıma dest bı nuştenda Zazaki kerd u bahdo zi ez ameya kokdê xoser u mı Zazacinı kerdı. Demo kı mı hereketê Kırdasan dı kar kerdê zi emeleya mı bı mı niyameyê kı ez Kırdasa. Sıftera zi goniya mı Zaza bi u Zazacinı rê gırêneyayê. Ez emel kena xeylê Zazay zi zey mınê labırê taydê cı nêwetanê birê kokdê xoser u taydê cı zi nêweazenê cay xo yê miyandê Tırkan yan zi Kırdasan bıxerpınê u birê newera dest pey kerê. Labırê mı heme çi gırot xo çıman ver u ez ameya kokdê xo yê heqiqi ser. Yani çiyo kı dı rıhdê mı dı estbı u dı zereda mı dı gırêneyayê ê çi ser.

F.Y: Deza Koyo, tay vanê kesê kı Zazatey kenê ê merdımê Tırkanê, xayıni yê u MİT yê, tı nê çiyan rê vanê se?
K.B: Demo kı ez Zazaci nêbiya mı zi no çi vatê. Labırê esl u astarê cı çınêbı u mo xo kıştıra vetê. Qandê bohtan ê embazananê çıçi ma destra ameyê ma kerdê. Labırê heme zuribi. Dı wextê xo dı mı waşt kı zıwanê Zazaki lehçê u Kırdasi u Zazayan zi Kırdas nişan bıda u qandê nê çi çıçi lazımo u çıçi mü destra ame mı kerd. Labırê bahdo zi ez wınyaya o yo nêbeno mı zora, bı zurana, bı sextekareya ezo nêşena bıba Kırdas. Mı zana kı ez bı xo, ezo xo xapeynena. Kok u astarê cı çıniyo. Qandê coy zi dı serda 1993-94 an dı ez ameya kokdê xoser. Ez verê coy Kırdasan miyan dı zey meşhur biya u hemınê cı zey Homa'ya mı rê hürmet nişan dayê u mı ra hes kerdê. Dı serda 1990 an dı, dı weçinayena Federasyondê Kırdasan dı mı %96 sera newayuşeş reyê ezayan (Delegeyan) gıroti u ez ameya weçinayenı. Dı o wextı zi ez hereketê xo ra abıriyabiya u bı seredê xo ya biya. O wext hım hereketê mı u hım zi tay P.K.K li hemver mı bi u mı dı dışmeney kerdê. Fına zi 120 ezayan ra mı reyê 110 ezayan gıroti u ez ameya weçinayenı. Demo kı ez ameya weçinayenı heme werışti pay u va "Serdarê ma, Serokê ma, Liderê ma" u tezahurat vıraşt. O wext ez inanrê gırweyayê zey Homa'ya biya. Demo kı mı dest bı Zazacinı kerdı ez biya merdımê Tırkan, biya xayın. Eger ez merdımê Tırkana qandê çıçi Tırkiyê mı rê yardım nêkenê u kıtabanê mı nêdanê çapkerdenı? Qandê çapdê Kıtapda xo ya bahdoyênı zi mı des hezari (10 000) Kron pere embazan ra deyn kerdo u heqê çapi dayo. Ma yê gırweyênê u danê çapxanan u kıtabanê xo zi bellaş kenê vılla kı wendoxê zıwandê Zazayan zahfibê. Şıma zanê no ahlaq Kırdasan dı, zazayan dı, Tırkan dı esto. Wexto kı kes cırê nêgırweyêno, zey cı nêvano, zey cı nêkenê u raştey vano kes beno xayın. No aminê mirdê inano.

F.Y: Bıra Koyo, tay vanê şıma dewıji yê, tı nê çirê vanê se?
K.B: E, bıra, e dostêno ez dewıja u dewıjeyda xo ya sere berza. Mı bı dewıjeyda xoya Zıwanê Zazaki dınya ra kerd vılla. Eger ez sukıj biyayê eceb mı do se kerdê. Ez bı na dewıjeyda xo ya ê kı nuştoxandê Zazayan rê, alimandê zazayan rê, wendoxandê zazayan rê, zanayandê zazayan rê, welat heskerdoxandê zazayan rê vanê xayıni u qülpi nanê pa ez inan rê meydan wanena, wa birê ma bıvıjiyê huzurdê şaran ka kam kamo kam kam niyo. Kesê kı şarê ma benê roşenê şarnay u şarnay sero hesıbnenê, kesê kı zıwanê ma lehçey zıwanna nişan danê u ma inker kenê ma inan şaran verdı dawetê dueloy, dawetê mışewre kerdenı kenê, wa birê. Ka dewıji zorê inan benê yan ê zorê dewıjan benê?

F.Y: Bıra Koyo, o kı ez zana u ezo vinena no bı çend seriyo tiyê Awrupa dı qısebendi sero gırweyênê u deverandê welatê ma ra qısey arêkenê, ma ra dorman ra çi pers kenê. Héta tı bı xü zi va xeylê qısey to rê Çermugı ra, Alduş ra, Sêwregı ra, Varto ra, Bingol ra, Dersım ra u cayandê binan ra yenê. To rê vınderdış çıniyo, ha keko, ha keko tiyê qısey arêkenê, geyrenê kokdê qısan u zey alima sero gırweyênê, ka kamcin qıse kotira ameyo u kewto zıwandê ma miyan. Newe qısebendê to dı kamcin haldıro, se bı u çı wext do biro neşırkerdenı?
K.B: Ma to nêdi xeylê qısey zi mı marda to ra gıroti. Qısebendê mı hadreyo, Homa yan zi Tırki perey bıdê ez do çap kera, nê do wına keye dı, disketan dı, datada mı dı rakewo. Bê Tırkan u Homa zi kam do perey bıdo mı. Xo ra Kırdasiyê vanê Tırkiyê inan rê yardım kenê u perey danê cı çi xo vejê. Wa fına biyarê çend hezari dolar bıdê ma çap kerê. Jewbi ma se kerê? Zey taytaynan tebera mafiyayê ma zi çıniyê, ma yê karo siya zi, karo sıpe zi nêkenê, kesê ma çıniyo ma rê haş, afyon, esrar u herwına bıroşo, qaçaxçinı bıkero u ma pa weri kero. Kesê ma zi çıniyo ma rê perey bıdo ma pa weşanxaney, matbay, radyo u televizyoni akerê. Ma se vajê, ma noyê.

F.Y: Bıra Koyo, to cordı zi hébê béhs kerd bı. Dı serda 1990 an dı to %96 reyê ezayan gıroti u tı amey weçinayenı qandê komitedê karkerdenda Federasyondê Kırdasan. Dı seri béhdê a weçinayenı to Kırdasayetey ra fek vırada u tı bi Zazaci? 1994 ra tepya to xü bı xü Zazacinı kerdı u xü tam da meselada Zazacinı. Bê mı kesi nêzanayê. Şew u roj tı gırweyayê u to malzeme kom kerdê. Hétan dı serda 1995 an kesi nê zana tı Zazaciyê. Qandê Veyvê kıtabandê Zazayanê Mainnhami zi, embazanê Zazayan tı ze Kırdas u nuştoxê Zazayan dawetê ê veyvi kerdi u to dı o veyve dı bomba teqnê u akerde akerde, éşkera éşkera va ez noya, ez Zazaya. Persı na ya kı tı qandê çıçi Kırdasan ra abıryay?
K.B: Bıra mı xo Kırdas nêdi, ey ra ez abıriyaya. Mı çendı Kırdasinı kerdê zi rıhê mı Zaza bı. Tabi ma xo u Kırdasana cêra niyabırnenê, ma wırna biyê goşt u este. Labırê xeta ma dı niyo Kırdasandıro. Kırdasiyê serewışkey kenê u inaddê xo ra ninê war u venê Zazay Kırdasiyê. Çı wext ma şar qebul bıkerê u bısınasnê fına ma hadreyê piya bıgırweyê. Hendayê seri ma serey xo, ümrê xo da inan, newe zi wa ê birê bıdê ma, tabi merdım u insaniyê u insaney zanêse. Ma cırê paşti daya u ma şew u roj gırweyayê. Ma deydar niyê ê ma rê deydarê. Ma cıra fek vıradayo ê yê ma ra nêvıradanê. Şıma nê zori bewnirê.

F.Y: Bıra Koyo, veri kı to Zazacinı nê kerdê Kırdasan zey Homa'ya to rê hürmet kerdê, qimet dayê to, to ra héz kerdê u tı xü seri sero çarnayê. Ewro çı rê to rê nengi çinenê u wazenê kı to koçıkê awdı bıfetısnê?
K.B: Bıra tı zanê kes merdımê serana xo miyani sero çarneno, wexto kı kes ronano kes beno xırab, ê ma zi naya. Ma bı serana Kırdasan rê gırweyay, qandê inan tepêşiyay kewti hepsan u iskence di. Ewro zi ma vanê ma Zazayê, şarê, şarêdo xoserê zorê inan şıno u qandê coy zi çı xırabey cı destra yena kenê. Wa bıkerê qet mınetê xo çıniyo, ê kenê vıni ma nê. Mı na ju fahm kerd kı Kırdasan heta ewro ma heme xo rê kar ardê u gonida ma ser xo rê siyaset vıraşto. Xemê inan Zazay niyê. Zazay bê wexto kı Zazay vanê ma şarê u qandê xo gırweyênê vanê ê pa kêfweşbê. Qe nengi çinenê, qe hêrış anê ma ser se kenê wa bıkerê inan ra tersê ma çıniyo. Mazi ma, qerekterê ma, insaneya ma u ma kamê meydandıro. Herkes herkesi sınasneno. Kes nêsınasno kes pers keno u mıseno ka kam kamo u çı keso u mazi cı senino, se kerdo u se nêkerdo. Wa bıkerê mınetê xo çıniyo. Ma nê ê vıni kenê, ê xo rê dışmen peyda kenê. Meştı Zazayan u Kırdasana bêrê hember pê ê kı vıni kerê ma Zazay niyê êyê. Vanê ê na juwerı rınd bızanê u gorey ey gamanê xo çekerê.

F.Y: Wextê do dur u derg yanê, dı mengu nim to izın gırot u tı şi. To warê xü dewa xü, şarê xo, way u bıray xo, merdım u dostê xo, sınasnayey u embazê xo ziyaret kerdi. A mühimı ma peyhésiyay xeylê sukan dı to kombiyayeni vıraşti u şıma kewti mışewre. Xeylê xürübê werdi to di u şıma bı inana kewti mınaqaşe, ê kombiyayenê şıma seni ravêrdi u meseleyê kı mabêndê şıma u ê xürübandıbi çıçi bi? Meseley şıma amey halkerdenı ya nê?. Tı şi kamcin sukan, to koti dı kombiyayeni vıraşti u kêya?. Neticey ê kombiyayenan seni bı?
K.B: Ez şiya xeylê suk u deveran. Çermugı, Sêwregı, Gerger, Diyarbekır, Rıha, Enteb, Adına, Mersin, İzmir (U xeylê qezayandê cı), İzmit, İstanbul u Anqere u herwına nê cayan. Çermugı, Sêwregı, Adına, İzmir, İstanbul, İzmit u xeylê qezayandê İzmiri dı mı şarê ma di u ez bı inana kewta mışewredo germ. Ez şena na juwerı vaja netice bol rınd ravêrd. Kesêkı mı pa qısey kerdê heme zi mı ikna kerdê. Heta heta Didim dı dezayanê mı va jew Zazay ma yê Çermugı tiya dı esto zaf zanayeyo u aman nêdano ma vano ma Kırdasiyê. Mı va şırê veyndê cı. Şi veynda cı u o bı xürübdê xo ya ame u ma kewti mışewre. Dıseatan vêşêri ma mınaqaşe kerd. Bahdo bı zey melekena u mı vêşêri bı Zazaci. Newezi ezo aşnawena Zazacinı keno. Zey ney xeylê merdımi bi. Dı Adınadı, Sêwregı dı u İstanbul dı ez bı qadroyandê Hadepiya u Zazayê ma yê kı inan miyan dırê inana kewta mışewre. Qadroyê Hadepiyê Adına u E Zazayê ma yê kı qadrodê partidırê mı inan rê va, meştı şırê merkezdê xo rê vajê "ma Zazayê u şarênê bewnirê şıma rê çı tepki nişan danê. Hirê embazi, dıdıyê cı Kırdasê Mardini u jew zi Zazay ma yê Çermugı danê pıro u şınê vanê Zazay şarê nê hıma tepki nişan danê u vanê Zazay Kırdasiyê u ê embazdê Zazay rê vanê tı xayınê. Halbuki bı serana cı miyan dı kar kerdo u merdımêdo wende u Zanayebı. Roja binı amey mı hetı u va heqê to esto u tiyê raşt vanê. Halbuki ma vatê qey kes xo çıçi bıvino o yo u şeno kar bıkero, vıni niyo. A en mühimı nêweşiyê nabêndê hereketê ZUH u ê xürübandê binan ra taydê cı nêbi. A ju mesela nami, tay xo rê vanê ma Dımıliyê, tay vanê Kırd, tay vanê Kırmanc u tay zi vanê Zazay. A dıdını mesla sinoran, mesela namedê welati bi, A hirını mesle itiqat u sukandê ma bi. Ma hıma hıma bı hemına piya kerd. Ez do dur u derg ney ser çi bınuşna. Mesela nami ma xo mabêndı namedê Zazaki ser qerar da, mesela itiqati çıçi bena wa bıbo ma jewê u vanê piya jew gan u jew bedenbê u piya bıgırweyê. Mesela sinori, newe mesela maya sinori çıniya. Ma nêwazenê zey Tırkan yan Kırdasan bıkerê. Cayo kı Tırkiyê vanê Tırkiye u cayo kı Kırdasiyê vanê Kırdasistan ê cay ê ê wırnan zi niyê. Minak cayo kı Kırdasiyê vanê Kırdasistan ê cayan dı erdê Suryaniyan Ereban, Türkmenan, Ermeniyan, Zazayan u herwına esto u ê cay war u mekanê inanê u nêşenê bıbê Kırdasistan. O wext ma dest vırnenê destandê Tırkan bınra kewnê destandê Kırdasan bın. Çı ferq keno zey pêyo. Qandê coy ma nêwazenê cadê Kırdasan rê, cadê Ermeniyan rê cadê ê şarandê binan rê vajê Zazaistan. Meseley nabêndê ma hıma hıma heme hal biyê u nezdira hereketê ZUH i do newera dest bı gırweynayenda xo bıkero. Wextê do derg bı kı qandê nê meselan ma nabên dabı. Şarê ma bı çıhar çımana raya hereket u partiyandê ma paweno kı vıraziyê u ê zi tey kar bıkerê.

