Mıriçıkê Perê

Editor

Zerida mı ra çıçi ravêreno, çıçi? Çiyê kı nê ameyê vatenê, çiyê kı kes nê şeno vaco, çiyê kı bı raştey vengeya zerida ma pır kena. Ka ê roci? Ka ê roci kı bê yasax u bê tertele ma bı zerida xü ya hérirını vaten u qıseyê xü vacê. Helbet kı êy rocê birê u bı jubiyayenda Zazayana rocê serbestey nezdiya.

Ma ne welatê xü ra ne zi fıkrê xü ra remenê. Ma yê ca yê xü dı sereberz u çare, sine akerde şınê, xü ercan rotoxan ser.  Kamo kı ameyo şarê ma ser, héme quwet u héme iqdisadê xü seferber kerdo, tarix u édetanê Zazayan ra ya duriyê yan zi bê xeberi yê. Nuştox, tarixzane u tarix nê zanê fınê dı biyê alimê héme çi u kewtê werte, êyê qabala biyayenda xü mısnenê ma. Kıtabê tarixi u arşivê media şahidê ma u şahidê şarê ma yê. Ka çı kayo şarê ma serı dı çerx beno. La, o kı mühim no yo kı; êy kı alêmey kenê seranayê Awrupa dı rê kı Awrupa dı biyayenı zi wuni kerameto do altun niyo. Awrupa dı biyayenı tayn taynnan keno alim, tayın tayınan zi keno gêş. Êyê kı wextê xü u alimeyda xü ma sero édıznenê, wextê xü ma rê abırnenê tayın tayınê cı biyê gêşi, biyê kori, la çiyo mühim o yo kı êy merdımiyê kı wextê xü abırnayo ma, Awrupa dı ju puwan alimey ser nê wendo u êy serdo zi xü u ecdadê xü alim vineno. Ez şena tenya nêy vaca yalla yesabur. Alimê bê wende, alimê taxsi ci, alimê wahêrê léhmecun u kebab, şımayê goşt u benzinê ercan koti ra herinenê? Belki keramet wucadıro?

Zaneyê kı Awrupa dı toxtoran ra piskolojik rapor gırotê (qandê kı emekli bê). Şımayê vanê belki halê şıma rındo? Rapor çıçiyo hele mı rê vacê? Kam rapor gino? Bı ékit tenya nêweşi ginê? O wext şıma senin benê alim? Homa şıma rê aqıl u féhm bıdo, rapor u dıma rapori keverê parsaxanay (sosyal) dı doş biyayenı u zurkerey şıma rê bımbarek bo. Êy qürışê kı şıma ardo pêser, şıma parse kerdo, bı inana alimeyê xü bınuşnê u zeydê kıtabana vecê. Kamo do şıma rê qin (inan) kero? O kı şıma rê qin kero, şıma, yan zi cınya/mêrde şıma yo. Homa sebır u quwet bıdo şıma. Karê şıma gırano u barê şıma zi, sereyê şıma dı Zazay biyê. Bı raştey şıma rê günayê mı yeno. Dermanê kı toxtori da yo şıma warkerê u şırê derg bê. Ez zana, ma do bıkewê hewnandê şıma zi.

Amor 13 renganê çorşmeyê welatê ma ardo pêser. Zıwan u rengi bı piya biyê zeydê notayê müziki. Notayê no müzik zi vengê şarê mayo. Şarê Zazayan bı ju fekra qirenê. Vanê ma ZAZA yê....u zıwan u kültürê xü rê serbestey wazenê.



Vesno şia, vesno şis-Mani

Faruk Eren

Sanıkê zazaon zêdêri niaê... Pasa beno wayirê derdê bêdermani. Hirê lacê xo benê. Domani sonê, piyê xo rê derman biarê. Ravêr pil sono, destethal cêreno ya. wertên sono, oyi destethal cêreno ya. Ni nevanê, ma tersaym, zuron ercenê... laiko qıc vano, ez sêri. Pi neverdano, vano ‘bıraê to destethal amay, to qıca, to qe neşikina.’ Laik mınete keno, pi beno raji. No sono, zaf qeremeton anceno. Rae de jü vecino ver, dı muyon dano cı vano, ‘to ke tenge de menda, ni muyon jübini ra ke. Dı vesni (qoçi, berani) peyda benê, jü şiao, jü şiso (sıpêo). To ke nisena şişi ser, vesno şis koti wazena, to beno aca, reyina ra. To ke ğeletiye kena, nisena şiay ser, to beno hawt qati bınê herdi, aca de dêvi estê, neşikina acêrê.... Sanıke nia sona. peyniye de laiko qıc derman cêno, yeno reseno piyê xo.
Çaê (çıra) vesn? Çaê şis, şia? Çaê laiko qıc?
Vesn sefkaniye temsil keno. Eskeri dormê qela çarnenê. Neşikinê zerre kuyerê. Sonê, çêrana de gırse cênê. Serê çêrane zey qoçi (vesn) vyracenê. Çewres-phancas esker’a çêrane cênê, vyrêndiya xo, hato ke zey qoçi vyraşte, i hati’a peyser sonê, be veşten’a yenê, danê çêberi ro, çêberi sıknenê, heni konê qela miyan. Vesn sefkano, zure nezano, verra sono. Neqsê iştiriyê vesni zey tira ticiê.
Vesno şia düna tariye temsil keno. Düna tariye şiawa.Vesni şiao. Beno hawt qati bınê herdi. Paytextê düna tariye aca dero.
Vesno şis düna roşte temsil keno. İsani tenge ra reyneno ra (xelesneno ra), hevaliye keno. Düna roşte şisa. Vesno rındi şiso.
Çaê laiko qıc? Çıke laikê qıci na düna homa nas nekerda. Mal o mılkê düna homa nas nekerdo. Cêniy nas nekerdê. Ninon ke nas bıkıro, canê iyi cy rê beno wes. Kor kor nesono, nekono tenge miyan. O masum o pako. Zerre ra çıton ama, henio. Zerreweso. Qe xo ra pers nekeno. Baqıl niyo. Byraê gırşi baqılê. İ canê xo neercenê tenge. Zuranê xo kenê, reyinê ra. Laiko qıc zuron nezano, heqaneo. Heqê xo rê raşto. Heqi kara iy raşt ano.

Pilê ma be ni sanıkan’a mesaj danê ma.Vanê, sıma raştiye ca meverdê. Heq kara sıma raşt ano. Yê ma aqılê ma esto, ma zanim ke heq çino. Raştiye raa aqılia. Zerreweşiye rınd niya. Zerrê sıma keşi rê mevêso. Aqıl nia vano. Raşti niao?
Düna roşte, düna tariye raa Mani de esta. Dinanê binan dey esta. Mani kıtabê xo roşt u tari ser nusno. Avesta Zerdüşti ra çı muso, a nusna. Zanıtene Avesta nusna, a rü ra kıtabê Mani rê vanê Zend (yorum) Avesta. Ez raa Mani ser ninon zanon. Mani vano, “no kıtab yê mıno. Heqi mı rê nerusna. Ni fykri yê mınê. Dini têde raştê. Raa mıni raşta. Keşi rê nevon, bêrê raa mı. Dinê xo mevurnê. Na rae, raa aqılê mına. Wazenê, bêrê raa mı. Newazenê, raa sımayi rında. Raa pêxamberanê xo ra sêrê.”
No senê aqılo? Hatê ra rae musneno isanon, hatê rayi vano, ‘raa sımayi rında. Raa xo mevurnerê.’ Aqılê ewroêni ra aqılê Mani qe jübini necênê. Doxtori seba xêğon vanê, mordemo ke ‘menfaatê’ xo nezano, xêğo.’ İsanê ewroy xamê aqılê Maniyo. -“manik, maniak” ita ra mêro?- Mani ke baqıl biyêne, zurê xo kerdêne, isani xapnêne. Çaê nevato, ‘no kıtab Heqi mı rê vat, mı nusna?’ Zuron nezano. Pako. Raşto. Raştiye ca neverdano. Taê vanê, Mani terso. Eke bıvatêne, ez pêxamberon, kes cy rê inam nebiyêne, çiştêne. Mehemedi rê çaê inam bi? Teqqiya, kültürê Samiyan de esta. Taê vanê, Mani Aramiyo. Na ğeleta. Mani Parto (Amin Maluf). Raa Mani, raa aqıli niya, raa zerria. Mısılmani iyê ke raa zerri ra sonê, inan rê vanê ‘batıni’. Emeviyi, Abbasiyi, Osmanıci batıniyan rê vanê ‘zındıq-zendeka’. (raa Zend Avesta ra sono). Kiştena zındıqon helala. Xırıstiyani ninon çisenê. Pauli, Kathari, Bogomili Xırıstiyanon kiştê. Çıke ni raa Mani ra sonê. Fransa de ni Katharon çisenê, qe jü raa xo ra necêreno, nevano ke ‘ez na rae ra cêron ya, mı beğsê Heqi kırê.’ Arabon miyan de taê batıni ‘teqqiya’ kenê, xapnenê. Zındıqiya jüy ke ispat biye, kiştena xo ‘caiza’. Ebusuut efendi zafinan rê vato, “bê, na rae ra acêre, to beğsê Heqi ki. Necêrê ya. Kuyucu Murati ni çiştê,
eştê quiye, ni raa xo ra necêrê ya.
Raşti ma zendime? Mısılmani heni vanê. Ma mısılmaniye ra kenê teber. Çaê nia kenê? Kes inan ra pers meko, sıma nia hende isan çaê kişt. Mevaco. Çıke na düna têde rajiya. Kiştena zındıqon helala.
Ma mısılmaniye ra kenê teber. Caê xo kenê hira.
No vesno şia, vesno sıpê (şis) koti ra amo, koto sanıkanê ma miyan? Masum o pakiye koti ra biya ma ro?
Hatê ra ez von, heya Mani ra yenê.
Hatê ra von, nênê. Ma ke nia vat, caê Yezidon beno hira.
Kam çı zano raştiye çıka?



Jew "embazdê" xü rê biya mêyman

Faruk Yakup

Istanıkê mı qet nêqedênê. Ez ıstanıkanê xü bolki meseleyê kı mı sere ra ravêrdê inan ra weçinena. New seri verê ney mı jew merdım sınasna.  eya tepya ma pêdı bi dost u jew jew fını ez şiya biya meymanê, jew jew fını o ame bı meymanê mı u ma pêdı dostey u embazey kerdı. Merdımê do zaf zeri pak bı. Qısey u vatenê cı zey aliman bi. O mı ra çend seri gırd bı. Siyaseti miyan dı gırd bıbı u wahêrê qısandê xo bı. Qimetê cı zi şari miyan dı zaf bı. Wıni bı kı, hıma hıma her şan şane ma şiyê keyandê pê, şami vıraştê u pêya werdê. Bahdê werdenda şami ma çay yan zi qahweyê xo şımıtê u dı o mabên dı, tiya ra uzara u edebiyati ser qısey kerdê. Rocê senin bi mı key xü a suk ra bar kerd u ez şiya sukna. Labırê qontaxê ma qet nêbırya. Ma pêrê telefon kerdê u mengê dı çen fıni ameyê pêhet. No embaz merdımê do bol aktif bi. Şiyê konferansan. şiyê kombiyayenan u veyveyan. No embazê mı kırd(as) bi. Yani bê hile, bê zuri. Hem maya cı u hem zi piyê cı raşt bı raşt kırd(as) bi. Rocê seni bi nê embazi bı yaremeteyda embazana xü rê kêynekê da Zaza di. Kêynekê da delal u xasek bi. Maya cı u piyê cı şi na kêynekı lacdê xü rê waştı. Pi u maya kêynekerı nê laceki qayıl bi u kêyna xü dê nê embazdê mı. Şiraney cı şımıt, héne savıt cı dest, nişan u vêyve cı zi éynı roc dı vıraşt. Bahdê serna jew lacê cı bı u eya tepya ma pê bol nêdi. Embazi xo rê sukna dı kar di u key xü bar kerd şi a sukı. Dıma mı aşnawut kı ê embazdê mı rê dı laci dıha biyê. Çımê cı roşni bo, bı may u pi gırd bê.

Rocan ra rocê ez Stockholm dı leqê (raştê) nê merdımi ameya. Ma hal u xatırê pê pers kerd u ma şi jew qehwexane dı ronışti, pêya qahweyê şımıt u pê dı qısey kerdi. Kaley kêberê embazi cına bi u sıpe kewt bi pordê cı. Ema hal u sıhatê cı rınd bi. Wuni asayê kı idarey cı zi rınd bı. Mı persê qeçekan u ceniyerda cı kerd. Qeçekanê cı zi hemenı wendê. Nê embazê mı, ez déwetê kêydê xü kerda u va;
"-Ez wazena tı rocê birê meymanê mı bê u ma xü rê küftexax (çiğküfte) vırazê u burê. Mı zi va;
"Beno. A to rê nımra telefondê mı." Ey nımra telefondê mı gırotı u ê xü zi dê mı. Ma nımrey telefonandê xü da pê, pêra xatır waşt u werışti şi.

Leqê (raştê) embazi ameyenı kêfê mı bol kerd weş. Hele hele dıha mühimê cı ma pêdê siyaseti ser qısey nêkerdi ey ra dıha zi bı weş. Ez qehwexane ra vıcyaya u zey her wexti bı pay şiya kêye. Kêy mı qehwexane ra çend kilometrey duri dı bı. Qandê kı ez bı pay şiyayeni ra hézkena, ey ra payana şiya. Ameya resaya kêye nêresaya mı şami vıraştı u werdı. Séet nezdiyê newdê şani ê embazê mı telefon kerd u va;
"-Tı şenê meştı birê kêy ma? Cınya mı zi waşt kı tı birê." Ma wext da pê u pê amey. É meştê ri mı çiçek u çüqlatayê gırot u ez şiya kêy embazi. Kêy embazi weş u hera bi. Mıtpaxda cı ra boya perdê mewan, mewşêran (pera engura) ameyê. Wıni asayê dolmay wıraşti bi. Welhasıl ma hal u xatırê pê pers kerd. Qeçekê cı amey xeyr amyayenı kerdı u da pıro şi odedê xü. Wededê qeçkan ra vengê kayda kompitori (bilgisayar) ameyê. Qeçkan kompitor kay kerdê. Kêfê mı ame. Ez fıkıryaya "-Embazê mı raştey modern no. Qeçekê cı yê kompitor kaykenê". Bı fıkrê mı qeçekê kı kompitor kaykenê roşnayeya mezgdê xü hera kenê. Qandê mezgi beno ze idman.

Cınya embazi zi karê xü yê mıtfaxı qedina u a zi amê odedê meymanan dı ma hatı ronıştı u ma halê pê perskerd. Waya mı perskerd va;
"-Tı kamcin suk ra yê?" Mı va;
"-Ez Sivereg ra ya." Heta persda Sêwergı ma pê dı Tırkki qısey kerdi. persda Sêwregı tepya hıma waya mı tada Zazaki u perskerd va:
"-Tı Zazayê."
"-E, Zazaya."
Mı seni va ez Zazaya çımê warda mı bi roşın u hıma dest bı qesekerdenda Zazakiya delalı kerdı. Embazê mı bı Tırkiyê da qılopani eşt va;
"-Tı Zazayê yan zi Zazaciyê." Persda embazi ra, dest, çıman u zıwandê cı ra mı fam kerd kı, embazê mı persa xü bınêzaneyana pers nêkeno. Mı waşt kı bıkewa meselana. Ema embazê mı fek persda xü ra nêvırada u fına newe ra persa xü pers kerdı. Mı bı fekdê Tırkida Süweregı va;
"-Bıra, Zazaya u Zazaciya." Welhasıl ma pêdı kewti mışewre (münaqaşa). Dı o mabên dı atmosferê wedi ame vırnayenı u embazê mı çırt-fırt şı awdezxane yan zi mıtbaxı. Dıma ame qoltıx dı ca da xü u va;
"-Yani tı vanê Zazay Kırdasi niyê".
"-Raşto Zazay Tırk zi niyê".
"-Ya Kırdas?"
"-Kırdas zi niyê".
"-Yani şıma wazenê Kürdistan parçe kerê." Ez hüwaya u mı va:
"-Bıra Kürdistan xü ra çıhar paçeyo u ma ne nıka u ne zi verê coy Kürdistanê to parçe nêkerd. Ma Kürdistan saya kı, ma parçe kerê. Çiyo kı veri parçe biyo merdım "nêşeno" newede ra ey parçe kero". Cınya embazi fam kerd kı haway wedi ame vırnayenı, qandê coy bı Zazaki va;
"-Şami hadıreya, ravêrê mıtbaxı". Embaz wınya cınya xü ra u va;
"-Çı wext ma no kêye dı Zazaki qısey kerdo, tiya zazaki qısey kena". Mı nêwaşt çiyê vaca u cınya embazi sur u zerd bi u va;
"-Siyaset beso ma nanê xü burê". Embazi va;
"-Ez a siyaset nêkena u siyaset zi héz nêkena. Ez a MİT u ajanan deşifre kena". Wuni asayê kı embazê mı qethinubilla "siyaset" héz nêkerdê. Mı nêşa fekê xü tepşa, ez doş biya embazdê xü ser u mı va;
"-Bıra vatenê to tayn sertê. Mı persê to rê va ez Zazaya u Zazaciya u tı yê vanê ez a MİT u ajan a deşifre kena. Ez ne MİT ne zi ajan a u şena qandê embazê kı ez cı sınasnena qandê inan zi vaca. MİT u ajaney zi kar u gırwey ma niyo, karê devletı u karê şarandê binano. Şarê kırdasan u welat heskerdoxê kırdasanê dürısti dost, embaz u merdımê ma yê". Ey va:
"-Kırdasi dost u embazê şıma niyê". Cınya embazi kewt dewre u va;
"-Éybo embazê to ameyo biyo mêymanê to u vano kırdasi dost, embaz u merdımê ma yê". Ey va:
"-Nê, nêyê zuri kenê. Nêyê wazenê ma parçe kerê. Nêyê qandê emperyalistan, qandê Tırkan kar kenê. Zazaci hem ma vero u hem zi sosyalizmi vero bendiyê". Cınya cı doş bi hetê mın a u bı Zazaki va;
"-Bıra roşı". Embaz bi ze xintana u kefı kewt cı fek u va;
"-Mı to rê nêva Zazaki qısey mekı. Zıwanê MİT'a qısey mekı". Mı "embazdê" xü rê va;
"-Embaz bew waya mı zi Zazaya, tı yê çırê héndı hêrs benê. To pers kerd mı zi cüwabê persdê to da". Embazi va;
"-Eger cınya mı vaco ez Zazaya edo êy verda. Ma Kırdasiyê u ma Kürdistan ra yê. Kes nêşeno Kürdistani parçe kero. Ez nê çirê izın nêdana".
"-Beno bira izın medı. İsveç ra werzı şo welat u welati bıpaw u ne Zazayan rê ne zi Tırkan rê izın bıdı wa parçekerê. Allah kar u gırwey to raşt biyaro, neya tepya nanê xü zi qet jew Zazaciya pare mekı. Wa key şıma dı hızurê şıma bol bo". Mı cınya cı rê va;
"-Waya mı qandê şami berxüdar bı. To rê zéhmet bi. Bı izndê şıma ez xatırê xü şıma ra wazena, ez do şıra". Ez mıtbax ra vıcyaya teber, mı sewlê xü kerdi xo pay, montê xü gırot xü dest u vıcyaya teber. Kêberi vero mı cıxarayê acıfina, cı ra küfê ant u ez hüwaya u mı va;
"-Allah merdımi rê aqılê do şirin bıdo.



Dı kültüran miyan dı vınibiyayenı

Eyüp Dalkılıç

Kes wexto kı terkê welatê xo keno u şıno welatna do xerib. Temenê kesi do ya heştêsi serra bo, yan zi çıhar serran bındıbo. Eger wıni nêbo zahf zahmetey do bıvıjiyo kesi verni u kes do bol pıroblemana eşır-neşır bo. Bol ray u neqebi do bıvıjiyê kesi verni u kes do bol pıroblemana biro pêver. Şaşey u takêşeyê do bıvıjiyo kesi verni. Kes zekı awı dı çırpı çırpı keno, wıni bıçırpo. Qeçeko kı mabênê (temenê) çıhar (4) u çarêsi (14) dıro, dı xeribey dı mabênê dı kültüran dı xo vıni keno. Ne şeno kültürê xo, kültürê may u pêrdê xo u ne zi welato kı şiyo kültürê ê welati tam bıgiro. Tay bo zi keye dı o do may u pêrdê xo ra kültürê xo bıgiro. Dı wendexane dı,  küçe dı, cayê kay u wext ravêrdenı dı o do qeçkandê xeribana, ê kı kültürdê eyra niyê inana, eger estbê way u bırayandê xo ya bıdo bıgiro. Bı no hesaba, no şekla o do nimkültür bıreso u dekewo şêlıgi, cemati miyan. Nimkültür biyayenı zahf rayan fêna kesi verni, rayanê kesi têmiyan kena u bol zahmetan kesi rê peyda kena. Tabi a takêşey u vınibiyayenı, pıroblemi verni vıjyayenı teniya bı nimkültüri ra nina, eynı wextı zıwani ra zi yana. Wexto kı ê ray u pıroblemi vıjênê cı verni, nêşeno zıwanê xo yê keyi zi aver (ravey) bero. Qandê coy kışta zıwani ra zi nimmerdım reseno. Keye dı o do teniya rojanê xo yê vengan, tatilan, pukınan, şıli u şerpiyan ravêrno. Demo kı kes nê wextan hesab u kıtabrodo, kes do bıvino çıçi, çı hesabi u kamcin ray vıjyênê kesi verni. Hefti miyan dı panc roji u hergı roj heşt seatanê xo wendexane dı yan zi çorşmey wendexani, cayê kay u küçan dı ravêrneno. Heşt seatê cı şınê rakewtenı u hewni rê. Roji ra, vistuçıhar seatan ra peyra maneno heşt seati. Çıhar seatê cı qandê kay, qandê teberi, qandê wınyayayenda Tv u herwına do ravêrê. Teniya teniya peyra çıhar seati manenê may u pêrdê cı rê. Dı ê çıhar seatan miyan dı do çınay xo bıvırno, awı xoro kero, dest u riyê xo bışuwo, nan buro, persi do cıra persbê, versêney ê persan bıdo u herwına. Bı no hesaba di-rê seatê cı do zi bı no hesaba ravêrê. Teniya ju seatı do bımano. Dı a zu seatı miyan dı zıwanê xo, kültürê xo u dıha çıçi çıçi bımıso?. Bı çı hesaba o do xo tam bıresno u dekewê şêlıgi, cemati miyan?. Bı çı hesaba o do tammerdım bıreso u ray u pıroblemê kı vıjênê cı verni inan ra bıreyo?. Bı çı hesaba o do lınga xo umuşê şar u cematê xo kero? Vıra dı inan, bı çı hesaba o do lınga xo umışê welato kı teydıro ê welati, şardê ê welati u cematê ê welati kero? ...