F.Y: Koyo bıra bı serana bı tı nêşibi welat. Wexto kı tı şi to çıçi his kerd, şarê ma seni di? Meselada Zazakinı dı şarê ma kamcin nivodıro?
K.B: Çiyo kı mı his kerd nino vatenı u hesıbnayenı. Zor zahmeto kes ê hisan biyaro zıwan u xet kero. Demo kı ez şiya hefteyo sıfteyên mı nêzana se kera u kotira dest pey kera. Bahdo bahdo ez ameya a xo, abiyaya u mı dest bı persandê xo kerd. persê bolki meselandê welati ser, ka kam weşo, kam merdo, kê barkerdo şiyo koti, kam wardê xodıro. Halê kami senino, kami seni niyo, merdımandê ma ra ê kê çend qeçê cı estê, kam jewjiyayo kam nêjewjiyayo u herwına. Bahdo mı dost u embazê xo yê kıhani di. Taynanê cı nêzanayê ez zazaciya u zazacinı kena. Zey veri waşt kı xo mı rê weş kerê, weş nişan bıdê bahsê Kırdasan u haldê Kırdasan kerdê. Wexto kı qal ameyê Kırdasayinı ser u Zazay zi Kırdas ameyê hesıbnayenı ez hıma kewtê dewre u mı vatê, ez wazena en bol ki halê şardê ma, şardê Zazayan fahm bıkera, ka şarê ma çı haldıro. Kameyda xo rê, sınasnameyeyda xo rê, war u welatê xo rê wahêr vıjêno ya nêvıjêno. Xo Zaza vineno ya nêvineno. Kesê kı ez bı ciya kewtê mışewre inan ra kesê kı Zazay bi sıfte xo Kırdas diyê. Bahdo kı ma kewtê mışewredo sert u germ u mı cırê bahsê şarey kerdê, bahsê kerdenandê Kırdasanê Awrupa kerdê, inkarciyeyda inan kerdê hıma ameyê kokdê xoser u vatê "Ma zi emel nêkenê ma Kırdasiyê, labırê rayna çınêbi ma po şırê, rayna çınêbi ma ciya ray kewê, kesê ma çınêbı ma rê rayberey bıkero u ê kı estibi zi taynan xo bı Kırdasana, taynan xo bı tırkana gırêdabi. Zanayey ma zi ma sero niyameyê hesıbnayenı u herwına. Bahdo mı dur u derg bahsê Kırdasandê Awrupa, kerdenandê inan, bahsê hêrışê kı ardê ma ser, nengiyê kı ma rê çinayê, ne may, ne way u ne zi keyey ma verdayê, çı zılım u zordarey ma rê kerda u nişan daya, ma seni vinenê, seni nişan danê u seni bı xayıneya itham kenê, ma seni inkar kenê, seni merdımê Tırkan nişan danê, seni lınci erzenê ma ser u wazenê ma rencide bıkerê, seni gefi wenê ma, ma tehdit kenê u vanê ma êrmeni qetıl kerdi ma bı rehateya Zazayan qetıl kenê u bı çı babeta hêrış anê ma ser u ma xo sero hesıbnenê, seni ma xo rê kar anê, kenê malzeme u ma sero, gonida ma sero xo rê siyaset kenê u rafinenê dınyay ver. Seni hereketê Şêx Seidi, ê Dersımi xo rê kenê mal, kar anê u ma xo sero hesıbnenê u gonida şehidandê ma ser siyaset vırazenê qal kerdê. Bahdê coy biyê adır, biyê Zazaciyo wışk, zazaciyê zey adıriya u vatê "way way, dêmek Kırdasi bi dewletı u kewti piyase u ewro zi hêrış anê nuştoz, welat heskerdox u zanayandê ma ser. Nê çı wext bi ma gırdêri, ma camêrdêri. Çı wext bi dewlet u kewti rêzandê dewletan miyan. Dêmek hewna dewlet nêbiyê nê sisteman kar anê u ma inkar kenê, meştı dewlet bê eceb do se kerê? u qısey xo wına domnayê u ramıtê, ê kı Awrupa dı yenê şıma ser, şıma rê nengi çinenê, heqaret kenê, kam benê wa ê bê, wexto kı yenê welat xeberı ma dê ma haydar kerê ma inan tepêşê, hesabê inan bıdê seni u çı hesaba Zanayandê şardê ma rê, nuştoxandê ma rê heqaret kenê ma cı mısnê" Mı vatê nê çiyê wınay lazım niyê, ma heqdê cı ra yenê. Hers biyê u vatê qedê heri nêbenê yenê cılı. Newezi wazenê xo şıma ser, şardê Zazayan ser bıcerıbnê. Camêrdiyê wa şırê ê kı ê qetıl kerdê inan ra hesab pers kerê. Dışmenandê xo dı wa hesab bıvinê. Ma dışmenê cı nê dostê ciyê. Kesê kı ê wardê cı ra kerdê, kesê kı ê qetıl kerdê wa şırê inan ser, şıma ra çıçi wazenê. Kes vajo ez Zazaya u zazay zi şarêno u şarêdo xosero suco. Kes xo çıçi bıvino oyo. U wına vatê Ne hereketê Şêx Seidi u nê zi ê Dersımi hereketê serehewadayenda Kırdasanê. Şêx Seid qandê dini, qandê şeriati kewt ray, Dersım zi qandê hemver neheqey, hemver zılım u zordarey, qandê Qızılbaşey, qandê kı welatê cı lıngan ver nêşıro, bandrolda dışmeni bın nêkewo, talan u wêran nêbo, itiqatê cı rencide nêbo u hêrış niro cı ser kewti ray. Nê wırna hereketi u serdarê nê wırna hereketan u cay serehewadayenda nê hereketan Zazay bi. Labırê jewdê cı zi ne bı namedê Zazacina u ne zi bı namedê Kırdasina, ne qandê Zazaistani u ne zi qandê Kırdasistani kewti ray. Hewna gırdê ma, bı emırê ma estê kı mesela bol weş zanê u qal kenê. Çiyo kı Kırdasan heta ewro nuşnayo, kıtabê kı sero vetê heme zuriyê, raştey tey çıniya. hemını gorey xo, gorey menfeetê xo, gorey siyasetê xo formıle kerdê. Kesê kı nuşnayê zi tarix zane niyê u sero kendenı nêkerda. Qandê kı xo rê kar biyarê, qandê kı xo rê sero siyaset bıkerê gorey mezgdê xo nuşnayê u bı qısandê zurınana, bêkok u astarana xemılnayê. Bahdo bahdo tam biyê Zazaci u vatê "Rayberê ma, Zanayeyê ma, nuştoxê ma çırê ninê welat u welatıdı nêgırweyênê? Vatê çırê şıma ninê ma parti u hereketanê xo vırazê u tey bıgırweyê". Gerey cı, gerey hemını çınêbiyayena hereket u partida Zazayan, serdar u rayberandê Zazayan ser bi. Hemını zi bı raşteya waştê hereket u partiyê Zazayan vıraziyê u ê zi tey kar bıkerê. Bolê cı zi hım Tırkan ra u hım zi Kırdasan ecız bibi u bolınanê cı zi cıra derbı dibi. Hele hele Kırdasan zaf merdımi ecız kerdıbi u ê inan dabi cı zeri, cı rıh. Kesê kı xebera cı interneti ra estı bi gefi werdê Kırdasan ser u vatê "Adır kewto tay taynan u zey pizotiya ê yê veşenê, nêzanê se kerê, xo dırnayo u ê yê lawenê nuştoz, zane u welat heskerdoxandê Zazayan ser. Vatê ê yê lawenê, dındanê xo yê dırnayenı u goni şımıtenı vetê u ê yê yenê şıma ser, yenê nuştoz, zane, welatheskerdox u kesê kı vanê ma Zazayê u ma şarê inan ser. Ma wazenê ê bı akerde akerde birê şıma, birê şardê Zazayan ser u vajê şıma do xo rê nêvajê kı ma Zazayê o wext ma do bıvinê do bıray mastiyo ya nê. Ma wazenê kı ê akerde akerde bı namedê Kırdasana yan zi Zazayandê robot u rotoxana birê şıma verni u şıma koteki kerê kı, şarê ma pey bıhesiyo, werzo xo lıngan ser u tiya dı dest pey kero. O wext ma do bıvinê ka dest yamano, beg yamano, Kırdas yamano, Zaza yamano, heqdar yamano, neheq yamano belli beno.

Mesela Zazaki dı şarê ma dı no nivodıro:

a) Şarê ma yê mundida verdê 1950-60 xo rê nêvano ma Kırdasiyê u Kırdasey qebul nêkenê. Tay xo rê vanê Dımıli, tay vanê Zazay, tay venê Kırmanc. Gırdê ma yê kı nabêndê serda 1900-1950 an dı ameyê dınya Kırdasey nêzanê (bê istisnayan. Yanê ê kı xo rê vanê ma Kırdasiyê, ê kı Kırdasan miyan dı mendê ya remayê Suriye, ya remayê İran, ıRaq u herwına êyê. Qandê kı raynada cı çınêbiya u hemver mecburey xo bı inana gırêdayo).
b) Şarê ma yê mundida 1950 u 1980 an ra xeylê cı xo Kırdas vinenê. Tabi kesê kı xo Kırdas vinenê kesê kı hereketandê Kırdasan miyan dı kar kerdo êyê. Yanê ma mundiya dewrımciyana. Ma zi bı zora şarê xo berd dıskına Kırdasan ro u bı zora kerdi Kırdasi. Ninan ra dewıjê ma, axler u begê ma nêvanê ma Kırdasiyê.
c) Mundiya 1980 an u heta ewroy aya biyê u xo şar vinenê, şarê zazayan. Tabi ê zi nêşenê cizmi ravêrnê, qandê kı alternatifê ciyê kar kerdenı çıniyê. Qandê çınêbiyayenda hereket u partiyandê Zazayan, mecbur bı Kırdasana kar kenê, parti u hereketandê inan miyan dı cay xü gênê. Meştı hereket u partiyê ma vıraziyê ê hemedo birê kokdê xü ser, rayda şardê xü ser u dawa şareyda xü bıvinê.

F.Y: Bıra Koyo, mesajê to şardê ma rê çıçiyo?
K.B: Mesajê mı noyo, ez ewro veyndana gırd u werdidê şardê ma, dewıj u sukıjandê ma, nuştox, zanaye u welatheskerd-oxandê ma bêrê ma werzê xoser, werzê pay u qandê şardê xo bıgırweyê. Bêrê ma jewgan, jewbeden bê, dest, doşi u paştiyan pêdê u dı o wardı qandê xo, qandê şardê xo, qandê war u welatê xo. Çiyêdê ma ê şarandê binan ra kemi niyo. Kemeya ma naya kı ma yê xo nêzanê u xo rê wahêr nêvıjênê. Vanê ma bızanê ewro demê şaran dımı şiyayenı, xo hiç u werdi vinayenê, şarnay rê peyetey kerdenı remnayo ravêrdo. Çiyo kı kes pa sereberz bo noyo. Rumeteya, serbestey u serdesteya, xo rê şardê xo rê, kameyda xo rê wahêr vıjyayena. Bêrê ma şareyda xo rê wahêrey bıkerê u bekçina şardê xo bıkerê, ê şarandê binan nê. Şarê ma xo şar bıvinı u dahwa şareyda xo bıkı.