Şerê Ceniyerı

Roşan Hayıg

Cakê beno cakê nêbeno zew cıtêr u zu ceniya cı bena. Na ceniya ney hendık qedrê ney zana, hendık zana zuwa ney dıdı nêkena. Qe rojê mêrdedê xo ver nêvızyena u hema waştenanê cı ana ca. No herga kı şıno cıtı u şandı yeno keye, no nanê xo weno, pizey xo keno mırd u en soyındı zi vano: "Ella tı kesi şerdê ceniyerı ra sıtar kerê". Herga no wına vano, zordê cenyerda cı şıno hıma a hesê xo nêkena u xo pize dı vana: "Seni nêbo mêrdey mı no wa qe vazo" Rojê fına no şıno cıtı, na şewra werzena kar u barê keyi qedinena, ney rê ara kena hadre u şına çemi. Na şına nezdidê çeman dı zewê raştê nay yeno, ekı ney masey tepıştê oyo beno keye. Na vana: -Bıray mı tı şenê sıbê masey bıdê mı? No vano: -Serrey u çıman ser, ez dana u no sıbê masey dano nay. Na cı ra xadır wazena u kewna ray şına vera erdo kı mêrdey cı yo cıtı keno o erd. Yena mıyanıki ê masanê xo kena xeta kı mêrdey ci yo cı ra şıno u cıtı keno a xetı mıyan, serê cı hera gêna u inan xetı mıyan dı nımnena. Wexto kı mêrdey cı xeta xo ano resneno o ca, sırsiya cı koyêna ê masana u masey pêro vızyenê herı ser. Masey zi masey tezeyê u hewna ê yê xo lunenê. Wexto kı no cıtêr nê masan veyneno no şaş maneno u vano: "Hele, hele, hele na Ellameta Ellay bewni, masey layan dı awan mıyan dı benê, newe zi xeta mı mıyan ra vızıyay" No gayanê xo vındaneno u ê masan xetı mıyan ra arêdano, keno sıhanê mıyan u beno keno awı mıyan kı nêhermıyê kı şandı bero keydê xo. Masey xo kerdi awı mıyan tepya yeno cıta xo dewam keno u erdê xo rameno. Ney masey berdi kerdı awı mıyan u ame dest bı ramıtenda erdê xo kerdı tepya ceniya cı cado nımtera vezyena u yena ney hetı. Wexto kı yena ney hetı no gayanê xo vındaneno u şıno ara xo keno. Ceniya ney zi zekı her wext kena, fına a rozı zi qeyretê ney kena, gayan vıradana u bena awdana u ana. Bahdê ara xo kerdenı no fına gayanê xo debesteno u cıta xo keno. Bena hela şani vanê cenêkı şıro keye u şamiya şani hadre kero. Wexto kı cenêkı kena şıro no vano: -Cenêki heqet nê masan tey berı keye, ma rê surkı ma şan dı bumı. Na vana: -To masey koti ra ardi? No vano: -Xeta mına cıtı mıyan dı vızyay. Cenêkı weynena ney şıkê tevay nêberdo. Na vengê xo nêkena, masan gêna u dana pıro şına keye. Şamiya şani kena hadre, şan dı no yeno, na sıfri bena verdı rakena şamiya xo ana cı vero sıfri sero ronena. No vano: -Ka masey ma, to masey sur nêkerdi? Na vana:- Çı masey? No vano: -La mı çemidı masey day to mı va ma rê şandı sur kı ma bumı, ew to zi gıroti ardi keye. Na vana: -Mêrdek qay esto se to hewn.mewn diyo, tı şibıyê cıtı to masey kotira ardi? No vano: -La mı xint mekı, mı to rê va masey xeta mı mıyan ra vızyay. Na vana: -Mêrdek masey herı bın dı nêbenê, masey awiyê u awı mıyan dı benê. No hêrs beno, tıllo beno u şıno dano cenêkerı ro. Cenêkı xo cı dest ra reynena, remena tever, qirena, veyndana u vana: -Hayho, hayho. No fına xo resneno cı u dano pıro. Dewızi vengê cenêkerı aşnawenê u yenê ney tepşenê u cı rê vanê to xeyro, tı yê çı danê pıro. No vano: -A  mı vero vızyaya coyra ezo dana pıro u wına qısanê xo rameno, mı masey day cı u mı va nina berı keye dı surkı, şandı ez ameya ma bum. Ez ameya ay masey niyardi mı ver, çina ard mı ver. Mı cı ra pers kerd va: -Ka masey, ay mı rê va, masey çıçi, to masey mı nêdayê. Dewızi cenêkerı rê vanê: "Tı neheqa" Na vana: -Wıllı-billı-tillı ney masey mı nêdayê. No şıbı cıtı, no masey nêşıbı kı, wa vazo masey koti ra ardê. Nê vanê: "Wınyo? No vano: -E, ez şıbıya cıtı, mı cıtı kerdê sırsi xetı mıyan dı kewtı masana, masey herı bın ra vızyay, mı zi arêday u berdi kerdi awı mıyan. Ceniya mı amê mı zi day cı u cı rê va nina ber keye, nay zi ardi keye. Nıka zi vana: -To masey mı nêdayê. Nê dewızi vanê: "Esto se ney aqılê xo kerdo vıni u no biyo xint, seni masey herı bın ra vızyenê" ew nê pêro arêbyenê ney u ney gıloncêna gırêdanê estunda bani ro u ney çıwe kenê. No tım qireno vano: -Zekı ezo vana wıniyo, vanê şıma emeleya xo bı mı biyarê. Herga kı no vano wıllı wıniyo, nê tım ney çıwe kenê u hal ra, hêlera finenê. Hal ra vıst tepya dewızi danê pıro u benê vılla, şınê keyandê xo. Nê şınê tepya na ana şami nana ney feka u cı rê vana: -Tı biyê xint, tı do tım na estuna gırêdayebê. No qireno nay ro, ters dano vano: -Qenê tı mı emel bıkı ez xint nıya. Labrê no merdımê do zaf eks beno, qandê vıradayenda xo cı ra reca nêkeno. Bol tay ravêreno, hıni no yeno ray u nay rê vano:- Cenêki ez to ra reca kena, se beno mı akı, ez xint-mint niya, tı seni vana wa zey to bo? Na vana: -Bew merdek no çend serriyo ma zewcyayeyê, ez to vero nêvızyaya ew to çıçi va mı ard ca. Heta na rozı mı qet qısurê nêkerd. To tım bileheq u billesebeb day mı ro, rı mı nêda u rozê mı rê tı berxüdar ba nêva. Sero zi tı werışt u ronışti to va "Ella kesi şerdê ceniyerı ra sıtar kero. Herga kı to wıni vatê xençeri şiyê mı zeri ra, mı zeruda xo dı heleynayê u qe hesê xo nêkerdê. No bahdo tı tam vırıyay u to xo kerd vıni, qandê coy mı na reziley ardı to serre dı. Bew ceni arbo se seni vazê wıni kena kena kesi. Camêrdi hı kena wezir, hım kena rezil. Ceni rındi zi estê, ari zi, xırabi zi estê". No vano: - mı aqılê xo gırot xo serre u ez neya tepya çiyê nêvana. Na ney akena u nê şınê pê kışta ro qalê masan nêkena, to rê cenıyan rê zi dıha heqaret u qesey nêkena. Tı seni vana wa zey to bo. Ceni bıwazo camêrdê xo hım werzanena hım finena. Ceni rındı zi ari zi estê, heme zey pê niyê. Rındi xo ra rındiyê, nêvazenê pisey bıkerê. Ceniyandê aran rê zi vanê "Aqılê çewres cenyandê ara zu kerger serre dı ro, a kergı zi şına sıloyan pêşanena.

BAWANK U ZIBÊDIKI

Dı dewê Çermugı estê, dewê Hesraniyê. Ninan ra zu dewa Zıbêdeka u zu zi dewa Bawankiya.  Wertedê nê wırna dewan dı zew iniyê esto, namey cı iniyo sıpeyo. Awa nê ini hım bola u hım zi bol honıka. Coyra nê dı dewi tım nê ini sero lez kenê u danê pêro. Seni beno se nê fına lez kenê, esker yeno ninan tepşeno u beno qeraqol. Qeraqol dı fahm beno kı lezê cı heme nê ini seroyo. Nê wırna dewızi zi pêrê benê dahwaci u pê danê mahkema. Bahdê dayenda mahkema, mahkema kefş hewadana nê ini ser. Kefş yeno ini ser u weyneno kı no ini wertedê nê wırna dewandıro, ew tepidê dewda kesi sero zi niyo. Uzadı kefş nêşeno qerarê bıdo u mesela cêra safi kero. Beno nezdi dıhirı, kefş kerdoxi benê veyşan. Serê ini zi cayê do zaf weş beno u wazenê kı nanê xo ê ini sero burê. Coyra nê vanê "Ma biyê veyşan şırê ma rê nan biyarê, labırê şamiya şıma kami kı dıha germı bo u germ tiya reso no ini ê inano. Çımkı o wext belli beno kı dewda kêra dıha vêşi nezdiyo". Ne dewı zi qebul kenê u danê pıro şınê dewı kı şami vırazê u biyarê. Dewda xo dı bawankı zi vanê " Ekı ma haki bışelqınım u bem se nê haki germ manenê, o wext no iniyo sıpe beno ê ma". Labırê zıbêdekızi zi gênê pılola sur pewzenê u benê ini ser. Hıni nê wırna dewı zi şamiya xo anê. Hakim weyneno şamiya nina u qontrol keno. Haka şıkıneno, weyneno kı haki bıyê honıki. Fına gışta xo dekeno pılolı mıyan, gışta cı veşena. Ekı pılolı bılqıqi erzena. Uza dı kefş kerdoxi vanê "No ini ê Zıbêdıkızano, çıkı Zıbêdıkı zi dıha baqıl vızyayê, pılola sur rew rewi honık nêbena, haki rew benê honık. Coyra na qıser ser herkes vano: "Vano Zıbêdıkıza bı pılolda sura iniyo sıpe Bawankızan ra gırot.