Qiji u qaji

Egit Eskerıj

Kêni qiji
kêni qiji
ax ! ax!
şi
xuertoniyê ma şi
kêni qiji
kêni qiji
voni, omi ma ri extyari
ni a qiji, ni zi a qaji
fêdı nidona
merdumi destvengi
u merdumi zervêngi

Wextug dest ra
vêjiya şi xuertoni
nişkenu têpya biyaru kıçi
yena a extyari
bırnena kıçi ra
hışi u pışi



Bıra

bıra
bıra
bê ma big dêsti jubin ra
verard şu gelê xuı ra
xuı ri ju dınya avak
newı ra
ju dınya
dınyêka
sêri holi u wêşi biya ava
dınyêka
sêri bırati
u hevalti biya ava
dınyêka
sêri aşni
u azadi biya ava
dınyêka
sêri mı u tı biya ava
vist u ponci konuni vêrini
hezar u newsêw
neway ponc



Cayê mayê Zazaya niyamdê dınya

Mewlüdê Diyarbekıri

Zeg merdım qabog bırsê aqe érd kenenow bir dano a bı eno newa ro aw geyreno. Dewleteykı ewna kiya, ma milleta Zaza eyro dı miyandê xüde gerek jobinara élaqdarbın yanê icabê irtibatdê miyandê ma esto, peki ma kamê? Ma yanê Palo, yanê Hênı, yanê Çapaxçur, yanê Zazayê élewi xüsusen Dêrsım, yanê Sêwereke. Gerek dı miyandê enê hewzandê merdımdê Zazaydê xüra haydar biyayiş lazımo. Xesarag ma hetani rocda eyroy dı rıdê bêbextan (Kırdan) ra diya pêro sebebdêg bê irtibatida mara biyê. Peki go irtibat u mefkuro Zazan u ébırdê welatdê Zazan ê tarixdê Zazan ê zıwan u edebiyat u hüner u qısebendê Zazan senin bıvırazu? Eno irtibat bı metbuat, bı xezeta, bı pêserok, bı internet u kıtabêkı bı zıwandê Zazaki ameyê nuştışi, bı radune, bı merkezandê rocıgeyrayış u barirocıawnayışi (Zaza Araştırma İnceleme Merkezi), bı televzun, bı kıtabxanêkdê merkezidê Zazakij beno. Ayriyeten gerilayê Zazandêg dı miyandê bêbextande hisabdê bêbextan (Kırdan) sero gürweyenê u partiyandê siyasiyandê fenê HADEP'ide Zazay gerek bêbextida bêbextan ra agahdari bêw hisabdê milletda Zaza sero bıxebeti. Ayriyeten hem perê İraqi, hemike perê bêbextan, hem gayê héreketandê gerilandê Zazan heike bı qabê pêrodê perandê qewmi, sosyal, eskeri, siyasi u terefandê binanra eyrode qayê ma bêoğıro. Oğırê ma dı miyandê Sêwereke, Dêrsım u Çapaxçuriw rast dı istiqametda çemdê Arasidewo. Hem Armenistan u Qafqasya dı tarixdeyke qaye Deylemiyan bı oğırê biya. Xüra Armenistan u İran, Rusya u millet u dewletê binêg desti dosti rana derg kerê ewca heni nişanê pêwa. ébrê İraqi eyro bê oğır nêbiyog bêbexti dı serandê 1970-75 de wurdeme Sait Kızıltprax u Sait Elçi'an tede bıkşê, dewletog Zazan dı tarixdê xüde vıraştawa ey pilê dewleta. Beni Buveyhi yandê Deylemiyana. Ayeyke 120 sere dı Bexdad'dayke hükümrani kerdebi labelê dı peynide dı şêherdê Musul'ide Selçuqiyan madır lejkerd. Dı serde hérbde her çende serekê Selçuqiyan Ertuğrul dırbetıno bêkeysi (panc cağıkê paştda cê Deylemiyan şıkıtıbi) ke bı labelê bêoğıri dewleta ma şıkıte. Mın dı kıtabêkdê tarixide wend degır wextog dı Qafqasya'de dewletê (xanadanê) Kırdanike ê mayke bıbi o çaxike éskeranê Deylemiyan bı éskerandê Kırdan itibar nêbyê. Feqet gerek gavo ma bêbextandır muémala kenê Tırkê weşi eza muémalada mara istofade nêkerê. Qayê ma İran dı terefdê éskeri, siyasi, qısebendi, tarixi, iqtisadi, tecrübe u lojistik, manevi u dı her perdêg icab kenêra bıoğır u refiqo.

Bêbexti u ma; remzê mayê éskeri joniyo. Feqet mümkunog dı qarşidê Tırkdê weşide labelê bı xü sere ma u ê jobinidır paralel bın (dı texmdê jobinara şın) Yanê gerek maw bêbexti paralelê jobiniyê mustaqili bın. Armenistan, İran, Rusya şıkenê marê zéf zéf destek bê. érebi kı qabog dinê verê herçi dı Awrupade ihtiyaci bı neşriyat u matbuat dê Zazan esto. Awrupa qayê qısebend u roşn kerdışi mühimaw ezê imkani bı jobiyayışdê roşnfıkırandê Zazan mümkunê. Eger Zazay qadir bê qabêg gerilanê xüd miyandê bêbextanra bancew êbseredê xü dı cephedê Qafqasya, Armenistan u İranide bıca bıkerêw bêbextadır paralel feqet dı qarşidê Tırkdê wéşdê şêytanide hem bı sazmunêkdê éskeri u mücadele bıkerdayê ga zéfê awandê léyinan xüb xüti zelali bê. Pêroyê aw dı rıdê Tırkandê şêytananra nêlabelê dı rıdê bêbextandêg biyê dinê léyınê. Bı quwetdê Xalıqdê Qadır u Muxtedıri go Koyê Çapaxçuri dı oğırdê Araside fenê Deylemiyandê tarixi ayne rewani bê. Eg tarixê ma yanê élaqa Zaza-Deylemi kerda roşn tarixzanê (muverixzanê) Rusya (Minorski), éreb (ansqlopetiw islam), İran (Tarixê Şehryaranê Kemna) u xeyrê Armeniyanike qayê roşn kerdışdê tarixdê Zazan biyo. Enê pêro dı perdê Arasi deyê. Gerek geliyêg gerilayê Zazan tedeyê perdê Araside REWAN bê. Yanê gerek merdım rêwiyê rayda tarixdê xübe. Ayriyeten bêbexti bı xü hêsirê. inedır ınbazey (hevalti) xesarekda qerasiya. Belki inedır menféeto müşterek taqib kerdış siyasetêkdo bı aqılo. Eyro ca tengo, imkani tayê, mélzeme tayo, bazarde mışteri fekrayê, loma dı meydandê siyaseti, éskeri, feni, iqtisadiyat u ê binandê aqıl marê lazımo. Eno aqıl gerek dı xezeteciyandê madır ın zéf bê. Yanê ê her çiyog zanê nênusê. Feqet gerek ma rasti bızanın. Ub hivida pêlandêg biw gemiya ma rarayfinêbın. Herçi mıhim, wext teng, ca teng, ihtiyaciyê ma zéf, imkanê ma tayê, nêyareg madı midedê xüde zanêw, nêyarêg madır fenê ımbazanê (hevalanê) labelê destê cine dı tunıkdê (cêbdê) made ro. Dızdi (tırotoxey) xebetêno estê u zéfê. La dosti zéf tayê. Derdê serde derdan mayke jobinidir nêdostê. Belki neyarê.

Vatışê mıno peyin enowo;

"-Gerek ma Zazay dı enê zindandog mad tedeyê yêgê tarixiyo, ê qısebendiyo (ferhengiyo), ê iqtisadiyo, ê cehaletiyo, ê ğafileyo. Xüra haydarbın (xü bıpawê). Loma (qandê) gerek Zazay tıvıngike bıkurê mawa ayne ma inedır baş muémela bıkerın. Yanê jobıyayış (birlik), wehdet, ittihat, ittifaq qayê tew fiq biyayişi.



Hozan Estare

Faruk Yakup

Embaz Çem Estare Çêrmugıj o u nıka Almanya dı suka Wetzlar dı roşeno. CD yê vet bı u mı verê nameyê CD yê cı aşnawut bı u cı ra waşt bı. Qısmet mı rê Wezlar dı bi. Mı embaz Remazani ra CD yê xü gırot u kerd CDi yê dê xü yê érebe miyan u Almanya ra kewta ray vera welatê xü. Rayo ma goşdareya vengdê embaz Estari kerd. Vengê cı zi zey vengê bılbıliya xü resna zerida mı. Raya Awusturya, Slovenya, Xırwatistan, Sırbistan, Bulgaristan u İtalya ma rê kerdı kılımı. CD yê Estari tenya vengê cı nê, müzik u dêranê cı zi şênêy dayê zerida kesi u xemılnayê. Tay tay vanê; "-Bı zıwandê Zazakiya müzik nêbeno." Ez şena inarê tenya nay vaca; "-Bı zıwandê zazakiya zi şaro xerib u şarê ma dans keno. Hele fınê goşdareya Çem Estari bıkerê, o do şıma rê bı çı babeta zewqê müzikê u zıwani bıdo u zenga zerida şıma seni hewado u bı çı hésaba şênayey herunda a zengı fino." Veng u müzikê embaz Estari zerya ma cenqnayê u kêfweşeyê vıztê zerida ma miyan Na kêfweşeya müzik u zıwandê zazaki bi.

CD yê hozan Estari dı dera sıfteyını "Kêynek" a. Kêynek kama? Koti ra ya, koti ra ameya kewta zerida Hozandê ma. féhm nêkena. Zıwan zazakiyo, müzik zazakiyo, Kêynek zi helbet Zazaya u qısan u mızikdê zazakiya xemılyaya u kewta a dêrı miyan u a dêrê bı müzik u zıwandê zazakiya canqnaya. Kesê kı goşdarey kerdi nêmendi, ne kal, pir, héci, xoca, wendox, alımi u her wına dêr u müzikê vero xü şana u xü ra ravêdi. Zewqdê cı ra çıhar koşey bi u xü vıni kerd. İna ra ju zi pirıka mına héci, xocaya 80 serê bi.

Vıradı şarê ma, şardê xeriban ra xırwatıjan, bulgarıjan u italiyanıjan zi wexto kı goştareya cı kerdı cı vero hêl bi. Şıma do vacê nêy şaran koti ra goşdareya cı kerdı. Rayda xü sero ma bi mêymanê nêy şaran u kêyandê inan dı ma no müzik da pıro (kesê kı ma kêyandê cı dı bi mêyman, ma Swêd ra ê sınasnayê). Taynan pers kerdê vatê; "-No merdım kam o u bı kamcin zıwana müzik vıraşto u dêri keno?" Mı zi bı xırur u sereberzeya inan rê vatê; "-No merdım Zazayo u bı zıwandê zazakiya müzik vıraşto u dêri keno."

İzmir dı vêyveyê dı sukıjandê ma bı. Ma zi déwetê ê vêyvi bıbi. Dı o vêyvê dı ma no CD yê xü cına. Xort u kêyneyê ma hol bi xü ser u cı vero xü şana u kay kerdı. Zafê cı xü ra ravêrdi. Êzıwanê ma yê şirini a salonê hémê canqnê, kêbêr u teqan ra o veng u müzik da teber u vera azmin bı gülandê sıweregıjana vızt İzmiri ser.

Kê kı goşdarey a ê veng u ê mıziki kerdı şêney u kêfweşey yê kewtı cı zeri u xü ra ravêrdi. Bı no hésaba ma o veng u o müzigê ê hozan Estari resna xeyli ca u deveran. Rocê ma Kuşadasi dı cadê Diyarbekırıjan dı bı çend embazaa ronışti u no CD yê ma na ser. Wahêrê êy ca zi kırdasê dê Diyarbekıri bi. Êy u bı çend embazandê xü yê tırkan a amey ma het u va; "-Bu şarkılar ve bu müzik hangi dilde s"yleniyor (no müzik u êy dêri bı kamcin zıwana yenê vatenı)?" Mı zi va kı; "-İtalyani yo." Ê embazê kırdas u embazanê ê yê tırkan va;"-Belliydi canım..!!! Bizden b"yle müzik yaratan çıkmaz." Ez huwaya u mı dı xü zeri dı va;"-Şıma zi vanê ma çiyê zanê." Çiyê xasek u weş o bı kı tırk u kırdasi bı ê müzigdê hozan Estariya kewti kay u dans kerd.

Demo kı ma kerdê Kuşadasi ra ray kewê mı êy embazdê kırdasi rê va; "-Dinlediğiniz şarkılar zazacaydı. Yani sizin deyiminizle kürtçe'nin lehçesi. Bravo nede güzel anlıyorsunuz İtalyanca lehçesnizi!" Zeydê na meseleya ju mesela dıha amey ma seredı. Ez vazena ay zi tiyadı bınuşna. Rocê ma kêyê ju merdımi dı bi mêyman. Imrê cı 85 sere u Dêrsımıj bı (qandê kı kal u pir bı u xeyılê zor u zéhmetey di bi u terteleyê Dêrsımi dı xeylê merdım u şarê cı ame bı kıştenı hewna zeri helak bı êy ra ma şi ziyaretey da cı). Kêydê êy dı ma no CD yê xü na ser nezdi kêydê êy dı zi tayın Qarsıjan beton rıjnayê. Vengê müzikê şi inan İna ra jew ame u pers kerd u va; "-Bu ingilizce mı s"ylüyor?" Mı zi va kı;"-Nê no zıwanê kızılderiliyano." Pirê ma yê Dêrsımıj hérs bı u va; "-Şo la qebrax no zıwanê ma dımliyo!..." Ez zi huwaya u va; "-Pirê mı, mı waşt kı féhm bıkera ka tı çı reaksiyon danê u zıwandê ma rê tı se vanê? Tayın vanê zıwanê ma lehçeyê kırdasi yo. Ka fıkırê to çıçi yo?" Êy mı rê va kı; "-Çı kırdasi çı hal zıwanê ma zıwanê şardê ma yo. Kırdasi koti ra ameyê. Tırkan da ma ro, êy zi amey talanê ma berd." Mı zi va kı;"- Pirê mı tayın Dêrsımıji şıma Awrupa dı estê vanê ma kırmanc u welatê ma zi Kırmanciye yo, tı se vanê?" Êy va kı; "-Xorto zıwanê ma dımliyo. Ma welatê xü rê zi vanê welatê ma." Tabi ma no mışewre bı zıwandê xü ya ramıt u êy qarsıjan féhm nê kerdê. Béhdo jewi pirdê ma ra pers kerd u va; "Pirım, sende kızıılderilice biliyormusun?" Pirê ma zi huwa u va; "-Onlarda bizim adamımızdır?" (Embaza mı İsveçıj bi zazaki mısaya u ma zazaki qısey kerdê.) Pirê ma va; "-Bak bu kızımızda kızılderilidir ve Peru'dan ziyaretimize gelmiş biz onunla kızılderili dili ile dertleşiyoruz." Ez zi huwaya u mı va; "-Hozan estare no çı kêbêr bı to ma rê akerd. Cayê dı ma bi İtali, cayê dı ma bi kızılderili. Dostanê ma yê kırdasi zi amin va. No çı "lehçeyo" ax maya mı...bela akeno seredê ma rê...embırayanê ma kırdasi zi çı weş féhm kenê "lehçeyê" xü yê İtali u kızılderili ra...