Taliy mı çan güreyeno?

Usxan Cemal

Welatê ma de mordemê beno, zaf gurekar beno, zaf gureyeno, emeg dano, araq dano, ama taliyê xo ey de olvaz nêbeno, tali dêlmast sono. Rozê kuno ra xo ver, vano:
-Ez honde emeg dan, araq dan hama na taliyê mı qeytan rınd nêbeno, rınd nêsono, ez ke çı kar bıkerine, çıqa ke dıqat qayt kerine ki, karê mı dêlmast sono, ala ez şêrine leê (hetê) sahê (wayirê) Taliyu, pilê taliyu, cı ra pers kerine, ala na taliyê mı ça nêgureyeno? Mordemek kuno ra rae, sono. Zaf ke sono, senık ke sono, rastê hesê bırri yeno. Hesê bırri cı ra pers keno, vano:
-İsonê Heqi, kata sona?
Mordemek, vano:
-Taliyê mı nêgureyeno, sonune leê pilê talyiu, cı ra pers kenune! Ala na taliyê mı ça nêgureyeno?
Hesê bırri, mordemeki ra vano:
Ê mı ki jü derdê mı esto. Se biyo, xêrê xo, to ke şiya leê pilê taliyu, seveta (qandê) mı dedê mı rê cı ra pers ke, dermanê xo çıko?
Mordemek, vano: -Bıra Hes, derdê to çıko? Hes vano:
-Derdê mı, zaf tersonekune. Ez honde gırsune, honde harune, ama zaf ters zerrê mıde esto. Tersenokênia xo ra bese nêken ke pizê xo mırd kerine. Ala pilê taliyu ra pers ke, dermanê na tersê mı çıko?
Mordemek, hesê bırri ra vano : -Ma se biyo, ez xo ra sonune leê pilê taliyu. Seveta to ki derman cı ra pers kenune. Mordemek hes ra xatırê xo wazeno, kuno ra rae, sono. Zaf ke sono, senık ke sono, rastê goze yeno. Dara goze (gozêre), mordemeki ra pers kena, vana: -İsonê Heqi, kata sona?
Mordemek vano:
-Taliyê mı nêgureyeno, sonune leê pilê taliyu ala na taliyê mı ça nêgureyeno?
Dara goze Mordemeki ra vana:
-İson, derdê de mıno gırs esto, se viyo, xêrê xo, ala na derdê mı pilê taliyu ra pers ke, dermanê xo çıko?
Mordemek vano:
-Derdê to çıko?
Dara goze vana:
-ez honde hiraune, honde berzune, gılê mi resenê asmên, hala goji mı ra nênisenê. Na gozê dormê mı, waxt ke ame, benê pırrê gozu, ê mı jü khakıla boine mı ra nênisena. Pilê taliyu ta pers ke çınay rao?
Mordemek vano:
-Heya ma ez xora sonune uza, seveta to ki cı ra pers kenune.
Leê dara goze ra ki bırrino ra, sono. Zaf sono, senık sono, rastê hêniyê yeno, zaf biyo têsan. Sono leê hêni ke cı ra awe/uwe bısımo, nia dano ke awa heni qılêrına (leymına). Hêni mordemeki ra perskeno, vano: -İson, kata sona?
Mordemek vano: -Taliyê mı nêgureyeno, sonune leê pilê taliyu. Ala na taliyê mı ça nêgureyeno?
Hêni, mordemeki ra vano: -Derdê de mıno gırs, gıran esto. Ala na derdê mı ki cı rê qesey bıke, ala dermanê xo çıko?
Mordemek vano:  -Derdê to çıko?
Hêni vano: -Awa mı qılêrın yena, ne qulê Heqi, ne ki theyr u thuri yenê diarê mı. Xorê na ko ra tıp teynarune.
Mordemek vano: -Ez xora sonune leê pilê taliyu. Seveta to ki cı ra pers kenune. Mordemek leê hêni ra bırrino ra, sono. Zaf ke sono, senık ke sono, koê ser de vêreno (derbaz beno) sono diarê ke çı bıvino! To vana ceneto. Dar-beri, theyr u thuri, bağ u baxçey, çhem u derey, vas u vılıki tede govende kay kenê. Pêro tali ki gureyenê, hem ki zaf rınd gureyenê. Mordemek mabênê na ceneti ra derbaz beno eve zewq nat u dotê xode niadano. Tijia amnani sanena zerrê mordemeki. Mordemek sono qonağê pilê taliyu nia dano ke jü herdisesıpê maqat (diwan, cac_k) sero nişto ro, vano:  -Selamun aleykum?
Pilê taliyu vano:  -Aleykum selam.
Mordemek vano: -Pilê taliyu t_ya?
Herdisesıpê vano:  -Heya ezune.
Mordemek vano:  -Taliyê mı nêgureyeno, ez coka amune düstê to.
Herdisesıpê vano:  -To kama, koti ra yena, falan fılan....
Mordemek vano: -Ez fılan mordemune, fılan ca ra, fılan dewe ra yenune. Herdisesıpê mordemek qonağ ra beno teber. Taliyu mısneno ra cı, vano: -Nia de! (bewne), ni tali pêro gureyenê. To vinena? U dot jü tali bınê dara mojêne de merrediyo ra.
Mordemek vano:  -Heya vinenune.
Herdisesıpê vano: -işte uwo ke uza merrediyo ra, u taliyê toyo. Ez nıka heredin cı ra, nae ra tepia nêverdan roniso. Gereke her dol_me de bıgureyo. To ki eve zerrerehetêni so.
Mordemek, herdisesıpê ra vano:
-Ez ke rae ra amune rastê hêniye amune, derdê de hêni esto, awa xo qılêrına, qeytan ne İsonê Heqi yeno diar, ne ki theyr u thuri. Dermanê xo çıko?
Herdisesıpê vano: -So, hêni ra vaze zerrê bovinê dey de şêm esto, coka awa hêni qılêrın yena.
Mordemek vano:
-Ez ke rae ra amune, jü ki rastê dara goze amune, ê goze ki jü derdê xo esto. Goze qolında hirawa, gılê xo resenê asmên, hama goji pa nênisenê, çınay ra?
Herdisesıpê vano: -So, goze ra ki vace, bınê pencunê goze de kupê zerrni estê. İ zerrnu ke cı ra vezê, endi goji nisenê pa.
Mordemek vano: -Ez ke rae ra amune, jü ki rastê hesê bırri amune, ê dey ki jü derdê xo esto. Zaf tersoneko, coka vêsan u têsan maneno. Dermane ey çıko?
Herdisesıpê vano: -Hesê bırri ra vaze, na dina de mordemo bom, xêğ, bêaqıl, budela ke kamo, ey boro, endi beno zerreçip u çhêr.
Mordemek cêreno ra (ageyreno), yeno, yeno leê hêni. Hêni mordmeki ra pers keno, vano: -To şiya leê pilê taliyu?
Mordemek vano: -Heya şiyune.
Hêni vano: -To derdê mı cı ra pers kerd? Dewaê xo çıko?
Mordemek vano: -Pilê taliyu isono de kokımo, herdise yena, gınena şêne ro. Mı derdê to cı ra pers kerd. Mı ra va ke, so hêni ra vaze, peê bobinê hêni de şêmi estê; i şêmu ke cı ra vezê, endi awa xo bena zelale. Hêni vano: -İson, se viyo, xêrê Heqê xo, bi (bê), na şêmi bobinê mı ra veze, va na awa mı zelal bo. Mordemek sono şêmunê peê hêni bobin ra vezeno, erzeno. Awa hêni bena zelale. Hêni de awa xo sımeno, kuno ra rae yeno. Mordemek yeno, raste dara goze yeno, dara goze cı ra pers kena, vana: -To şiya leê pilê taliyu, derdê mı cı rê qesey kerd, dermanê mı çıko?
Mordemek vano: -Heya, mı cı ra perskerd. Mı ra va ke, so goze ra vaze, bınê pencune ae de zerrni estê, i zerrnu ke cı ra vezê, endi goji nisenê pa.
Dara goze vana: -Se viyo, bi, xêrê wayirê xo, na zerrnu bınê pencunê mı ra veze.

Mordemek sono bınê dara goze kıneno, cı ra zerrnu vezeno, erzeno. Kuno ra raa xo, yeno. Mordemek yeno, rastê hesê bırri yeno. Hesê bırri mordemeki ra pers keno, vano: -To şiya leê pilê taliyu, derdê mı cı rê qesey kerd, dermanê mı çıko?
Mordmek  vano: -Pilê taliyu mordemo de lesederg, herdisesıpiyo, derdê henêni rê va ke “peê hêni de zerrê bobini de şêmi estê, ine ke vezê, awa hêni bena zelale. Mı bobine hêni kınıt, zerre ra şêmi veti, eşti. Awa hêni biye zelale. Seveta dara goze ki va ke: Bınê pencunê dara goze de kupê zerrni estê, i zerrnu ke vezê, goji nisenê dare ra. Mı bınê goze kınıt, zerrni cı ra veti, eşti, derdê goze bi ve derman. Pilê taliyu seveta to ki mı ra va ke: -Na dina de isono bom, xêğ, bêaqıl, budela ke kamo ,ey boro, derdê cı beno derman.
Hesê bırri mordemeki ra vano:  -Ma, na riyê dina sero to ra bom, to ra xêğ, bêaqıl, budela kam esto? şêmu nêcêna, zerrnu nêcêna, taliyê xo ra qarina. Ez to wen!
Hesê bırri niseno ro mordemeki ser, weno. Derdê hesê bırri ki derman vineno.
Sanıke ki itıka de qedina. Ez texmin kenune ke na sanıke ra zaf isonê ma aqıl cênê!

Vatoğ: Metin
Caê vatene: Almanya Federale
Waxtê vatene: 1998



Ma bı erdişa her beno?

Anonim
(çorşme Süreg ra)

Rojê padişayê no, dı cıniya cı u her cınya ra zi lacêdê cı beno. Serrê wırna qeçeka zi zey pêyayo. Padişah her rojı kı şıno beno bı ımır u nêzano kamcin lacê xü herunda xü dı bikero padişah. Qandê co zi nêşeno rew-rew qerar bido kamcin lac rê textê xü verado. Roj, meng u vextêno derg ser nê çi fıkrêno. Ka se bikero u se nê kero.

Bahdo fıkıryayenı, padişah, ramanê xü dı rayê vîneno u zano kı na çi kı o bı xü vinayo bıbo ramana ra reyayışê êy. O fıkır kı qandê padişah bıbyayê reyayena cı na bi; "Gere ez lacanê xü tecrübe kera, ina bıcerıbna u bewna kamcin lacê mı dıha aqıl, zirek u çımakerdeyo. O kı herunda mı dı bıbo  padişah gere tayn şartê mı biyaro ca."

Padişah qerar dano u wazeno lacekanê xü bıcerıbno u qandê co zi, werzeno lace xü yê gırd, lacê cınyerda  gırdi vêndeno u cı rê vano;
  -lacê mı şori bewni a qamyon a çıçi ya a duz (mêydan) dı vınderda?
Lacek goşdareya piyê xü keno u werzeno dano pıro şıno qamyonı het u wınêno kı qamyona pemeya u yeno piyê xü padişah het u vano:
  -Kekê a qamyon kı duz dı vınderda, qamyona pemiya.
Padişah bewneno lacê xü ya u vano:
 -Lacê mı qe to pers nêkerd. Nêva na qamyon ê kamiyo? Koti ra yena, hetê kotiya şına? U pemeyê ê kamiyo? Wazenê biroşê u qandê barê peme çendi wazenê? Ê kamcîn erdano? Tı qe çiyê pers nêkerd?
   Lacek kor-pışman maneno u nêzano piyê xü re çı cevab bıdo u lacek vano:

-Nê kekê, mı pers nêkerd. To mı rê nêva kı, ez çiyê wunasini ina ra pers kera u qandê co zi mı çiyê wunasini ina ra pers nê kerd.
   Padişah bewneno lace xü ra u vano:
  -Çiyê nêbeno lacê mı. Zaten ma rê peme lazım nêbi. Mı tenya va belki beno-beno tı çiyê wunasini pers kerdo. Nıka tı şenê şırê, karê mı bı to ya nêmend. Şo bewni kar u bardê xü.
   Lacek piyê xü padişah ra çiyê fam nêkeno u dano pıro şıno. Padişah no fın veyndano lacê xü yê, ê cınıyerda werdi.
    Lacê cı yê ê cınyerda werdi senin aşnaweno kı ıpiyê cı, cı vêndeno, werzeno  yeno piyê xü padişah het  selamê xü yê germ piyê xü rê dano u vano:

-Kekê, tı mı vêndayo. Vacı emrê xü. Ez to rê amadeya.
Padişah lacê xü yê werdi rê vano;
  -Lacê mı, mı aşnawıt ewro qamyonı ameya duzı şo bewni a qamyon a çıçi ya, ameya duz dı vınderda?           
Lacek vına selamê xü dano u piyê xü het ra vıcêno teber. No werzeno dano pıro u şıno duz u verê kı wêhêrê qamyon bıvino, verê werzeno qamyonı, barê cı, heme çiyê cı qontrol keno. Dıma wêhêrê qamyonı vineno u cıra çi-mi pers keno.

-Wêhêrê na qamyonı tı yê?

Wehêrê qamyonı vano;

-E, ez a.

-Mı qamyonê to qontrol ke. Barê to pemeyo. Ez wazena tenya bızana, tı  koti ra yê u bı hetê kotiya şırê?

-Ez dewa nezdiyê Diyarbekır, Sati ra yena. na peme zi peme ya Sati ya. Ez ameya Diyarbekır kı pemeyê xü bıroşa.

Lacê padişay bı wêhêrê qamyoni qısey keno, heme çiyê xü  sere ra bın pers keno u wêhêrê qamyoni ra xatır wazeno  dano piro şino qonaxê pêrdê xü u çıçi misayo u pers kerdo ina piyê xü rê vano.
   Piyê cı, cı rê vano:
  -Hıı, ê rındo lacê mı, bol rınd bi. Nika ez zana qandê çıçi a qamyona duz di vinderda. Nıka karê mı bı to dı nêmend. Tı şenê şırê. Şo bewni kar u bardê xü. Lacê padişay dano pıro şıno.
  Beno rojê meştêri padişah fına veyndano, lacdê xü yê cınıyerda gırdi u cı rê vano:
  -Lacê mı pıro dı şorı mı rê herê do erdişın bıvinı u biya mı rê.
Lacê cı gırd selamê piyê xü dano u werzeno şıno. Şewra rewê, sodıri (şefaq) ra heta şan rojaway cayê nêverdano, geyreno, nêşeno herê do erdişın bıvino u pêrdê xü rê biyaro. tabi lacek her wext fıkrêno "-Ma bıerdişa her beno. Piyê mı rê sebiyo? Mı ra çiyê wuni ecêb wazeno. Nıka ez kami ra pers bıkera? Eger ez pers zi bıkera şardo bıhuwo mı ser. Zaten mı heme ca zi gêyraya. Mı herê erdişını nêvinaya"  Lacê padişay werzeno şıno piyê xü het u piyê xü rê vano;
  -Kekê wıllı-billı mı cayê nêverda u geyraya, mı nêşa herê do bıerdişa bıvina u biyara.
   Padişah bewneno lacê xü ser u vano:
  -Çiyê nêbeno lacê mı. Ez zana tı herê do bıerdişın gêyra qey ma do rojê bıvinê. Karê mı to dı nêmend.T ı şenê şırê.

lacê padişay, cinyayê gırd ra selamê xü dano piyê xü u vıcêno teber.
   No fın padişa vendano lac dê xü yê bini u êy rê zi zey eyni çi vano:

-Lacê mı ez to ra herê do bıerdişın vazena. Tı yê mı rê şı rê jew herê do erdişın bivinê u biyarê.

Lacekı werdi piyê padişay rê vano
  -Kekê, mı rê heta hirê roji izın bıdı, ez do to rê herê do bıerdişın bıvina u biyara.
   Padişah bewneno lacdê xü u vano:

-Beno lacê mı. İzınê ê hirê roji ewro ra ê to yo.
   Beno meşterin laceko werdi werzeno şıno cami dı destawa xü gino u riyê xü dano hetê qılbiya. Bahdo nımazi, o sıfte  cami ra vıcêno teber u yeno hewşda cami dı vındeno. Kamci merdım o erdişıno kı nımaz ra vıcêno, jew bı jew teber dı tepşeno u cı ra wendena xütbi u weızanê a roji pers keno.
   Lacek hemın ra pers keno u merdekêno erdiş sıpe leqê cı yeno u êy ra zi perskeno u vano;

-Apo, ewro mılay xütbe dı çıçi wend u çı weızzi day?

Mêrdeko Erdiş Sıpe vano:

-Bı nameyê homayê gırdi nino mı viri, ez nêzana mılay ewro se va u çıçi wend.

Lacê padişay bol ecız beno u erdiş sıpeyın rê wuni vano:

-Senin nino to viri u tı nêzanê, qey to goştarey a mılay nêker dı?
   Erdiş sıpeyını vano:
­
-Seni mı goştarey nêker dı. Xorto tı yê se vanê? Tı goşdareya qısedê xü kenê?

 Vano u riyê xü tırş keno

Lacê padişay fam keno Apo yo erdiş sıpe eciz biy êy ser. Lacek werzeno vano:

-Apo, xü vêşi medırnı u ri tırşey zi meki mı ser dı. Eger to goştarey bıkerdê to do bızanayê mılay se va, an se nêva. Kes seni hendı rew xü vir a keno. Ma vacê tı vir ke, ma qe çend çiyê cı nino to vir? Çendı merdım xü vir a bıkero zi, fına zi çend çiyê cı yenê viri kesi, ya zi aqıldê kesi dı manenê. İmkan çıniyo kes hemını, hendayê rew xü vir a bıkero? Qe herfê an zi qıseyêda cı, aqıldê to dı nêmendo?
   Apı erdiş sıpe vano:

-Bı nameyê Homa yê gırdi mı goştarey kerd, laberê heme mı vir a şi.
   Lacê padişay wuni bewneno ser no mêrdeko erdiş sıpeyın u vano:

-Erdiş sıpeyıno sexte. Qaşo tı yê sofi yê u vera xü dayo hetê Homa yê wêhêrê erdi, qe tı nêşermayênê zuri kerden ra. Vacı mı goşdarey nêkerdo, o çax ez o do to ra çiyê pers nêkera, nêpawa u ez o do to vereda. Ez zana, tı miletı xapeynenê u qandê zuri kerdenı yenê cami, kı şar to ra nêkewo şık u verniya to nêgirê u vacê no sofi yo, no ray da Homa dı ro. Tı yenê cami kı, miletan tı çı çımı marda xü yê. Şar bınêzane kı to heta ewro, key çend u çendınan veşnayo, kerdo xırabe u tı niyê her wext yenê pêrdê mı het fêsadeya şari kenê u bı nanê şariya kay kenê? Bew to riya çend cinya viya u çend qeçeki zi sêkur mendo.

Lacek werzeno sofiyê erdiş sıpeyını, erdişa cı ra tepşeno u cı xü dımı anceno, gino beno pêrdê xü hetı u vano:

-Kekê, ha mı to rê herê do erdişın ard.

Padişah bewneno lacê xü ya u vano:

-Qandê çıçi tı no por u erdiş sıpe u sofi rê vanê "herê erdişın"

Lacek piyê xü rê vano;

-Kekê hile, zuri, fêsadey, faiz, textesızey, tırotıkey (xırxızey) heme çiyê feıli nêy dı esto. No qıym nêkeno ser zi nêzanayê ewromıla cami dı se vato. Yani goşadareya mılay nêkerd bi.

-Ma lacê mı tı cami dı nêbi?

-Nê kekê ez wuca dı nêbiya. Ez cami ra rew vicyaya kı şari ra pers kera ka mılay ewro se vato u no erdiş sıpeyın nêzanayê ewro mılay se vato.

Padişay fına bewna ser lacê xü, huwa u va;

-Homay bı to ya bê lacê mı. Quwetê to quwetê şêran bo. Eferim to rê lacê mın o baqıl o zana u çım akerde.
   Nêy sera padişah, textê xü veradano lacê xü yê werdi u herunda xü dı êy keno padişah.



Tizê Axay

Baba Qef

Rojê jew axayê do kırdas, zengin u halrındanê dewandê binan déwetê şami keno. Axa key xü u tırşıkçiyandê xü rê vano:
-Ez axayê do zaf gırda. Héme mı ra hézkenê. Na hézkerdenı héme qandê nan u şamiya. Merdım axalıxeya xü bı werdayenda xü ya dano ispatkerdenı. Sıfredê merdımi dı bol merdımi bıbê se, na ju mısnena kı merdım wahêrê mal u mılkiyo. Qandê coy zi şıma do werdayenda xü dı kemaney nêkerê. Şırê çend mi u kavıri u çend zi kergi cıkerê  bıpewjê u hadıre kerê. Vanê sıfredê ma dı héme çi bıbo.