Ap Kêkıl u hirê dınai

Usxan Cemal

Na rozunê peenu de roştberdê Zazau zaf zaf biyê zeretend, dava xorê zeresendın. Zerê des u phonc serrunê peenu de elfbaê zone zazaki sanıt pê. Zonê Zazaki kerd zono de nustis. Nusıka xo vete maven. Zon u zagonê xo xeylê ave berdi. Xeylê perrlodei, wanebendi (kıtav) veti. haigbiyaena mıletê Zazai amera lıngunê xo serı. Gam u dı gami averde şime.

Çı esto ke dı hire serriyo ke na gurenayise ma peiser mend/maneno. Roştberdê mıletê Zazai weşiyaena amaena xo sero zelal niyê. Kar u gure dewa mıleti kota mevalê temaşeni. na meval ra gore xaalkerdene towa xere nêasena. Dina hem dorme tiji de hem ki dormê xode çêrexina, ma rostberdê zazau na dina sero besenekeme linganê xo sero qaim vindime. Vao ke çerexena dinara tera beno ma nata-bota saneno ra jê kêngerê verê vai. Tıka xeriviye de bêtaliena ma bel ka ki erde (harde) welatê xora dürr vışiyaene dera. Belka na zeretengena ma weşiyaena ma de xeletena mawa gırse ra yena. Ma taê olvoji na meselu sero gegane sarê xo dezneme, qefelneme persiv (cuav) nêvineme.

Na roştberdunê Zazai ra taê kamiya xo naskerdene( sılasnaene) de, kulturê xo zonaene u hurendi ardene de qimetê zonê xo zonaene de, xo sılasnaene de rastena zera xonêvinenê; Vengo ke zerra mara xori xori yeno gose ma nêhesnenê. Ya ki, na venge zere isone ma senık vejino. Çıxa ke na veng senık bıvejiyo ki ma gereke gosro serınime, ala na veng de çıra qallkeno! Roştia ma zere ma, zerra ma dera. Her isono Zaza ke gosro na venge zere xo serıno u demı de tenena rew yeme ra xo ser. Kume ra raa raste seri, olaxe çıxıre marê beno ra tıra ancime some.

Her isono zaza pil ra qız, ciniki u cuamerdi, cenc u kokımi ke çütiriyê ma gereke inu heni qewulbıkeme.Qeseikerdena her isone ma sero vındıme. Qalkerdena ei serro derg a derg mısewre (değerlendirme) bıkeme. Mavenê rostberdu u sılasnaena zagoni, kamij nak ( berra) ra beno bıbi, ma be xo ke çıxa qeseikeme honde haqa qeseikerdene ki isonu duste ho dime.Qesune her isonema rınd gosdime.
Çinai rê nia vano? weşiyaena rozunê xo de vinen ke isonê ma zumini rınd fam nêkenê, têwertera, sau sorra cuav danê zumini, ison ke isone dustê xo rınd fam nêkerdi, cuavdanen de xeleteni bena. Mesele yeme têlewê zu kombiyaiso zaf muhim beno davişt ison nisto ro cemaat kenê. Niadana ke na isonura taê to gos nêdanê, Handy sero, zewna çıê sero qeseikenê, dediqudi kenê. qeseikerdena to tholde de manena. Kombiyaiste ke nia bi, ison na cemaatunê nianenura beno zerriserdın.

Eke racerine ra vere na mesela xo serı; Xo xora perskeme, na rozunê peenu de dewa mıletê Zazai ra xo peiser guretene çınai rawa? Zafı roştberdê zazau na fıkırderê. Jê zumini dusunmıs benê.

Xeletena Marksizm ya ki Marsizm xeleti famkerdene/zonaena ma. Marksizm xeleti zonaene ra ki xelet karkerdene maven ardene. Dıma ra, dısmeni ra thrava de gırse werdene; Dêzê na tharve hona ma sera kêmi nêbiyo. U dem de warogınaena ma, ma sero xeylê teşirkerdo. Na qal sero fıkrê ma jê zuminio.

Hama, na dêzra warogınaene ra çütıri xeleşime? Hem xorê hemi ki mıletê xorê çütıri "faydalı"?
Qewul bıkerime, mekerime. Weşiyaena mawa, vêrdene de na xeletena gırse biya. İê ke dewa mılete Zazai ave berda, wazenê ke ave berê na dem(waht) ra yenê. Zafinê xeletiya xoya gırse diya. Teşire a weşiyaene rınd zonê hama weşiyaena xo ave berdene de xorast ( samimi niyê coka, mı corde cıra qalkerdi vi. vake:
Dina çerexina, ma ki besenêkeme lınganê xo sero çip vindime, vao ke çerexena dina ra vejino ma nata-bota saneno ra. ma xo gegane verroz de vineme gegane zime de) nime.

Ekeni, weşiyaisê viêrdena xo reiniya biarme ra çımanê xo veri. Dezê ma, kêmêna ma itikadera. Tarva girane verdene ra ave (1980 ra ave) mabenê newdaru/dêmdaru "çepcu" u ma u pi, khalık u dêku bivi xırave. Nıka çepçiyê khani biye roştbrdê Zazaune newei. Nika roştberdê Zazau mabenê xo u pi khalikê xo kerdo ra rast.

Ez wazeno na game de sİmarê zu/yew hekat ra qalbıkerine.

Na hekatı de mavenê cenc u kokımu, xeleti zonaena Marksizmi, têdustena xo u mordemê dustê xo, qeder u qimetê nêzonaena zagon u kulturê mıletê xo seroa. Xırave biyaena pi u laci seroa.

Ap Kêkıl zaf qefeliyo, wazeno ke caê xorê tene raoroşiyo. Onder kırşi mıxê xo vejiye. İson ke sero nişti ro mıxe kırşi jê teli sonê qına isoni ra. Endi peê amnoni verva paijio, tiji tene biya serdınê. Hama tij çixa ke serdine vo ki, zimei çıxa honiki bê, kaşiyê ke verva roşta tiji ê tiji sanena cı axırê tenena benê germın.

Ap Kêkıl, dustê bani ra verd ra fêkê deri ro tık şi u cor dere de dest u riyê xo şüti. Ust ra verva kasê boveri şi. Hermeta Ap Kêkil Seneme, hona jê qırajera peêdewe paira wa. A ki sewaqe sodıri ra usta ra pay peê pêrojiyo hona ki nênişta ro. Karê Niaj Seneme, sıpedera do sanitene, mal u gai teverkerdene, dorme boni, axure, gore tafiþ tene/Rutene, zılv u pıske hega berdene, ara, perojie sami potene, dê sımarê çiçi bımorine; Kare niaj Seneme nêqedino. A ki endi serru ra nat mısa na weşiyaena xo.

Ap Kêkıl şi verê kemeri de kasra erda germine sero poştseri merediya ra. Zerra xo ya xori ra jü ohh ontı.To vana dezê serrune kokımena xo zerê xora keno tever. şıntırê boveri ra vengê Sılemani yeno. Gıra gıra mali ano nejdiyê dewe. Xul xula awa deri ap Kêkıli rê zaf wes ama ke xora vendı ra pizangê çımu cırê gıranamei. Çıme xo cadai şi hewn ra. Helme dıdı helmı verdi vi ra nêverdi vi ra kêmerê serê ap Kêkili ra koçemekê wend kerdi zelemele. Wendaena koçemeki sero ap Kêkıl bi haig ustra pai kêmere gurete kuye ve koçemeke serê kemiri ra. Kemeri sera bêlê zaranc u koçemeki perrai ra amei ap Kêkili sera vêrdi ra verva pule peê geme şi. Ap Kêkıl oncia hurenda xode merdiya ra şi hewn ra. Roze ra xeyle vêrdi vi ra. Endi muxırbe sondi bi. Ap Kêkıl amera xo desinde ust ra pai saê ke çiyê xovirakerdi bi ke, aqıl qurçık kerdenê hewnê xo rema. Pêt a pet eve gamunê hirau verva dewe ame. Niajnie Seneme va ke:
-Kêko to kata şiya, koti biya?
Ap Kêkil destê xoyo rast kerd ra derg va ke:
-Ha kasê boveri ra xore tene meredine ra şiune hewn ra.
Ap Kêkıl ve niaj Seneme ra şi zerê boni, niajniye lamba qaji fiştera cı. Ap kêkıli adıre lozıne fişt hure dı-hire çêrê bini eşt adır ser kıle vengê çêru guret bivê qıza qıza çêru. Çıkê adırı nat u bota perrai. Niaj Seneme xonça nêro, deweza ard na ro kuçıkunê lozine seri şiye qusxane yemegi adr na ro dêwêzani seri ap Kêkil ra vake:
U yemeg verê xode hurefiye ez non vejine.
Ap Kêkıli verê xo de qusxane gıra gıra fişt hure. Niaj niye nonu mişte binê ondali ra vet ar honça sero na ro. Ap Kêkıli qusxane serê dewezani guret ard honça sero na ro qapaxê qusxani dard ve, hurdimina yemeg sana ve koçıku ver. Ap Kêkıl zaf bivi vêsa, letê none zu raê de kerdenê fekê xo. Ondere koçiki tene qiskeki viye. Niaj Seneme ve ap Kêkili ra yemege xo werd piya sıfre dard we. Niajniye demlıg kerd pırê awe ard lozıne de na ro dewezani seri. Ap Kêkıl balısna gurete kışta locine de sero nişti ro.
Tabaqa xo ceve salvarunê xora vete cıxara xo pulesnê eve adırgeê muhtari fiştera cı. Cıxara ra dı- hire gepi têdıma onti ra zerê xo. Dumane cıxara pufe teveri kerdı. Sae ke hewro gewr feke ap Kekıl ra vejıza teber. A daqa de xulqa. Niajniye qariye ra cı va ke: -Hem xulqena hem ki a bêmırode ca nêverdana. Ap Kêkıl, posemaena xo qe belli nêkerde, cuav niajniye ki nêda.

Cero arabe hetê dewe seri yeno. Roşta lambunê aravei pençere ra çê ap Kêkıli kerd roşt. Helmena arave ame cünê çê Hemli devınetı. Mordemekê ke sodıri şiyê mamekiye sande perseri amê arave ra amei war. Ap Kêkıl vıle xo kerd ra derg pençere ra niada. Niajniyê ap Kêkıl ra va ke: O kamo amo?
Ap Kêkıli va ke:
Dolmuşê laze muhtariyo. Mamekiye ra yeno. Taê isoni haê cıra amei war, iê ke sodıri şiyê mamekiye iê peiser amê.

Çêverê bonê ap Kekıli bi ra, laze ap Kêkıl Munzur ve dıdı embazunê xora koti zere. Ap Kêkıl cera ra Munzuri va ke:
Xereserı to hawa raa çêi zonena!
Munzur qe xoro nêna, cuav piye xo nêda vêrdi ra şi oda bine çêver xosero ca da. Ap Kêkıl, qariya. Niajniye ra va ke:
Meymanê Heq u thelai ke ame çê isoni selamê heqi seqi dano isoni. No sene çiyo nianeno? Bêveng u bêvaz vêrdi ra şi oda, çêber xosero ca da. Tove tove... Niajniye cere ra ap Kêkıli va ke: Ma sebikerinê embaze Munzuriê.
waxt xeyle vêrdi bi ra sewelete ra nejdi bi ap Kêkıl u niaj seneme ra xo kerd hazir ke endi xorê rakuyê. Oda bine ra hona hayleme cencu amenê! Ap Kêkıli, niaj Seneme ra va ke:
Nêzoni! ni nanêhure ya ki qeseikenê? Urze ra so i kutıki axure ke, ni verva sodıri belka sonê teveri mij u çie xo kenê.
Niajniye uste ra şiye kutik kerd axure cere ra ame zere, fıtıle lamba kerd kêm, ame kote cıle.Tania adıri endi gıra gıra bienê kêmı. Şafaqe sodıri hona sanai ve cı. Niajniye onciya payra biye. Verê bani de şepi sanai ve zumini meska sıti arde kerde ve tire ra sanıte. Munzur ve olvezunê xora ustê ra. Çêberê boni ra bıteverı, raa xo esta. Niajniye cere ra Munzuri va ke:
Cıgeram, sıma ça honde rew uşti ra? Xorê tene ra rakotenê!
Munzur maa xora va ke:
Dae karê ma esta.
Niajniye Munzru ra va ke:
Çı karê sıma esto? To towa gureêna, çıko?
Munzru cuav maa xo nêda vêrdi ra davacerı şi.
Ap Kêkıl ki ustıra ame tever nisange kısta bonio ke tij rew sanena çı çıra kêlê xo bırna ancia şi zere fıncıke awe arde verê çeber de kuyê ve rie xora, şi zerê bani bınê selik ra xızıkê masti vet, ondal ra dı nonê miştei gureti ame tever leê çeverde kırşi sero nişt ro, phoşta xo sane be dês nono miştera lete cıra kerd, kerd kuvık most sana be kuvıku ver. Ap Kêkıl hem nan u masta weno hem ki niaj Seneme de qeseikeno, Seneme ra va ke: Munzur be albazunê xora şiyê, cılê xo bile top nêkerdê.
Niajiye seneme va ke:
Ma ez çı bızanine; va ke " karê ma esto" terkıt şi.
Ap Kêkıl, va ke:
Ya ya, ez zanenu karê dine, isono tevereo, soytereni kenê.
Niajniye sarê xo sana ve ra va ke:
Ez sebıkerine, taliyê ma xıravıno.