Meymanê axey yenê. Dewıji çınayê xü yê pak u newi danê xü ra. Qeçê axey zi çınayê xü yê hérirını danê xü ra u xü xemılnenê.

Nê sıfte nan u şamiya xü wenê u dıma zi sero şiraneya xü wenê. Ze édet qehwe fırazêna u qehwê xü şımenê. Bı vengdê ézaniya nê arê benê. Axa verni dı, bı mêyman u tırşıkçiyandê xü ya şınê cami. Cami dı axa u mêymanê cı awdaz gênê u şınê cami zere. Cami dı bı mal dewlemendeyda xü ya kewnê rêz. Axay peyni dı zi tırşıkçıyê cı cay xü gênê. Xoca yeno cami zere zekı selam bıdo sereyê xü hêl keno u hürmetê xü nişan dano. Héme verê kenê vera qıble, qamet tepşenê u vanê;
-Allah u ekber. Destê xü hewadanê xü hewadanê u benê goşandê xü ser.
Axa u ê mêymanê cı zi zey xoceya kenê. Fınê, dı fıni axa çewt beno u ê fına hirını dı axa tiz keno. Axa agêyreno u vano;
- Deng hat we? (Şıma aşnawıt?)
- Bellê, Mirê me. (E, axayê ma.)
- Hun çı dısekının, rabın herın destmêja xwe bıgırın. (Şımayê çı vındenê, werzê şırê awdazê xü bigirê.)

Nê şınê newe ra awdazê xü gênê u yenê fına axay peydı qamet tepşenê.




Mı namey xo di newe zana ez Zazaya

Koyo Berz

Veri qaxıdê sero bı nuşandê (Herfandê) gırdana "Ez Zazaya" yeno nuşnayenı u koşeyê sero roneyêno. Jew merdım zekı çiyêdê xo yê bol mühimi vıni kero, wıni sahni miyan ra geyreno. Ge na kışt, ge a kışt, ge nopol, ge opol, ge na doşi ser, ge a doşi ser, xover u xopey, çorşmey u dormey xo, ge hetê erdiya, ge hetê hewaya şaş-şaş wınêno u geyreno kı çiyê bıvino.
  Dı o nabên dı merdımê yeno cı ra pers keno u vano: -Bıray mın o delalo camêrd, tiyê geyrenê çıçi?
  No vano:

-Ez o geyrena xo u namedê xo.
  O vano:

-La bıray mı, tı do nami se kerê? Ma tı nêzanê ma bıray pêyê u mı namey xo nayo to ya zi.
  No vano:

-Ez ne to u ne zi namey to wazena. Vanê ez namey xo yê heqiqi bıvina.
  O vano:

-Ella paşti u qüwet bıdo to. Şo bıgeyrı tı beno vinenê u dano pıro şıno.
  No fın jewna yeno, pers keno u vano:

-A..a dezay mı to çıçi xo kerdo vıni ti yê geyrenê cı?
   No vano:

-Mı xo u aqılê xo kerdo vıni ez o geyrena cı beno bıvina.
  O vano: -La tı do aqıl se kerê? Ma dı aqıl bolo, hım to rê u hım zi ma rê beso. Ma çı wext bıwazê ma şenê bı ê aqıldê xo ya to zi bıroşê şarna.
  No vano:

-Berxüdarbı, wa aqılê to to rê bo, tı mı ra fek vıradı.
  O vano:

-Tı zanê. Şori beno Homa aqılê dana to, tı bı ê aqıldê xo ya xo u şarê xo roşenê u dano pıro şıno.
  No fına geyrayena xo rameno. Dı o nabên dı hend wınê no jewna dıha ame. No selamı dano u vano: -Ha, mı tı di. Şewranayo mı cayê nêverdayo ez o geyrena to. Ma tı nêzanê lecê ma esto u tı ma rê bol lazımê. Vanê tı rew bêrê, xo ya bombayê gırêdê u şırê ê şardê ma, ê Tırkan u şıma Zazayandê ma miyan dı bıteqnê.
  No vano:

-Ma şıma ra zi, ê binan ra zi, ê binandê binan ra zi fek vıradayo, ma şıma ma ra fek nêvıradanê? Ma nêwazenê ney a tepeya peyeteya şıma yan zi ê binan bıkerê.
  O fına pers keno u vano: -Ella sinenê, tiyê se kenê u geyrenê çıçi?
  No hêrs beno, pereno qırda cı u vano:

-La ti yê nêvinenê ez o geyrena xo, namedê xo, şexsiyetê xo, kameyda xo u aqıldê xo. Ma ti yê mı ra çıçi wazenê u qandê çıçi mı dımı geyrenê u mı xo rê kar anê. Ez o to rê vana, mı ra duri kewı, ez xo u namey xo bıvina.
  Kütê dano ey dı zi u ey xo hetra qewneno.
  Bahdê qewnayenda ey hebna dıha geyreno. Welhasıl dı a geyrayena xo dı, koşeyêdê sahni dı qaxıdê vineno kı, sero nuşnayo u vato: "Zaza esto jew şaro, Ne farıs, ne Ereb, ne Tırk u ne zi Kurdo". No hıma ê qaxıdi gêno xo dest, xo tılloy hewa keno, qireno u vano: "Di, di, di, mı namey xo di. Ez zana, newe zana ez kama, Ez Zazaya, zazaya, zaza, zaza. Ya, yayaya, neya tepeya, heme dınya do, mı bı namedê mın a, bısınasno. Di, di, di, mı namey xo di. yayaya zaza, yaya Zaza....




Xo bızan
 
M.Çermug

Xı bızan
Ma bol berey mendê
Bol berey...
Biyêm lete, lete
maya kenê qeşmerey
Rojıkı şıno émerdê marayo
mevınderê, şırê ravey
Şırê ravey
Koni welatê ma
érd u bostanê ma
Vılıkê ma pelsiyayo
awa ma peysayo
taqatê ma şıkyayo
Kerm kewto dardê ma zere
Oyo zerera keno wışk
mendo bêçare
Vaj mırê bırayê mı
vaj mırê...
Çımanê mepêş
goşanê xo ker merkı
No çi nêveşio
tı dekewtê mian
Bê kaxu bê xem
tiyê gêyrenê vırt u vıran
Hénday beso
bê xo xo bızan
Vengê xo berzkı
wa dayax bıdo ma pêrknan
Bewn fınê çorşmedê xoya

Şemşêro ma sera şaneyeno
Ésl u cısnê ma inkar kenê
Namedê demokrasiya
héme çi şehitenê
Héyranê homa dê (Ela'de) toba
Wıl bil êyê to xapêynenê
Mayê kanci wextıd
Rewnao rıjyayo padişahın
ne mendo xan nezi text
Gıraney xo medı dest
To kaş kenê
verdanê seqet
Dımazi hueyenê to
vanê "Ela ra réhmet"
Wa réhmet estandê merdarê bo
Bostandê dınyad ju vılıka
mazi bıreso
Namey mılet u welatdê ma bo
Rındey i şenayiya dınya bo



Demokratênia lüyun o astarê demokrasiyê jürekeru

Zazacan

Nıka Tırkya de xeylê isoni vejinê tever, hetê çhepi ra bıjê hetê raşti verva herbi vejinê.

Ez ki pers kon. Ni hata nıka herbo ke Dewleta Tırke Zazau de, Asuriyu de, Kurdu de kerd, ça (çıra) verva herbi nevejiya? Hata nıka demokrasi ça ninu viri nêame?
Na rozu xeylêteni vanê ke Tırkiya de problemo verên, problemê de vêrê xo mırd kerdena Karkeruno, problemo verên, problemo de demoqrasiyo. Nine ra gore demoqrasi haqa i binu inkar kerdena, mıletunê binu qırrkerdena. Ni, qetilênia xo rê demoqrasi wazenê. Coka ke ninu fek ra ez qesê demokrasi hesnen, tık teynia nae van: No zuro de zalalo! Haqa Zazayan, haqa Asuriyan, haqa Hermeniyan, haqa Kurdan daene problemo de verêno. Ni isonu tık teynia eve vêre vinenê! Eke heni nebiyêne, isoni tık teynia vêre (pize) mırd kerdene ra vıraste nediyêne. ıson de fıkri estê, ison eve zonê xo, eve zagonê xo beno ison. Eke heni nêbiyêne, wertê ison o mali ra, zêde ferq nebiyêne. Eke problemo de verên ke werden u Ssmıtene biyêne, ni hondae karkeru seveta ordiyê barbaru phoşti cı nêdêne. No ordiyê barbaru hardê Zazayan de, hardê Asuriyan de, hardê Hermeniyan de, hardê Kurdan de kemere (kerra) kemere ser de neverdê, ni demokqratê ke ewro vejinê rau, hata nıka koti de, kamci ceneme de bi ke nıka demokqrat biyene yena ninu viri?

Ça ordiyê ninunê barbari ke hondae rızqê nine milyar dolaru ra ke mıletê (şarê) ma ke qırr kerdêne nevejiya rau, verva na nêheqiye nevejiya?

Eke vejinê rau ça tık teynia ‘-Ma herb nêwazeme!‘ vanê, hama ‘-Ma Tırkiya de demoqrasi wazeme, haqa şarê Zazayan, Asuriyan, Hermeniyan o Kurdan wazeme!‘ nêvanê?

Niyê ke uca vanê, ma demoqratime, bızanê ke xo xapnenı! Ma zurunê ni zurekeru ra mırdime. Ma vêsan nime. Vêsaniya ma Demoqrasiya. Eke Domkrasi rınd vo u Demoqrasi de mıletê serbesti bê zon, isoni ki vêsan nêmanene. Ni pêro zuyê (yewê), zeleqiyaê jübiniê. Zuyê (yewê) vazê, i bini mevinê, namus_zênia! Demokratêni qe niya!!!