Niajniye Seneme ve ap Kêkıli ra xeyle serre domanê xo nêbene. Niajniye Seneme sewê hewnê vinena. Sodır urzena ra hewnê xo ap Kêkıli rê qeseikena " niajniye hewnê xo de çime muzıri bavai diyo, Muzır, herediyo, vato: sıma qei diarê mı ninê, ez teyna caverdıne........".
Niaj Seneme, nane tewa ( nane toa ki vajino), hewla, nonê palka pozena eve ap Kêkıli ra cenê sonê çıme muzır bavai. Hewla kena zerê nanê palka, u nane tawa kênê xerê merdunê xo axmekenê. Niajniye çıme Muzır bavai de kêlê xo bırnena, çılu finara cı. Muzır bava ra mıneta xo kena......
Niaj Seneme ve ap Kêkıli ra cerenê ra yenê dewe.

Çar asm serra vereno ra niaj Seneme dıgan/pıya (dı'can) manena. cıra lace beno. mıneta xo ya Muzır bavai ame hurendı. Namê laceki "Munzur/ Muzır" nanê pa.

Bımbarek kêrtê mazgerdi ra roşta xo este ve şivikunê bano, vırende niaj Seneme dımara ap Kêkıl uşrti ra amei taber nisangê kemera boni ra kêlê xo bırna, riê xo cernai ra verva tiji fêkê xode mılmılna. Ap Kêkıl şi o dot kışta deri peê viale de mija xo kerde ame. Dariya xo kerde verê miya (pışta) xo de davacer şi. Lace muhtari zerê bani ra vejia teber şi arave xo o ke cünde vındarno gurena. Ap Kêkıl cera ra lace muğtari va ke: Ero Welo, to ke şiya mamekiye dukanê Murtê Bese ra mırê dıdı qalıv tutın tei bia Murti ra vace lınga mı ke kotera mamekiye perunê dei danu cı. Lace muhtari Weli va ke:
-Heya apo, sande torê tei anune.
Ap Kêkıl şi velg, Dolmuş şi mamekiye.
Verasandi dolmuşe lace muhtari vırade mergera vejiya, qorna dê pıro. Dolmuş ame cüne Hemli de vınetı. Dolmuş ra dades cencı/genci ( çêneki u xorti) amei war. Lace ap Kêkıl Munzur ki tei ro. Cenci, vêrdı ra şi çê muhtari. Lace muğtar Weli, dı qalıv tutın ard verê bani de dave niaj Seneme, va ke:
Apê mı kotiyo?
Niaj Seneme va ke:
-Velgra amo mianê xo dezeno hawo zerede meqati sero merediyo ra. Hata tarie sewe çê muğtari de oda cencura biye pırr. Cence ke ame zafi tenei na dewunê dormuraê. Cencu çêwunê dewe rê xevere (hec rusna) rusna vato: "Bêrê çê muğtari cemat (kombiyais) keme. Dewuzu ra zafı þi çê muğtari. çeberê ap Kêkıl cınıya, niaj Seneme çeber kerd ra lace muxtari uwo qıcê Heso.
niaj Seneme ra va ke:
Piê mı va ke ap Kêkıl ra vace rew bêro çê ma cenc amê cemat kenê.
Ap Kêkıl caê xora ust ra va ke: hala hala, tobe ester filai.
bı teber şi çê muğtari. Çêbere oda meymanu de kotı zere ke çı bıvıno; Dumanê cığara ra cım çımu nêvineno. Zere oda pırê xort u çênekuno. Taê meqeti sero nişte ro, taê ki onciye ra astırunê erdi sero. Mabenê xode nane hure.
Ap Kêkıl, cera ra muştari va ke:
Muhtar xêra, to ça vengda mı do?
Muhtar va ke:
TDKP ve TKP/ML ra başçelişki u başdüşman sero nane hure.
Ap Kêkıli vake:
-Hala hala!
Kêkıl, leê muhtari de kırşi sero nişto ro. Cenco ke meqati sereo heni qeseikeno ke to vana Pir'ê cenatê Heqio. Xeyle ke na hure dımera heve ve heve perrna ra zumini serr. Her dolme de cematê nianeni çê muhtari de biêne. Coka muhtar ki taê meselu ra xeverdar bi. Muhtar cera ra ap Kêkıl va ke:
Kêkıl, tora gore başdüşman kamo?
Kêkıl va ke:
-Muhtar Heq u theala ra sıkır, hata roza ewroene dısmenê mı çinê. Gegane ma dewe de zuminde name hure, hama dismeneni mabenê xo nêkeme, dısmenê zumini nime. Muhtar huyia va ke:
-Kêkıl ez aê persnêken, toke kamij fraksiyonrawa eve fikre a fraksiyone dısmenê to zewna ro. Mesela ez TKP/ML 'raune dısmenê ma Patron ağa dewletio. Ap Kêkıli va ke :
-Muhtar Neqeve Mele çıko?
Muhtar bira sur va ke: Kêkıl, neqeve Mele niyo, TKP/ML'o. Cenc mabenê xo de eve zonê tırk pet pet nanê hure. Gegane tene benê ğais, gegane benê hêrsın perrnenê ra zumıni ser. Kêkil xo xore va ke: na muhtare ma mordemo de baqıl bi! Wendene u nustena xo biye, kar u gure ma dairunê Tırku de ardene hurendi. Nıka koto ra na cencu, ne kar u gure xo neki kar u gure ma keno. Gosro keşi ser nênaneo. Cencu hata sewelete na hure. Phizange ap Kêkıli cıre bi gırani, çıme xo qapabiene sarê xo verde u peide amene şiene, muhtar ra va ke: Muhtar hewne mı ame , ez sonu çê kunu ra. Ustı ra şi çê. A sere mailime amo dewe Tırko, mekteve dewe de malımeni keno. Na malım ki cepcüne Tırki rao. Televê mektevi sare şüto, onte ra hetê qome (fraktion) xo. Televeê ke hete malımde rê "Halkın Yolu raê. İyê bini ki TKP/ML raê. Mektev ke paidos kerd vejinê tever raa dewe ra verva zumıni sloganu erzenê hata zere dewe. Tırkiê ap Kêkıl u niaj Seneme zaf rınd niyo. Sloqane ke televei erzene rınd famnêkenê.
A roze ap Kêkıl ve muhtarê dewe ra banê ap Kêkıli sero niıtê ro xore qeseikenê. Televei amei verê bane ap Kêkıli ra verenê ra televu ra jü va ke: Muhtar, "üç dünya teorisi qewulkena? Muhtar cere ra televei va ke: Nê qewulnêken.
Ap Kêkıli muhtar ra va ke: İ domani tora çı perskerdi? Muhtari, ap Kêkıli ra va ke: Vano, pêsanıtena ( üç dünya teorisi) hire dinau qewulkena? mı ki va ke: nê qewulnêkenune.
Ap Kêkıli va ke: hala hala; Hıri dınau çütır sanene pê, ez ke zonune dı dinai este na dina weşeiaene, zu ki axrete. İson ke merd, roê isoni kuno zewna zu maluqati. Xora to ke weşiyaena xo de isono rınd bia, roê to kuino teir u türê, ya ki zu lesa isoni de reina yano riê dina serı. Eke isono de xıravin bia, fêndseytan bia roê to kuno vergi, kutıko şai, heywane dê ğıravıni.

Muhtar va ke: Kêkıl na hire dinai zewna dinaê. na phêsanitena hire dinau teoriê Mao yo. Welatê dewlemendi jê Hamelka kunê dina vırene (dina jüine).Welatê ke zaf dewlemendi niyê jê Halamanya kunê dina dıdine. Welatê ke feqıriê jê Tırkia kunê dina hireine.
Kêkil va ke: Peki muhtar, nıka tor çı dıdı, hire dinau rê? Na zu dina marê besa. Muhtar to mordemo de baqıl bia, kotara na cencu to ki bia budela. Nê, pêro fêndê dewleta Tırki u na malıne Tırkiê.

Muzır bavai jü lac da mı. O ki na neqewe mele mara gureti berdı. Muhtar huyia.
Kêkıl va ke: Vırende aşireteni biê, ma çığaş ke zewna zewna aşiru ra vime ancia qeder u qimete zumini zoneme. Bımbarekê ma jüvi. Her keşi nast u dostê xo zonenê. Misaiveni, kewraeni, iqrareni biye. Niaz u qırvanê zumini guretenê. Na dewran ça nia bi xıravın? Pi laci, lac piê xo nêsılasneno. Lınga pir u riveri şemuga mara biê kêmı. Hirr u bereketê lozina ma bi kêm. Rıskê ma bırıya. Lace mı mırê biyo sar ( yabancı).

Muhtar va ke: Kêkıl dewran vuriyo, cenc nıka sonê sukunê gırsu, mektevunê berzu de wanenê. Uzawu ra ke çı vinenê, aê ane hurendi weşiyaena xo aê ra gorer sanenê phê Her roza ke vêrena ra, i ki ma u piê xora vêrenê ra.

Ap Kêkıli va ke: Na dewran qe dewrano de rınd nio. Peynia na cencu qe rınd nêasena, Xızırê comerdiê ordımciê cı bo.

10. 10. 2002



Zerweşi Xebat Kenê

Zerweş Serhad

Nalina Dımıliya xorıda
Vengo yeno, cêr tariyo
Sebrê Dımıliya bol xoriyo
Xebat bıkem, welat nezdiyo

Zerweş'i xebat kenê
Welati peydı wazenê
Veng danê wu werzenê
Mıleta xo reynenê

Ma xortê Dımıliyanê
Zıwandê Dımılki'ya vanê
Ma sonê qeybeti anê
Tım derdê mılet vanê

Zerweş'i xebat kenê
Welati peydı wazenê
Veng danê wu werzenê
Mıleta xo reynenê

Welatê ma Dımıliyano
Sebrê ma pêrın ano
Zerweş'o Dımılki vano
Ma jew bı jewi arêdano

Zerweş'i xebat kenê
Welati peydı wazenê
Veng danê wu werzenê
Mıleta xo reynenê.



Maya cı bi

Baba Qef

Rocê xortê dewda xü ra şıno dewna dı şexê hetı karkeno. No xort şexi hetı wextê do dur u derg maneno u gürweyeno. Bol şıno tayn şıno no vıcêno şêxi hetı u vano;

-Şêxê mı wextê mı tamam bi eza kena şıra kêy xü

Şêx vano;

-E şori, ema hendayê seriyo to mı rê xızmet kerd, ha to rê herê. Werzı şo, wa raya to akerdê u roşnayi bo.

Xort werzeno herê gêno u kewno ray. Ray dı herê cı kewno u mıreno. Her merd tepya lacek werzeno erd aşaneno u heri defın keno u cırê tırbê vırazeno. Nata-ata şêlıg yeno vano; "-No kamo merdo?"

Lacek vano;

-Piyê mın o. Ema piyê mı şêx bı. Bol ewliyayê do gırd bı.
Milletı yena cı tewaf kena. La karê nê laceki gürweyê şêxi xerpneno. Dıha kes nêşıno tırbda şêxi hetı. Heme yenê tırba kı laceki vıraşta a tırbı tewaf kenê. Şêx rocê jewi ra pers keno u vano;

-Ella ella, gürweyê mı xırab bı u qısmetê mı bırya. Dıha keso nino mı hetı.

No merdım zi şêxi rê vano;

-Şêxê mı, tı nêzanê nê deyi cor dı ziyaretê do newe abiyayo. Pêro milleta şına wuca.

Şêx vano;

-Hele vındı ez şıra ê şêxi u a tırba cı bıvina a tırba kamiya?

Şêx şıno u vınenokı laceko kı cı hetı gürweyayê o yo tırb verdı vınderdo.

Şêx vano;

-La oxıl xeyro çıçiyo tiyê tiya dı pawenê?

Lacek vano;

-Wullı şêxê mı hero kı to da mı merd. Merd tepya mı zi cı defın kerd, milleta zi yena u cı tewaf kena.

Şêx vano;

-Lacê mı, heta nıka şarê zi mı het dı maya cı tewaf kerdê.



Dersım de şenatiya Munzuri sero

H.Cansa

Letikê de welatê sarê Zazay Dersim de Şenatiya Munzuri kerdene, ma zaf kena sa!Awropa u Tırkia ra belka meste – biro ki Hamilka ra sarê ma vecino yeno welatê xo vineno. Şarê xo, dewanê xo, mezelanê xo vinenê u zıwanê xo qesey kenê, goşdanê.Ma na rıvatan ra yenime welat de jubini vinenime. Hama make amayme welat wazanime ke zıwanê(zonê) xo goş bıdime, Zazaki de lawkanê xo goş bıdime.01.08.2002 de ebe hewes amane şenatiye, yemê(hetê) qomê mara rınd bi, xeyle şarê ma amay bi, hama yemê kulturê mara teyna govenda ma biyê, daê ra serkute tawa ki çine bi.

Hama çı hefke ma nê Zazaki di, nêki goşda! ez zanenane ke u kar, yane karê şenatiye têarey ardene xeyle zametê xo esto hemki zoro, ebe asanên(rahat) nebeno. Eke asane ke nebi, ilayi mordem ebe Tırki qesey bıkero u lawıki Tırki bıvaciye? Mordemi ke karê xo kerd, zor bo ki pak keno, ebe kamia xoyo çiye(kulturê) xo na kar keno.Na albaji milliyetçiyana Tırkan ebe sosyalistêni kenê coke ra ke karo ke kerd ebe zıwanê u çiye Tırkan kenê. Qender be Kurdki hozani u lawıki bi, hama Zazakio mıno zernên çine bi.