Qıse Fıkrkeru

Açarnaoğ: Asmêno Bêwayir

namey şerabi veciyao be xırabiye, ebe xo weşo
hele ke ebe jew rındeke ra şımıt, daêna weşo
vanê, şerab xırabo, va bo, mı rê hewa weşo
hem, mı ra ke pers kena, her çiyo ke heramo, weşo

Umer Xeyyam
* * *

»Zerri, ezaê bunya mao zordesta. Xerca ae ra ezao bin çino ke sero sermianine (reisine) bıkero. Ae dıma mezg yeno, o ezaê do zordesto ke derecê dı dine dero; ezaanê binu rê teyna bınê sermianina zerri de sermianine keno. Mezg zerri rê xızmete keno, ezaê bini ki nae ra, gorê cad u waştenanê zerri, cı rê xızmete kenê.«

Farabi, El-Medınetü’l Fâzila
* * *

»Eşq de felsefa nêbena. Iyê ke naê kenê, bomê! (xintê)«

Maksim Gorki
* * *

isani zafêr haskerdene ra tersenê, çıke tersenê ke dest ra bıveciyo hasbiyaene ra tersenê, çıke xo layıqê haskerdene nêvênenê
⁄eyalkerdene ra tersenê, çıke mesuliyet xo de ano
qeseykerdene ra tersenê, çıke tersenê ke kıbar (kritik) bê
tersenê ke zerrê xo biarê ra zon, çıke tersenê ke bêrê redkerdene kokum biyaene ra tersenê, çıke qedrê gêncênia (xortina) xo nêzanê xo vira biyaene ra tersenê, çıke heni zanenê, çiyê do rınd nêdo homete (alem)
jü ki merdene ra tersenê, çıke ramıtena weşiya xo nêzanê.
W. SHAKESPEARE



Matbıa u Pêserok

Mewlüdê Diyarbekıri

Roşın biyayış qayê miletêk palıka éwulina bå 'ekıl bıxeyra azadiya. Merdåm gavag awneno şekıl gürotışdê sehnada siyasetiw dewletanra merdım vinenog şeklê eyroy éwuli vızêri dı dordê hebêk pêserokde rısayê pêw fıkrê xü dı a pêserokde rısayê heqiqet rısayê başi rısayê rasti u badêjoy ê fıkranê cine şekıl gürotow ı goredê degerdê ê fıkrandê ya biyê hakim yayke münasıbê ê fıkran çıbê rısayê münasıbdê xü.

Loma eyro pêserokrê wayir  biyayiş milletêk zéf çikdo pilo. Tersê mı owog ga tırkê şêytani bı kırdaayne dı Awrupa deyke roşınfıkıranê ma bı ihsandê xü bıkerê hewna. Merdım esto 3-4 pêserokan têdır vecen, edebiyat, siyaset, zanayış, qısebend, sinema, tiyatro u hünerê dı vano belkem şiyo azmin. Merdem wazen vaco çüş.

Eger eyro xüsusen roşınfıkırê ma bışkig sehada edebiyat u zondê zazaki de hémleyêk bıkerê marê asasê matbıa sağlam berzê go zéf başbê. Pêxemberi pêroyê ewliyan hewar u imdadê Zazandê ehldê ğiretiyêgro loqmedê neyari tewecüh u tenezül nêkenê owo dem xayin ka yenê ma sero, cine debê. Welatê ma Zazaistam u şarê ma Zazan hesbıkerê. Tay projeyê mınê qabê tay berhemandê edebiyatdê dınya ra Zazaki zıvıryayiş estê. Eyro ma ewna rapey mendê.

Ewna rapey mendêg nino hisab u kıtab. Homa tofan u belaw afat dı qewmdê şêytandê tırkide, kırdide biyarê. Matbıat éynewo, éynık rasti, heqiqet nişan dano. Merdımêk éslê nêşkeno milletêkda matbıatra mehrumê miyan de zuran bıkerê u bı eno newa aye bıxapênê yayke aye rapey werdê. Yayke aye hewn kerê. Heşiyari bı matbıat bena, yayke metbu'at heşiyari keno leze, Matbıat destê vızêri u sıbay dı eyrode resneno pê. Matbıatê milletandê rapay mendeyan qet dı wextte ni wendişeke.

Matbıat çımanê neyari keno kor, paştiya cê şıkneno. Eger imkanê mı bıbyayê o mı bızaneyêg johebeyke pêserok mı dı wextde nêrsena destdê wendoğan ike ezga 5-6 pêserokan têdır veci. Çınki eyro roşınfıkıri eger bınusê go sıba ê bi wendışiw, go sıba fenê lembayêk bê. Şu'leyê roşındê matbıati bı sayada seredê şıma ehldê qelemew, ehldê ğireti go sıbayê ma roşnu bınuru, bıfeyz kerê.

Homa, xızıriw, piriw,  pêxemberiw, ewliyay yardımciyê ehldê şardê Zazan u milletda Zazawa ézize bê. Homa roşınfıkırandê Zazaw, karkerduği yiw tofanê xayınanira S T A R kero.



Welati Ma

Dêyab Dıjar

Wellati ma
Binteng bı
wellati ma
Miyoni derd u kuılonıd
Raşayi mend
Wellati ma
Teber tijêb,
Ruej tarib,
Erd keskıb,
Aşm lhêlınêb
Piyeşêkıd kewıtib,
Piyeşêkıd surayib
Mend miyoni ax u waxid
Wellati ma
Qomiş ma miyon çar kuyondıb
Miyin kêski u miyoni zerdayidıb
Miyoni reheti u miyoni şayidıb
Mend miyoni ax u waxid
Wellati ma
Zeg bı şond
Ruej şı awon
Çımi bi tari
Ez kota miyoni dewon
Mı xu di
Vêrsiyê miyoni lewon
Mend miyoni ax u waxid
Wellati ma



Dayê

Dêyab Dıjar

Dayê
⁄uırbetıd ez tı ri hesreta
Miyoni ğêribonıd
Ez tı ra duri kota
Tênayi zuara
E honiya  miyonda
Ez tênawa miyoni şertê şarida
Dayê babi mı ğurbetıd merd
Bırê mıno pil ma ra duri vındert
U bin rênê ğêribıd mend
Bı tênayi ez honiya tiya derson verd

Dayê
⁄êribid wextug zemon benu şon
Kuıli u dêrdi monên timiyond
Tı kuena mı vir  miyoni inond
Ez qıj biya tı mı kerda gırd
E tut biya tı mı kerda mırd
Ez çepel biya tı mı kerda rınd
Ez ıka honiya ğêribid
Kota miyoni dêrd
Ma wextug babi mı da herr
Tı ma guırêt xuı bıni pêrr
Tı u wextız ma ra hes kerd zê vêr
Miyoni rueşnayid zerrê tı akerdı bin zerrê piyexımbêr

Dayê
Emıri emronıd
Ma çırrê tı xuı vira nikên
Xêr u xêrati tı battal niyekên
Çımoni tıy bıruqyayon
Tari niyekên
Heqi tı ma sero
Ma çırrê inkar niyekên





Tarixdê Çermugi ra çend peri

Koy Çermug

PIRDÊ HEBIRMANİ (Haburman Köprüsü)

No pırd pırdê do bol kıhano. Dı serda 1179 an dı, demdê Artukan ra mendo. Labırê heta ewro a esereyda xo ya tarixi ra çiyê vıni nêkerdo.
  Goreyo kı welatê ma sero hend lej biyo, hend ameyo talan u wêran kerdenı, fına zi xover dayo u ameyo resayo demdê ma. Vanê ma nê çiyandê xo rê, nê tarixdê xo rê, nê eserandê xo rê wıhêr bıvıjiyê. Vanê ma lanet bıwanê talankerdoxan, wêrankerdoxan u yaxmekerdoxan kı welatê ma vısto nê halan. Dı demdê xo dı welatê ma hım kışta Osmaniyan ra, hım kışta Sefewiyan ra u hım zi kışta şarandê binan ra bol ame işqalkerdenı, talan u wêran kerdenı. Bê şardê ma Dımıliya-Zazayan, ê şaranê binan hemını, nê welatê ma yê zey ceneti sero lej kerd, welatê ma na pa,veşna u şarê ma kerd sırgunkerdenı. Hemını waştê kı nê welatê ma yê delali xo destan bın finê, mal u mülkê ma talan kerê u berê xo rê burê. Ewro zi Tırkan u Kürdanayê nê welatê ma yê weş u delali sero danê pêro u lej kenê.

DIZA ÇERMUGI (Çermik Kalesı)

Tarixzanayoxi vanê dıza Çermugı dı demdê (çaxdê) werti ra mendo. Tarixê ciyê heqiqi keso bol weş nêzano. Na dıza weşa delal ewro biyo xan u xırabe. Rıjnayenı, xılnayenı, weşeynayenı u bêwahêrey verd a ya kena gan bıdo u wertera bêro hewadayenı. Qandê kı keso cırê wahêr nêvızyeno kewto nê hali. Ewro dewleta ma bıbyayê ma do zi zey şarandê binan nê eserandê xo rê, nê tarixdê xo rê wahêr bıvızyayê, ê korı kerdê (himaye kerdê) u nêverdayê ê bırızyayê (Bıxıliyayê), weşaneyayê, wertera werıştê u vıni biyayê.
  Hetê dızda Çermug kışta sukda cı, ko u kerrandê gırdan ra ameya çerxbıyayenı, gırotenı u xemılnayenı. Kışta cıya teveriya (teberiya) yanê qarşıdê (hemverdê) suka jew kaf (mexara) u dirına (dirêna) birê awê vıraştey  estê. Kafê cı bı destana vıraziyayo. Mırêkı nê birand aw nêzıyena, nina. Nê biri pey awda yağeriya yazi pey vewra kerdê pırri u amnani zi a aw şımıtê, çıkı ne biri zerrera pey çırpa dawıtê. labırê ewro nê biri herı ra, xılık u siyan ra biyê pırr u gêrıyayê. Tenya cay cı u serê cı bellı benê. Nê kafdê na dızrê şarê ma vano "dukanê Berberi" ( berberxane, taştışxane). No kaf bı destana ameyo vıraştenı u tam berberxani maneno. Qandê coy cı rê vanê taştışxane. Miyabeyndê (mabênê) dız u kerredê veyvekara (gelincik dağı) ra laya Sinag (sinek çayı) ravêrena u vera cêr şına. Dıza Çermug na la ra bol berz, kaşın u weraziya (yokuş). No cayo kı ma yê vanê kışta peynida dıza. Goreyo kı peyniya dız berz u kaşına, labırê serê cı taynekê (hebekê) duz u herıno. Ekı kes na herer hebê (tenekê) keneno, na her bınra tirê helıstey (vaşo helısiyaye, çürük otlar) vızyenê. Dêmek wıni aseno kı a herı no bahdo ameya cı sero resaya pê u biya kom, komi. Na dızda Çermug sero lejo (cengo) en gırano gırd dı demdê Sefewiyan dı ameyo kerdenı, vıraziyayo u biyo. A kışta dıza duzra hebê veracêr dı, kaşdê cı vero xeylê banê xırabey u xılyayey estê. Dêsê nê banan pêro siyandê vıraştana bı çırpa, kerez (kirec) vıraziyayê, derzi deyayê cı u nexş biyê. Labırê şari ê siyê ciyê weşi heme xorê gırotê u berdê pa bani vıraştê. Nê dêsê nê banandê rızyaya (xılyayan) ewro risiyayeya dışmenan u talankerdoxandê welatê ma ya. Nê dêsi zey erbeta zalımey u barbareya ê insanan ray u nişan danê. Zey semboldê risiyayeyda inan tek u tuk, vırt u vıran werte dı mendê qandê erbeteyda ê dışmenan. Demdê osmaniyan u Sefewiyan dı na dız sero bol pırodayeni u leji bi. Wırna hetan waştê kı o dızı inan dest kewo u cı destı bımano. Çıkı na dız veri bol mühim bı, qandê coy waştê kı xo dest finê. Qandê xodest vıstenda na dız, bı qüwetandê bol gırdana ganwerdo (hêrış berdo) pêser kı dızı pê destan ra vezê, cıra bıgirê u xo dest finê. Qandê na dest vıstenı bol fıni na dızı şanaya top u gülan fek. Ey ra kıştandê teverira bol hasar diya u rızyaya )xılyaya), xan u xırabe biya. Kê, kê dest ra gıroto cayedê cı rıjnayo, xılnayo u kerdo xırabe. Qandê ê semedan ewro xılyaye u xırabe, eybê dışmenano en gırd u zey riyandê inan ê siyayan werte dı mendo. Dêsê na dızı qandê ê dışmenan eybê do bol gırd u gırano. Ma nê, wa ê na barbarey u wêrankerdoxeyda xover bışermayê.