02.08.2002 de şime çıme muzuri, serê jare de dawıl u zurna ra ebe govende kaykerdene!!! Seke mı u vacêt hin di, ez zaf hêrs biyane pêyser şiyane ErzınganMı seke zıwanê ma uca de nêdi zaf şikiyane, mı nezanıt ke mıre se bi! Hin xoxo de biyane gez, sas biyane. M. Çetini ra bıce hatan iyê binan. Qe kulturê ma ser qesey nekerd.Vılabekê u sılasnoxi(afışi) de Zazaki çino, nata xo çarnana Tırki barbaro, bota xo çarnana Tırkio vırto. Endi beso! Ma wazenime ke welatê made zıwanê ma berz bo, ma wazenıme ke sarê ma, neçarê sarê bini mebo! Nuki ebe zıwan u kamêni ra ravêreno(vêreno ra) Karê şenatiya muzuri de koma govende qıckêke biye, çıke mordemi çıxaê jede bi koma govende qic biye çımê mordeman pır nekena. Serba xonde niadoxan re ju govende da pooncas - seşt mordemi bıbê ke bêro ra çıman ver.Teyna ebe jedenia mordemanê govende nebeno, kaê govende ki zaf berê.Ez verba pıştdaria sarê Kurdi u pıştdaria sarê tırki niane, xorake saro ke pıştdariye dê, ebe ziwanê dinê ki lawıki vacinê. Hama serba xatıranê dinê ra ki şenatiye ebe Tırki u Kurdki ranêvêrnano. Qese kerdenê u lawıki sede newaê Zazaki bo!



Anka tı mıra zaf düriya

İbrahim Doğan

Şiire ke mı seba to nivısne.
Rêna mı twze seredewendi.
Mı tora se heskerdo.
Seba to mı cane xo heleno.
Merdo mı aqıl zay keredo.
Domane mı, mı veraşiye.
Mı dermane canê xo tode diyo.
No çı derd biyo.
No senê eşq biyo.
Ze kerme lenganiye cane mı werdo
Ez heliyo heliyo xelesiyo.

Seybi tore tı honde zalıma.
Ma qe piya nêcêrayme nê kewtme ra.
To heskerdene demı ez berdo duriya.
Pedoez eşto zindana teyna verdo sere koyara.

Anka tı mıra zaf düriya.
Orte made koy este çeve tariya.
Aşme çina tı mıra ze roşti asena.
Caye ke ma piya niştme ro.
Anka biye zur gulo çiçek rışıya.
Tı vane ortera zaf seri derbaz biye
Betoporemı kulu bi sıpê.

Genciya teverike barkerdo xelesiya.
Eşqo zewqe mı ze cılaşiyo xora
Heskerdena to zere mıde ze adıra.
Tı le mıde çinabeto merdena.
A∂wa dera,adıre zere mı nekena xora.

Rojo şewa mı beto tariya.
Ez veşano veşane to ya.
Ez teşano têşane to ya.
Ez aşıqo aşıqe to ya.
Ez serxoşo serxoşe to ya
Ez ke ita bımri sebebe mı tiya

Deste mı pore tora cêrenê.
Seke ma qe ê jumin ne bime ze dost bime.
Seke ma qe juminde necerayme.
Zere jü Trene de ma jumini diyo.
Tı mıde ez tode huyo.
Ma ze dı ambaza jumini paçkerdo.
Tı raya xora,ez raya xoraşiyo.

Hevaltiya ma xelesiya
Tı vane dostiya ma ki xelesiya.
Zurake ma piya kewtime ra
Zurake ma sıfre dostade non werdo.
To ebe zurano hile ez caverdo.
Mı tora zero canra heskerd ez merdo.
Heskerdena to İbrahim kerdo wayire derdo.



Goniya ecdadê xo, ê şehidandê Dersimi meroşı jewna şaran

Koyo Berz

Munzur ağa, Munzur Efendi!

Hetan key Sima do sarê zazayan inkar kerê. Beso, dıha beso domanê (dergusa) kürdan biya dinya. Kes dergusı xo pize di new mengi (asmi) verdano. Kes bi serana nêverdano. Labirê ezo vinena na çend seriyo tiyê bi ê domaniya (dergusiya) geyrenê . Eger to de hende mısqale çiki, goni bıbo ti ê ki talanê to berdo, ê ki wextê terteledê sardê to dı paşti daya Tirkan, ê ki Tirkan'rê sinori akerdê u ray nayê inan ver u ê ki Miliseya Tirkan kerda inan rê peyetey u koletey nêkenê. Eger ti nay rê vana rast niyo bê ez o to ma simi kalandê ê wexti heti wa ê bi fekde xo ya to rê vajê. înan ra jewdê ci zi nika swêd diro u temene (emre) ci zi seyu çihar (104) sereyo. Namey ci zi Ded Musa'yo (O bi xo vano ez seyudes (110) sereya). Zey ewroy heme çi yeno ci viri. Hire herbi, hirê herbê girsi diye. Jew herbê cihaniyê jewi, Jew herbê istiqlali, jew herbê Dersimi u terteledê sardê Zaza-Kızılbasan,' jew zi herbê cihanê didini bi. Herbê sarde to yê qizilbaş zazayan de nezdi heştay hazar merdimi qeç u qul, gird (girs) u werdi, ceni u camêrd, kal u pir qetil bi . zerê ceniyandi, pizê ceniyandı dergusi ci sungi bi u amey kisteni. Goniya tay taynan dar u beri miyan ra villa bi, ê tay taynan zi bi tewdê awda lada laçi u êbê hazara cendeke sehide zazayanê Dersimi erziyay pêser . Koye munzur ki semsiya Dersim'i, sitarê Dersim'i sitarê şarde zazayan,warê bav kalandê qizilbas zazayan bi ki di goniya inan bindi Alewiya. Çi rew to nê xo vira kerdi u tı si bi poça sarnay, bi koley koleyan.

Munzur Pasa, deste xo vijdan Ujdan) dê xo serni u gorey ey qisey bike. Tı zanê gırdanê to Kürdan rê vatê çiçi? Vatê Kür. Sarê zazayan, sarê Dersimi keyney nêdayê Küran (kürdan), heta Kürd biyayenı reso. Mayê düsmeneya kesi, düsmeneya Kürdan nekenê. Kamê ki linci erzenê ma, kamê ki ma inkar kenê, kamê ki ma bi xayineya hitab kenê ma yê düsmeneya inan kenê. Hetan ki kes ma nêveyo ma kesi nêveyênê u na juweri rê zi heqê ma çiniyo. Esto se tiye dusmeney u dostey sanenê têmiyan u têcêra nêvejenê. Ma yê sare kurdan u dahwa inan inkar nêkenê. Virade inkarkerdeni, ma bi serana pasti dê inan u lejê inan kerd. Labirê ê yê ma inkarkenê asimile kenê u xo sero hesibnenê vaji na dismeneya ya a ki ma kerda dismeneya?. Vanê ti bizanê no wext wextê peyetey wextê koley koleyan biyayeni niyo. Demê koletey, koley koleyan biyayeni rewnayo ravêrdo. Wextê xo hiç vinayeni, wextê saran dimi siyayeni rewnayo gêriyayo u wertera weristo. Qereçi heme cadê dinyay ra villa biyê, labirê koti di benê wa bibê vanê ma qereçiyê u qereşiyeyda xo ra nêsermayênê. Ma çirê sermayênê vajê ma Zazayê, sarê Zazayanê? Heta ewro mi fek niyest saxsan u niyest to zi. Labire mi nustedê xo yê Malmisaniji dı va u nevezi vana ,wexto ki jew fek berzo sardê mi u sarê mi bero poçika sarnay kero u sarnay sero bihesibno nêbeno ez bêveng vindera. Çimki qerekterê mi, sahsiyetê mi nê çiyan rê ray nêdano.To nustedê xo de vato gimari. Ma gimari niyê, Ma limini niyê, sitê ma heram niyo. Ma pakiyê qandê ki ma yê xo inkar nêkenê u dahwa sareyda xo vinenê. Ney miqedeseri , ney serefêri çina esto?. O ki eslê xo, kokê xo inkar keno o sit hermo, o gimarino. Ez to rê zi u xeylê merdimandê zey toyan rê zi meydan wanena. Bêrê ma sirê huzurdê sarde Dersimi qizilbas zazayan u uza di, inan miyan di, hemverdê inan di musewre bikemi. Ma do bivine ê riyê kê, kami kenê siya. Ma do bivinê ka vanê ma Zazayê yan kürê. Sare Dersimi, sarê Zazayan kürd niyo u kürd zi nêbeno nay rind bizane. Ma bi zora sarê xo berd kerd Kürd. Ma yê xo rê, sardê xo rê, ziwandê xo ser, kültürdê xo ser, edet u toreyandê xo ser girweyênê. Na ju zi heqê ma yê tabiyiyo u heqê kesi zi çiniyo ma vero bend bo u biro bellay xo biroso ma. Sima yê fek erzenê ma, ma kenê xayini, ma kenê sêrikê dewleta Tirkan. Sima yê dusmeneya ma kenê. Ma mecburê hemver na neheqey xo bipawê. Eger sima vanê ma zahfiyê u ma sima tasê awi di fetisnenê çinayo. Bêrê ma bivejiyê huzurdê saran, ka kam xayino? Mi hetan ewro bi desena nustey sarde xuye Dersimi ser nusney u tertelê Dersimi ard ziwan. Ez ebe inana biyo qizilbas u mi xo inan ra niabirna.Seherandê xodê mi o tertelê inan ard ziwan. Qandê ki ê sarê mi bi. A didini ez xo inan ra niabirnena u xo parçeyêdê inan vinena. Ti kamci riya vanê gimarin. Bê mın u to ya ma biveziyê sardê Dersimi ver wa ê vajê, yan zi qerar bidê ka kam limino (gimarino).

Munzur Pasa, tı zanê kitabanê to hemini Kürdiyê çap ken, madem ki ma yê Tirkan rê xizmet kenê, madem ki mayê inan rê girweyênê qandê çiçi ê yê kitabanê mi çap nêkenê, yan zi mi rê datayê nêgênê? Mi vist (20) kitab nusnayo. Ninan ra sesê (6) ci çap biyê, çarêsê (14) ci çapnêbiyê. Mi no çihar (4) seriyo qisebend (sözlük) nusnayo u nezdi dıhezari (2000) periyo, perey mi çiniyê u Tirki zi perey nêdanê ki ez çap kera. Na seni Tirkana kar kerdena ez nêzana?. Ti zi zanê ê bini zi zanê zahf partiyê Kürdan bi destandê Tirkana amey virastanê u pasti dayenda inanan bi quwet. Taydê ci yê zi hewna bi inana danê u gênê u piya xebitiyênê. Ti na juweri rê se vanê?. Qandê çiçi ê xayin nêbenê u ma qandê zondê xo, kültüldê xo girweyênê ma benê xayin? Na ju bêinsafey, bêwijdaney niya?. Ez sima ikaz kena, fekê mi makerê, bol çiyanê, bol çarsefanê sima yê liminan vejena saran ver. Sima camêrdiyê sima mi rê u olvazandê mi rê, rosnberandê zazayan rê vijênê sardê Zazayan ver, ma bivinê. Ma zanê sima Awrupadı zaf biqüwetê.

Dedo Munzur! Merdimê ki tiyê ci dimi sinê inan Dersim kerd xirabe, kerd wiran, kerd veng. Tirkan se-disey (100-200) seri miyan di nêsa hendayê veng kero, labirê çend seran miyan di şima kerd veng. Çi heqê sima est bi sima o sarê ma wardê ci ra, wardê bawkalandê ci ra, wardê sehidandê ci ra kerd? Estey girdandê ciyê a heri bindi. Seni wijdanê sima girot sima o sar derbeder u pêrisan kerd? Qe sima di uzdan çinêbi? Ti hewna weristê mi rê nutuqi ancenê. Ma ê nutuqan niyê. Raya ki tiyê ewro po sinê, ez verê to a ray ra siya u fina peydi ageyraya. A ray raya rasti niya. Ma diha qeçeki niyê sima ma, sarê ma bixapeynê. Roz bi roz sarê ma yo yeno kokdê xo ser, zazayeyda xo ser. No yo zi sima bêrehat keno. Qandê coy zi taydê sima biyê kütıkê hari u yenê keyanê ma, erebanê ma qersun kenê u ma tehdit kenê. Sima vanê qey ma do nê çiyan ra bitersê. Mi verê coy nusna va boka sehido sifteyên ez bo, ê ki Zazayini kenê u Zazayeyda xo rê wahêr vejiyênê inan miyan di. Ewro ezo vinena zaf olvaziyê ê çiyan nusneno. Na ju delilê ê çiyana ki tersê ma kesi ra çiniyo, vanê sima nay bizanê.

Verê ney hirê seri ez bi ronsberê (aydin) dê Tirkana kewta misewre.Ti zanê ey mi rê se va: Ey va ma Tirkan dar u beri rê ko u keran rê, sarê ki destandê ma bindebi ê saran rê, bi nêbi ciyan rê u heme çirê va Tirk. Labirê ma winyay çiyê nêbi Tirk u bi zora zi nêbenê Tirk. Eger ma teniya Tirkan rê bivatê Tirk ewro no hendayê çi niyameyê ma seredi u belki ma do dewletêda zaf girdi biyayê, dewletandê dinyay miyandi. Labirê nê çiyan nê meselan ray nêda ma. Qandê ki ma riye xo kerd siya. Labirê ewro ma yê hewt awandê pak kerdena awandê zey hipoy a suwenê nêsuwenê a teniye ma rira nêsina u siyayeya ridê ma ya sipe nêbena. Ewro Kurdi yê zaf saran rê vanê Kürd. Boka ê nay ma ra bigere riya ma pak bo u siyayeya ride ma ravêro ridê kurdan. İste ez merdimandê unasinan rê vana ronsber, qandê ki rastey inkar nekeno.

Wezifê ronsberan o yo ki rastey bivinê, rastey vajê u rastey rafinê çiman ver ki, bise sinifda ronsberan kewê. Ma yê xo rê vanê ma zazayê u saredo xo sero, heqe kesi çiniyo ma vero bend bo, ray u neqeban ma vero bigiro, ronsberanê ma bero xayin nezanayê, dewij u hervina kero. Kam ki esl u cinsê xo inkar kerdo o xayino. Ma yê gonida ecdadandê xo rê wayir vecênê, na ju zi xayiney niya, sereberzey u serefeya. Sima yê xo inkar kenê u mirrê gonida xo xerpinenê, bibo se sima benê xayini. Wa heme vajê no durumdi kam xayino? Sima zanê rozê ci biro sarê ma do qerarê xo bido. Elbet o rozdo biro ki sarê ma destanê ê inkarciyan , ê xayinan, ê tersinokan, ê goniya ecdadandê ma vini kerdan giredinê u cira hesap pers kerê. Çiyo ki ame rayberi sere di do biro inan seredi zi. Nay rê wa sıkê kesi çinêbo. Heme saran di, heme cadê dinyay di no wina biyo, ê ma di zi do bibo.

Munzur aga! Yeno to viri di serda 1995'ande Kürdandê iraqi ra tay kürdê parlamenteri amey bi isvec. İnan do konferansê bıdayê. Tay kürdanê iraqi, yanê partiyandê inanê girdanra çend merdıman ez dawetê ê konferansi kerda. (İnan zanayê ezo Zazacini kena). Mi zi kitab u pêserokê ma zazayan giroti u ez siya o qonferans, mi masa akerdi u kitabê xo sero rêz kerdi.Tay Kürdi amey corsmey masa geyray u bahdo si. Çend deqey nêravêrdi inan sima zazay arekerdi pêser. Nêzana sima rê se va, se nêva. Sima poçi sanay u hewt-hest zazay amey hetê masada mina.Ti, Malmisanij, Osman Aytar, Mahmut Kiper, Faiz, m uzun (selim), Haydar otlu u hervina amey corsmey masa si u amey, si u amey labirê sima ciyê nêva . Vanê na juweri zi vaja. Bê to, Malmisanij u Faizi kesi riyê xo çewt nêkerd u dısmeneya mi nêkerdi. Bahdo ti amey to Kormiskan têvda u çim cira çarna u bahdo to mirê va :Koyo sima ma heme kerdê pinci.! Mi o wext to rê wina va: -Dostê mi, birayê mi pinc mebê wa sar sima pinc nêkero wexto ki jew mi pinc kero u ez pinc nêba, qandê ki xo pak veja, çiçi mi destra biro ez do bikera.To o wext mi rê va :Ti cire amey nê konferansi. Mi to rê va : O to alaqadar nêkeno, peyetina sari zi meki, ti nê wa ê birê mi rê vajê. Sari ez dawet kerda, ez zi ameya u mi bi misadedê inana masa akerdi u nesiranê zaza ki rosena.To u ê binanê zey to ya xeylê poçi sanay labire sima nêwetard hese xo bikerê. Sima zanayê heme kürdê iraqi, ê irani, ê suriye u ê bini mi wes sinasnenê, ka ez kama u çiçiya.Sima o wext çiyê bivatê inan do sima neheq bivetê u neheq kerdê.Ne ki sima mi ra tersay sima hesê xo nêkerd. O wext sima bisayê u sima destra biyamayê sima do ez tasê awi miyan di bifetisnayê. Labire çime sima nebirna. Ewro zi winiyo eger sima bise u bizanê kes do sima rê çiyê nevajo fina sima do qirê ma biyarê. Bêrê destê xo ujdandê xo sernê u rastey vajê, kamo dismeneya kami keno?. Di serda 2001di di (2) fini keyê mi qersun bi . Çi zana ki bi destandê kê ya yan zi misnayanda tay zazayê ki xo kürd vinenê inan ra nêbi. Qandê ki inan ra zahfinan keyê minê Stocholm'i zanayê. Sima çend senê poçi bisanê, zey Tirkan ri sisiyayeya sima do zi rozê bivijiyo meydan u sima do zi zey Tirkan'a ri siya bivejiyê mahkemandê dünyay ver. E, sıma yê vanê sıma jew merdimo, di-rê merdimiyê. Ma çend benê wa bibê, wexto ki hereketê Kürdan roneyay, ma inan vêsêriyê. Sima zanê mesti ma do milyonanabê, qandê ki heme saran di no wina biyo. İste tersê sima zi noyo. Mi zi veri zey sima vatê, wexto ki ez zazaci nêbiya.

Rojê veyveye keynarda embazê dê mi biye . Ey ez daweta ê veyvi kerda. O bi xo zi sempatizanê P.K.K bi. Mi cirê va : Ez yena veyve, labirê nêbo jew çiye vajo u lec biveciyo. Ey va ez mesula kes nêwateno to rê çiyê vajo. Qandê ki hemekes to sinasneno .Ti çiçiyê ma heme zanê. Ma zanê ti yê vanê ez sarê zazaya u zazay zi kürd niyê. Mi da piro ez siya o veyve. Hemini hürmetê do gird nisanê mi da u ez xeylê pa kefwes biya . Hima hima heme olvazanê (ambazanê) P.K.K. dahwa mi, zon kulturê mi di girweyayena mi, semedê kamey da xo u Zaza hesibnayena mi zanayê u qebul kerdê. İnan tim mi rê vatê ma nêsenê piya bigirweyê. Mi cirê vatê: wexto ki sima dahwa ma qebul bikerê mesela nêmanena ma sene piya hemverdê dusmendê xo di vindere. Qandê ki ma keynay daye pê, pêra keyney guretê ma biye kerway pê, biyê xal u êgani u herwina.

O mabendi mi vengodê berz asnawit u jewo bi Tirki vano. "Aleviligimiz size mi kalmis biz aleviler aleviligimizi bilmiyormuyuz"? Mi serey xo tada u ez winyaya ki sinasnayêdê mino (Koçgiri) ra. Ez siya mi va, çiçiyo qandê çiçi sima yê qirenê pêro (Ti nêvanê o wext P.K.K pêseroka Zilfikar vet bi). Ey mi rê va Alevi niyê bi namedê Elewiyana pêseroka Elewiyan vejenê. Mi va meqirê pêro aybo. Rojna birê pêser u misewrey nê çi bikerê. O wext ez ê xorti rê heyret menda. Qandê ki nezdi disey (200) insani o veyvedê esbi u sera zafê xo zi P.K.K libi. Ey fina zi xem nêwerd u heqê xo pers kerd. İste ez merdimdê unasini rê vana qizilbas. Wexto ki Elewi vajiyayê çiyo ki en sifte ameyê kesi viri , rasteya inan, zanayena inan, xoverdayena inan, serehewedayana inan, hemver neheqey vinderdeni u vijyayena inan, rastey vatena inan, rosnbereya inan, verniyeri vinayena inan ameyê kesi viri. Labirê ewro ezo merdimandê zey toyan di nê çi nêvinena.

Elewiyanê ma yê Siwêd'i dernegê alewiyan rona. Mino embazêdê xo ya ma si bi ezay ê dernegi. Tay Elewiyê ki tersan ver ezay ê dernegi nêbiyê mi rê va: Ti Elewi niyê karê to o dernekdi çiçiyo? Mi va sert niyo ez Elewi ba, labirê ez xo Elewiyan ra nêabirnena. Bahdo inan wast ki sewê virazê u qandê a sewe zi veynda bi Musa eroglu u zanatkarandê binan. Labire tay hareketanê kürdan newastê Elewi birê pêser, derneg u sewi virazê. Qandê coy zi merdimê Elewi tehdit kerdê. Min u çend embazandê xo ya ma si wezifey kêberdê teveri girot xoser u heta peynida sewi pawit.

Ti do vajê cirê nê ciyan nusnenê. Wa Elewiye ma bizanê, merdimê ki sima yê benê ma ci sero hesibnenê u pasti danê ci ma rê se kenê. Wexto tengdê sima Elewiyan rê çiniyê. Wexto ki Elewiyê Zazay Dersim di qetil bi kesi des peyey xo nêristi qandê pasti dayeni. Peynida nustedê xo di ez wazena bira to ser. Heta nıka to çend çınay hereketan vırna?. To veri komkari rê poçi sanayê qandê ki kitabanê to çap kerê. Bahdo to Pesing, KUK-SE u zey inan rê poçi sanê. Ti hergi roz siyê komelandê inan qandê ki girwey xo bivinê. Bahdo zi to xo resna P.K.K. Ti zi zanê ki ti inan rê hemleyê, ê yê destê to tepsenê. Fina vana, vanê ti ê domanê (Dergusê) inan biyarê dinya ki, ti bise xo vejê pakey. Ewro zi tiyê Malmisanizi rê poçi sanenê. Mesti nêzana ti do kêrê bisanê. Mestı ma do bivinê heta koti do siro.To rê nesihete dê mi esto. O ki estorda jewnay niso rew yeno war u warway maneno. Hendiki ray duri niya bê kokdê xo ser. Ninê zi fekê xo yê pisi merzi nustox, ronsber u her wina zazayan u ê fekdê xo yê liminiya namey nustox u rosnberandê zazayan limin meki. Hetan ki kardi ma qiri nêneyêna ma ninê kesi ser. Bew ez ameya dindê xo ser, kokdê xo ser. Mi efê xo sardê xo ra wast u xetayê xo qebul kerdi. Ti zi bê nay biki. Na ju sandê camerdey ra ya. Labirê nêzana a camêrdey to di esta ya ti do biwetarê na juweri bikerê. Ninan nêkenê zi ma ra, sardê ma ra, kamayda xo geyrayenda ma ra fek viradi. Kes xo çiçi bivino o yo. Heqê kesi çiniyo niri jewnay milno u ey zora bero citi. Vanê sima nay bizanê, qandê ki sima yê Awrupadi heyat ramenê. Hendayê bitirey u cahiley nêbena. Birê xo u aqilê xo arêdê xo sere. Ma yê sima vero, dahwada sima vero bend nêbenê. Vanê sima zi nêbê. Zora ma meberê Tirk mekerê. Ma zanê ma çiçi yê. Ma ne Tirkê, ne Kürdê, ne Erebê, ne Farsê u ne zi herwina. Ma Zazayê Zaza, sarê Zazayan....



Heso çıhar çım

Roşan Hayıg

Cakê beno nêbeno zu pir bena zu zi torına ci bena. Rozê na torına pirı u ambazandê xoya şınê çari. Nê ambazê cı pêro keyney bênê. Nê edızyenê u cayedı roşenê. Nina miyanra zu tiz kena. A ayrê vana to tiz kerd, a nayrê u bı no hesaba erzenê pêser u xo miyande mınaqaşe kenê. No tiz kesi sero mal nebêno. Nê ambazi pêrê vanê bêrê ma bırarandê xo ser sond buwanê. Nê pêro vanê wabo ma sond bıwanê. Nê pêro sond wanênê. Pêro vanê bırardê mı ser mı tiz nêkerd. Labırê na torına pirı sond nêwanena. Qandê kı bıray cı çinê beno kı cı ser sond buro. Nê ambazê cı cırê vanê to tiz kerdo. Çıkı tiya sond nêwanena. Na vana bıray mı çınıyo kı ez cı ser sond bıwana. Ambazê cı vanê çı bıray to çıniyê, çıhar bıray to estê. Labırê na nêzana kı çıhar bıray cı estê. Na bermena u dana pıro yena keye u dapirda xorê vana: -Dapir, to çı rê heta ewro mı rê nêva çıhar bıray to estê?. Dapira cı vana: E, çıhar bıray to estê, labırê êyê hewt koyan peydırê, u una qısanê xo ramena, ezdo torê welıra zew herê vıraza, cınışı nê heri no her to bero hewt koyan pey bırarandê to hetek. Labırê vanê tı rayo çıçi bıvinê u çıçi raştê to biro tı do nê herê xo nêvındanê, yan zi nêvazê hews, tı vazê hewş se no hêrê to do fina peyser welıbo. Dapirı heme çi cırê raşt vana u nay kena ray u vana: - şo. Na keynekı nışena herdê welıni u kewna ray şına. Xeylê ray şına nêşına, cayedı ray sero zu murekê vinena. Qısey dapirda cı ninê cı viri. Uzadı qandê gırotenda a murekı herdê xo rê vana, hewş. Cadı herê cı beno welı. Na fına peydı ageyrena keye dapirda xo hetı . Na fına nayrê welra her vırazena u na nışena cı u şına. Xeylê ray şi tepya nafin zew sêm vinena, fına vatenanê dapirı xo vira kena u herdê xorê vana hewş. No herê nay fına beno welı u na fına dana pıro yena keye. Nafın dapirı cırê vana, ez do nafın zi to rê her vıraza. Fina dıha to rê her nêvırazena. Na vana tamam. Dapira cı fına cı rê her vızanena u nay rışena. Nafın na keynekı herdê xo rê hewş nêvana u ey nêvındanena. Şına şına rastê zew keyi yena u şına zerre. Şına zere ki çı şıro zere ê keyi zaf piso u no keye zi ê bırarande cı beno. Labırê bıray cı keye dı çınêbenê. Tı nêvanê nê çıhar heme bıray nay zi seydvani benê. Na zerrey ê keyi pêroy kena pak u xo nımnena. Beno şan nê bıray nay yenê keye veynenê kı çı bewniyê zerrey keyi zaf biyo pak. Zanê zew ameyo keydê nina u keye cı rê kerdo pak. Labırê kesi ne keye dı u ne zi çorşman ra vinenê. Veyndanê nêveyndanê kes hêsê xo nêkeno. Nê bırayandê nay ra namey zewi Hes beno. Hes zi çıhar çımê cı benê qandê cay neyrê vanê Heso çıharçım. Geyrenê kesi zeredı nêvinenê danê pıro rakewnê, ê sahrızdı fina şınê seyd. Nê seni şınê na way nina fına werruzena u heme cay derwena u kena pak. Qandê şani zi na inan rê şamiyêda weşı vırazena u kena hadre. Sırfi rakena, şamiyan sero ronena hend weynena bıray cıyê yenê keye. Na fına şına xo nımnena . Nê biray nay yenê kewnê zerre, weynenê zerrey keydê nina fına gezi biyo, derwıyayo u biyo pak. Weynenê kı cı rê şami zi biya hadre sıfri sero ronayaya. Nê fına veyndanê weynenê kes çıniyo u kesi nêvinenê. Bena şewı u wextê rakewtenı yeno, nê bıray Hêsdê çıhârçımirê vanê: -Heso ê to çıhâr çımê to estê, tı dıçımandê xoya rakewı, ê wırna çımandê xo yê binana zi bıpawı, no kamo se nayo bani zerredı. Heso çıharçım vano: -Temam. Beno nimey şewı no Hes hend weyneno kı çı beyniro zu keynekêda zaf xaseka delala zey asmida pancêsi asê. No fınê ra nay tepşeno u vano tı kama?. A zi vana: -Ez waya şımaya. Dı a qıse kerdena inan dı nê bıray ney zi benê aya u werzenê. Cı ra pers kenê vanê: Tı way maya se marê key ma pak tepşı u şami vırazı ma yê şınê seyd. Vanê labırê zu bojiya ma esta, tı çıçiyê werdi vinena tı do ê çi tenya nêwera bojiya piya bura. Na vana temam, beno. Na keynekı rozê zerri derwena ( paspaskena ) erdo zu ıskızı vinena, na ıskızı bojiya bara nêkena, tenya wena. Qandê kı xo vira kena. Wexto kı na eskızı teniya wena, boji yena locını ra mizi rêsena adırdê adılgani u adırê cı kena hewna.