KERREY VEYVEKA (Gelincik dağı)

Kerey veyvekı kışta rojawadê zımedê Çermugı dı ca gêno u derg beno. Nabêndê kere u sukı dı xeylê baxçey estê u laya Sinagı miyabeyn ra ravêrena. Gorey vatenan u efsanan, mesela name gırotenda nê kerri ney ra yena. Verêni vanê; Veyveyêndo bol gırd bı bergir u estorandê xo ya nê koy sera ravêreno. Dı a ravêrnayenı dı, ê veyvi miyan ra qeçê ju cınêkekı bınê xo keno pis. A cınêkı, yanê marda ê qeçeki hetı qandê bın pakkerdenda ê qeçeki ne çaput u ne zi çiyêdê zey çaputiya beno kı, pa ê bınê ê qeçdê xo pak kero. Na çınêbiyayenı ver na cınê kı tewredê xo miyan ra nan vejena u bınê ê qeçdê xo gêna ê naniya kena pak. Çıçi beno u çı qeyamı qılayneyêna se dı o sıre dı qelayneyêna. Dı a pakkerdenı dı erd u azmin tetewr lerzeno, toz u dumani bın dı maneno. Zekı qeyamı bıqlayneyo wıni serê dınyay gêrêno u beno siya. Dı a lerzanayenı u qeyamı qılaynayenı dı, ê qefledê ê veyvi ra jew weş nêmaneno. Heme piya fınê ra benê si, benê kerey. Qandê coy, qandê na mesela vanê kerrey veyveka. Sukda Çermugı ra no kerrey veyveka bol weş aseno. Manzara ciya keri sukı ra xo weş nişan dana u asena. Qandê ê nani Ella (Homa) ninan rê yeno xezeb u hemını fınê ra keno kerey.

ZİYARETA HESEN U HÜSEYNİ

Na ziyar cıniyê kı cı rê qeçek nêbeno, bolê ê cıniyan yenê na ziyar ziyaret kenê kı, cırê qeçek bıbo. Wexto kı yenê ziyaret kenê, waştenanê xo anê zıwan u qürban cıkenê. Do çıçi bıwazê se dı a niyetkerdena xo dı anê xo zıwan u sero qürbanê xo bırnenê. A ziyar sero soz danê kı, wexto kı başqülê Ellay benê kı waşten u recay cı qebul bo kı fına bêrê ziyaret kerê, sero qürban bıbırnê u çiyo kı wahdnayo ey biyare ca u bıkerê. Na ziyaretı siyêda bol gırda. Ferqê a siyerı u ê siyandê binan no yo kı, na si zey ê siyandê binan niya, zey devi u şekıldê devi manena. Kes wexto kı wınêno pıra kes vano qey deveyo. Qandê coy, qandê nê hesabi na siyerı rê vanê devey Hesen u Hüseyni. Na si devey Hesen u Hüseyni biya, biya si. Çorşmedê na siyerı dı, siyandê sıpan sero zey makekana gırd lekey suri estê. Gorey vatenan vanê dı lejê (cengê) dı Hesen u Hüseyniya benê dırbetın. Dı a dırbetın biyayenı dı ninan ra xeylê goni (guni) şına u rızyena erd u nê siyan ser. Çılkê a gonida inanê kı yenê siyan ro wıni sero benê wışk u pa manenê. Nê lekeyê suryê kı zey makana nê siyan sero ca gıroto u mendê zi çılkê gonida inanê. Yanê goniya kı Hesen u Hüseyni ra rızyaya çılkê a goniyê. Na siya kı dürüvdê devi manena, na siyerı kışta siyê werdi estê kı, wexto kı kes inan herunı ra luneno, nê siyan ra juwerı gêno u beno nezdi a sida gırdı se, seni si bena nezdi cı na siya gırdı zey mıqnatêsi ya a siya werdi ancena a xo u dıskınena xo ro. Qandê coy kes ê siyanê werdiyanê çorşmedê a siyerı zi cara nêluneno.
  Nişanê lıngêda Dündülda Hz.Eli na siyerı sero, ê lıngda ci ya binı zi aya roy (fırati) vero zuna siyerı sero ya.



Nazlı Nazıka

Mirza Xosorıj

Nazlı tı şına xosorı
Roj bı tari lezk şori
Nazlı şına xosorı
Roj bı tari lezk şênı.

Nazlı ya ma nazıka
Waya komya ê mawa
Nazlı ya ma nazıka
kêni komya ê mawa

Nazlı kinika başa
Zerayê safa paka
Nazlı kinika başa
Zerayê safa paka

Nazlı kinika rında
Kelena yê bılında
Nazlı kinika rında
Kelena yê bılında

Yeni Nazlı wazeni
Kelena ye bırneni
Yeni Nazlı wazeni
Kelena ye bırneni

Şewa yeni hénne keni
Rojo yene vêy beni
Emşo ma hénne keni
Suwa yeni vew beni

Nazlıyam xemılneni
Ami vewa xo beni
Vewa xo xemılneni
Ami Nazlıyam beni.

Mayam dıma bermena
Tasa aw deverdnena
Mayam vew dıma bermena
Satıla aw deverdnena

May vew dıma bermena
Kezewa may vişena
Mayam dıma bermena
Kezewa may vişena

Nazlı ya ma nazıka
Waya komiya ê mawa
Nazlı ya ma nazıka
Kênê komiya ê mawa

Nazlı ya ma şı kê şari
Ma mendi bê weri
Nazlı ya ma şı kê şari
Ma mendi bê weri

Homa saxi selometi bıdo
Aqubetiya in bıwo
Homa saxi selometi bıdo
Aqubetiya in bıwo

Eno qanuni Homawa ama
Kezewa may vişawa
Ulfu édeti dınya wa ama
May vew hélya wa

Nazlı ya ma nazıka
Waya komya ê ma wa
Nazlı ya ma nazıka
Kênê komya ê ma wa

Nazlı koma çara wa
Kênê Méhmedi Heqi Xosor rawa
Emşo ma héne keni
Sıba yeni veyv beni

Vengê veyvi duri dı yena
Güum güuma def u zırnawa
Zazon ma govendi eşkeni
Veyvey Zazo weş beno

Nazlı ya ma xemılneni
Amey veyvey xo beni




Camêrdeya bımıra

Koyo Berz

Serana remaya remaya nêbı
Kewt şopta mı ame ez diya
Kewta qütida xo nımıtenı
Fına zi pencedê cıra nêreyaya
Xo nımıtenı ra ez edızıyaya
Şıra koti, koti dı xo bınımna

Bellayo kı vanê qay esto noyo
Ameyo seredê mı rê bella biyo
Şına koti şopda mı dımı yeno
Xo nımıtenı zi fayde nêkeno
Şına koti yeno şopa mı vineno
Doşbeno bellay xo bı mı dano

Felek tı bê tı seqet u kotırımbê
Bellay mı ra duri cana dı bıvinê
Çırê tiyê gıraney mı nêvıradanê
Mı to rê sekerd şopa mı ramenê
Bê mı qe kesna çınêbı tı bıvinê
Qandê mı tı çırê hendayê zalımê

Felek tiyê çırê mı rıhat nêverdanê
Tım wazenê mı xo rê qürban kerê
Jewbi kesna çıniyo yenê mı vinenê
Mı sond werdo teslimê to nêbena
Heta dalpada peyni xover bıda
Bımıra zi ez do camêrdeya bımıra...




Dırbeta verên gırana

Zerweş Serhad

Qandê mılet bi şehidi
Verdê nê şeşti wu hirê seri
Şano yeno, şewa yêni
Bıwana rıhdê inarê jew Yasin'ê

Dırbeta verêna gırana
Gıraneya Şêx Said'ê Piran'a
Qandê heqdê Kurdistan'iya
Dard kiyardi bê imana

Heqê Dımıliya ameyo ravey
Tewrdê xortan vazdê kerey
Vajê teresarê, ma amey
Hukmatê Tırka çend perey

Şêx Said'ê Piran'i, şıma werışti
Marê zey roj u zerqi akewti
Welatê Dımıliyara xorti werışti
Neheqi cadê xodı ronışti

Heqo koya serre yeno cêr
Xortê Dımıliya êyê şınê cor
Tım ver şınê, vanê deyri
Vatbı "Werzê!" Şex Saidê Piran'i.



Mıriçıkê Perê

Faruk Yakup

Zerida mı ra
mıriçıkê pera
zeydê to ya
bı mına.

Kê kı dest na ser
bı zerida xü ra
kewt duri
mı ra.

Ez ne ezrail
ne zi pexembera
zeydê to ya bı hézarana
kewti ray
bı mına.

Mıriçıkı,
bı zıwandê mına wend
dêranê xü
fektê mı ra.

Ax...mıriçıkı
tı çı weş wanena
bı zıwandê mına
tı qin kena
na zeri
na barı hewadana?



Şehidê Diyari

İbrahim Doğan

Çıme mı hurdi hurdi berbenê
Xuşe xuşa ağwa tüya şeyidê diyari.
Nêçe isani amê hewşê to de berbê
Tı ziyara serê Koê Bingolia,
Şeyidê diyari
Sewda mı zê sewda Ferhatio şirina.
Ez waştiya xo ra cêreno,
Cigera mı khul o bırina.

Yare rındeka, yare her çi ra şirina.
Tı qey vengê mı nêheşnena, şeyidê diyari.
Tı ziyara mıradana, dermanê derdana.
Tı derdê mı zana, hale mı vinena.
Mı aqıl zay kerdo, ez waştiya xo ra cêrena
Hêsirê çımanê mı verba to amê,
Şeyide diyari.
Ne kes mı rê berbeno, ne kes halê mı zano.
Destê waştiya mı destê mı de bo,
Mı rê dermano.

Nê eşqê ğedari ez kişto,
serê mı mıj o dumano.
Ez amo ziyara to ser, berbeno,
Tı kotia, şeyidê Diyari.
İBRAHİM vêşo,
biyo wele, cı rê çino caê mezele.
Adır gıno can o cigeranê mı ra,
vêşena zeria bele
Yare biya, zalıme biya kemere,
ez ke merdo mı ra vano çı mele
Heqo nêheqa, ma tı vıraze şeyidê diyari