Na keynek tersena vana şand bıray mı dê birê adır siyo hewna êdê mı ra qaxıryê, çıkı vına adıri cıfinayış zaf zoro. Na vana hendık bıray mı niyamayê ez nê adıri vına cıfina. Ew na şına geyrena adır na weynenakı zaf duridı o qederek zew ışıqo asena. Na şına şına resena ê ışıqi, weynenakı hirê way adiri vero ronıştı u êyê bırisıma nexs vırazene. Nê na keyneker vinenê u cırê vanê keynê tiya tiyadı çıçi gerena tı seni ameya tiya, may ma dêwa aya rakewtê, boya xeribı şıro cı a hewnra ayabena, werzena u ê xeribi tepşena wena. Rew tiyara pırodı şo. Hendık maya ma tı nêdiya . Na keynekı vana, mı rê adır lazımo. Mı rê adırdê şımara serdê meqesiya tenekê adır bıqesnê u bıdê mı ez şıra, zewnbina ez nêşına.Tiyara nê way keynekerê serdê meqesya tayn adır qesnenê u danê cı ew na keynek dana pıro şına keye. Wextokı na ageyrena şına keye, bandê a dêwerı verdı gınday bırisımdê xo finena erd. Na dêwı xo hesyena, yena keynandê xo hetekı u vana: -Hımm tiyara boya xeriba yena qey kesê ameyo tiya. Nê keyney nay vanê kes niyameyo tiya. Na dêwı emel nêkena, sına tever weynena kı, kêverdê cı vero gınday bırisımi güneya ero. Na gınday bırisımi gêna xo dest, gında kena u şopta cı ra şına resena kêverdê na keynekerı ver. Weynena kêver kilito, nêşena şıro zerre. Vana mekı ez na keynekerı fen kera kı, biro mı rê kêveri akero. Na keveri küwena nêküwena keynekı kêveri nêakena. Na dêwı vana keynê gışta xo qelaşdê kêveri ra vezı ez to rê giştane dekera to gıştı. Keynekı emel kena u gışta xo qelaşdê kêveri ra vezena, na dêwı fek erzena gışta cı u çendıkı tey esto gışta na keynekerı gaz kena. Keynekı uzadı dableme bena u kêveri peydı kewna. Beno şan bıray nay yenê keye weynenekı kêverê cı kilito. Weynenê warda cı ra weng u hes çinyo. Nê locını ra şınê zerre kı, way nina kêveri vero dableme biya u gunaya erdro. Nê waya xo gênê benê zerre dı cay sero derg kenê. Bahdê çendna deqiqan na waya ninan yena axo. Nê cı ra pers kenê vanê: "sebto waya ma, kami tı una kerda? Na sere ra çı gırwe ameyo cı sere dı pêroy bırarandê xo rê vana. Nê çıhar heme bıray danê pıro sınê dêwerı hetı. Aydı lez kenê u ay kışenê. Keynanê cı zi xo dı gênê anê keye u bı inana zewzıyenê. Ridê a keynekerı ra may nê hirê waya kışyena, qandê coy zi nê hrê heme way na keynekerı ra qıcıx gênê. Nê hirê heme way şınê gemı na keynekerı zi tenya rışenê golıkan ver. Ne verê na keynekerı yenê keye u zu tirmarê gema tepşenê gênê anê keyedı kênê dordê awı miyan. "Vanê neka a biro a do ma ra awı bıwazo, ma ra awı waştı ma do tası nêdê cı u ê dorê awı cımısnê wa ê dorira awı bışımo. Wexto kı awı bışımo a tirmarı do şıro cı pize. Na keynekı golıkan verra yena keye. zaf teyşan bena u ninan ra awı wazena. Nê ê dori mısnenê cı u vanê doriyo uzadı şo xo rê dori ra awı bısımı. Na dana pıro şına ê dori ra awı şımena. Wexto kı awı şımena qırda cı ra çiyêdo nerm şıno war. Na inan rê vana zekı qırda mı ra tevayê şıro war. Nê vanê tiya bırisım vırazena qay lay bırisımi qırda to ra şi war. mabên ra xeylê wext ravêreno pizey na keynekerı maseno u beno gırd. Ninan rê fırsen yeno cı. Nê merdandê xo rê vanê waya şıma şarya geyraya, coyra pizey cı biyo gırd.

Nê bıray goş nanê nê cenyandê xo u bırardê xüyê qızirê, Hesdê şıhar çımirê vanê "Heso no gırwe kewt to mıl, ancax tı nê gırwi halkerê u namusê ma pakerê. Heso çıhârçım zi vano temam ez nê gırwi hal kêna. No Heso çıharçım warda xorê vano: -Waya mı hade ma şımı koli. No çımanê warda xo pêşeno u xodı gêno beno. Nê şıne cadê koliya Hes qimış nêbeno waya xo bıkışo. No vano: -way mı tı xo rê rakewı ez zi koli bıbırna, wexto kı mı koli kerdi temam ez veyndana to. No tay koli keno, nayrê vano "na luliya mı çendık cıneyena tı nêwerzena u çımanê xo zi niyakena" Na vana: "temam. Hes luliya xo cıneno u bı luli cınayena na waya xo keno hewna. Luliye zi dara darda keno u fekê cı keno vera vay kı va pırodo u cıra vengê cınayenı bıvıjiyo. Va çend yeno na luli cıneyena. Hes zi dano pıro şıno keye. Na keynekı hesyena xo kı hewna luliya çıneyena, fına rakewna. Fına hesyena xo kı luliya hewna cınayena, na fınê ra çımanê xo akena kı şewı serdı ravêrda biya hela şani. Çorşmey xo weynena kı çı bewniro ne Hes uzadı esto u ne zi kesna. Na weynena luli zi jew gıldê dara gırêdaya, vayo dano pıro aya cıneyêna. Na tersena u nêzana hetê kotiya şıro. Na dana pıro bermena, qirena u zewti dana Hes'iro . Vana "Bıko Heso tı bê zew teli sêzêrı to lınga şıro war, pa bıruwo bıbo dar dermanê cı zi derzina mına serşıkti bo, zewbina dermanê cı çinêbo. Dı a qirayenı u zewtı dayenı ay dı zew şıwaneyê vengê nay aşnaweno u yeno nay hetı u cı ra pers keno vano: "Tiya tiyadı sekena, qandê çıçi bermena waya mı". Na vana: "Çı pers kenê bırayê mı". Bıray mı ez ardi tiya goya mado koli bıbırnayê u bışiyayê keye. Ey ez fenkerde u tiya dı tenya verdaya u şıyo keye. Derdê xo sıftera heta soyin nê şıwanirê vana. Dı a vetenı dı bırrıki miyanra, puşi bınra zew marê beno vazor u na keynekerı rê vano: "maya mı dermanê to sıska hewt serrana. Hıma no şıwane na keynekerı gêno şıno cı rê geyreno sıska hewt serra.

Dew bı dewı geyreno, geyreno soyındı sıskı vineno. Na sıskı dano na keynekerı na sıskı şımena nêşımena na tirmarı nay pized bena tılf tılf u nay pizera yena tever. O wexta na bena wesu war u no şıwane bı naya zewzyeno. Ninan rê zew lazek beno u rozê ambazandê xoya tevera kaykeno, no weyneno kı zew mêrdek ameyo dewı miyan, çıhar çımê cı estê: Lıngda cıya zi zu sêzêr ruwaya, qeçekiyê si erzenê cı o yo zi qireno zirrinçeno: No lazek hıma yeno keye u vano: "Dayê dayê zew mêrdek ameyo dewı, çıhar çımê cı estê u lıngda çıye zi sêzêr ruwayo". May lazeki hıma fahm kena ki o mêrdek bıray cı Hes'o. Na lazdê xorê vana: "lazê mı şo ê mêrdekirê vazê wa biro tiya". No lazek şıno mêrdekirê vano: "May mı na vana bê key ma. No mêrdek vano: "Ez nêşena bêra key şıma, ezo xorê geyrena dermandê lıngda xo no. Lazek şıno marda xorê vano: "Mêrdek niyame va ezo xorê geyrena dermandê lıngda xo". Na vana: "Şo cırê vazı may mına vana bê dermanê to key madı esto. Lazek fına şıno mêrdekirê vano: "Xalo may mına vana bê dermanê to keymadı esto". No mêrdek vano ez hend dewi hend dıweli hend tıxtori geyraya mı dermanê lıngda xo nêdi, key şımadı no dermando seni peyda bo?. No mêrdek fına zi şıno key nê lazeki. Na may nê lazeki nê mêrdeki kena kenkolay u ney rasanena, dı a rasanayenı dı nê bıraceniyanê nay çı oxbet ardo nay seredı, bırarê cı çı oxbet ardo cı seredı sıftera heta soyın zu deyrênda weşa vana, hersi rıjnena u rasanena. Wexto kı na dêrı kena u bermena no Heso çıhar çım fahm keno kı na waya ninana u bıraceniyanê ney nay rê botan kerdo. Na derziniya xoya serşıktê gêna u dırbeta lıngda cı vawena darê sêzêrı qürf vana günena êro, bol tayn ravêreno no Hes beno weso war u vano tı way mına mı nêzanayı nê bıracenyanê mı no oxbet ardo to seredı u vano bê bırardê xo hetı u fına mı rê pêroy sıftera heta soyın vazı. Na heme çi neyrê vana. No Heso çarçım waya xo, varezay xo u zamadê xoya gêno u nê şınê bırarandê xo hetek . Hes bırarandê xorê heme çi vano . Nê hirê heme ceniyanê xo kışenê u pêro piya danê pıro şınê key dapirda xo. Istanıka mına wey hewt koya peyd bi ze ley...



Mıriçıkê Perê

Faruk Yakup

Zerida mı ra
mıriçıkê pera
zeydê to ya
bı mına.

Kê kı dest na ser
bı zerida xü ra
kewt duri
mı ra.

Ez ne ezrail
ne zi pexembera
zeydê to ya bı hézarana
kewti ray
bı mına.

Mıriçıkı,
bı zıwandê mına wend
dêranê xü
fektê mı ra.

Ax...mıriçıkı
tı çı weş wanena
bı zıwandê mına
tı qin kena
na zeri
na barı hewadana?



Hera u ju biyayenda Awrupa senin ame merhéleyê ewro

Açarnayox: Mazêr

1994
8 nısan
Polonya wazeno bıbo ézayê JBA (EU)
15 nısan
Suka Fas Marakêş dı mabênê JBA u Uruguway dı pêameyenda GATT qebul beno.
9 u 12 héziran
Fına çıharın reydayenda Parlemento Awrupa .
Şarê Awustırya bı rayê reyana qandê éza biyayenda Awrupa vano: "-E"
24 u 25 héziran
Korfu dı pêser ameyenda Meclisê Awrupa.
Awustırya, Finlaniya, Norweç u Swêd (İsveç) wazenê xü gırêdê qanunanê Awrupa. u imzayê xü erzenê u şartê JBA qebul kenê.
16 payızê verên
Şarê Finlandya bı rayê reyana éza biyayenda JBA qebul kenê.
13 payızê peyên
Şarê Swêd bı rayê reyana éza biyayenda JBA qebul kenê.
27 u 28 payızê peyên
Şarê Norwec bı rayê reyana éza biyayenda JBA qebul nêkenê.
9 kanun
Essen dı pêser ameyenda JBA.
1995
1 çıle
Awustırya, Swêd u Finlandya kewnê JBA miyan.
23 çıle
Jauques Sander beno serdemê Komisyonê Awrupa mabênê serandê 1995-2000.
26 awdar
Konvensiyonê Schengen beno resmi.
22 héziran
JBA bı Estonya, Lettonya u Litonya qandê şartê ézabiyayenı pêyenê.
27 héziran
Slowakya qandê ézabiyayenı sere dano pıro.