Amor 1| Amor 2| Amor 3| Amor 4| Amor 5| Amor 6| Amor 7| Amor 8| Amor 9| Amor 10| Amor 11| Amor 12| Amor 13| Amor 14| Amor 15
Redaksiyon| İremet Yayınları| KORMISKAN
| Çıme|Veng u Vac| Piya| Piya Portal| Zaza Portal| Faruk iremet| Miraz| Radio Zaza|

>>> şo sere  (home)

Teyestey

 
Ê kı sarê xü rê nêbenê
Edito/Faruk İremet

3

Malmısanıj
Koyo Berz

4

Zonê Ma
Hasan Dewran

10

Zazay Antaloiyede millet o...
Faruk İremet

11

Zazan, din, siyaset
Mewlüdê Diyarbekıri

15

Ez Zano
İbrahim Doğan

17

Nuşte Malmısanıjiê
Asmêno Bêwayir

18

Bıdeka to benê
Faruk İremet

23

Sosyalisto Luk
Usxan Cemal

24

Éslê xü inkar mekı
Zerweş Serhad

28

Werzı
Faruk İremet

29

Malmısanıji ser
Abdulbaqi Tirmar

30

Astrid Lindgren
Baba Qef

32

Serbestiye Wazeme
Íbrahim Doİan

33

 

 

 

Ê kı şardê xü rê nê benê, şarna rê zi nê benê.

Editor/Faruk İremet

ZazaPress fına vırar u destê xü ver vadê wesari dı akerdo u fına bı vengê do gür u zey awda zemzemiya zelala wazeno xü bıresno héme cadê welat u şardê ma. Ê kı merdena ZazaPressi wazenê, vanê ê nê çi weş bızanê kı ZazaPress wuni réhet réhet nê mıreno u nefesê cı nino bırnayenı. Hénd şo nefesê ciyo beno hera, vıjêno u welatê ma sera beno vıla. Ê kı nêy vengê ZazaPressi bırnayenı pawenê ê do bol bıpawê. ZazaPress roc bı roc bı nuştoxandê newan peran dı rengı dano u raybereyda şardê xü keno. ZazaPress veng u ganê Zazayan u Zazaciyan o.

Tayn tayn inkarci, "rotox, robot" u ixbarci har biyê u zey luwana kewtê internetan miyan. Wazenê pisey u leymıneya xü bısawê ma. Vanê nêy boyın u aqıl kemi bızanê kı, na déwa déwa şarey u vengê şarê zi nino bırnayenı, tarix şahidê nêy çiyano. Şarey u şarbiyayeney ninan destı niya nêy qerar bıdê. Ê kı bı zaneyena yan zi nê zanayena wazenê bı şardê ma ya kay bıkerê ê do kozdê adırdê şardê ma miyan u welda ciya germı miyan dı koz bê. Ê kı şardê xü rê nê benê, şarna rê zi nê benê, nê çi weş bızanê; "robot, rotox", inkarci u ixbarci zey luwanayê, her qülıra vıcênê. Zey zerecana wanenê, nesılê xo ancenê kozıkan ser u bı seydwanana danê kıştenı. Zazayê ma yê "robot, rotox", inkarci u ixbarciyê zi nêy çiyan kenê. Wazenê kı ma biyarê kay u bı şardê ma ya bıdê kıştenı.

Roc çınyo kı welat ra mektubi nirê. Roc çıniyo kı çorşmeyê héme dınya ra ma rê postayê-e (mail) niro, roc çıniyo kı dost embaz ma rê telefon nêkerê. Na ju zi mısnena makı, şarê ma ma rê wahêr vıcêno. Merdımêkı insaney u insanetey ra nasibê nê gırotê, barbar, xedar u zalımiyê.

Héme cadê welati ra selami wendox u nuştoxandê ma rê...

>>> peydı şo (to back)

 

 

Malmısanıj!!! Rotoxey u roboteya to, bımbrek bo...!

Koyo Berz

Malmısanıj nuşteyê xo yê "Azadiya Welati" dı qandê Zazayan vano Ma Kürdê. Wa malmısanıj na juwerı zaf rınd bızano. Ma Kürd niyê u ma Alfaba Kürdi zi qebul nêkenê. Heqê kesi çıniyo Alfaba şarnay biyaro bı zora alfaba ma kero. Alfaba Kürdan zi Kürdan bı xo nêveta. Şarê binan, şarê Fransızan cı rê veta u berda Bedırxaniyan rê kerda mal. Xora a alfabe zi qopiya alfaba şarandê binana. Mesela nuşa (herfa) ş, ç zıwanê Tırki u jewbi çendna zıwanan dı estê. Nuşa ê, î, i, u, û zi xeylê zıwanan dı estê, labırê zey ê inan niyê. Mesela ê unayo e’, i unaya ı, î unaya i. Nuşey bini zi hıma hıma zıwanandê dınyay hemını dı estê, labırê telefuzê cı ca yo. Ma birê ü, u ser. Kürdi vanê wa "u" unabo û, "ü" zi unabo. Qandê çıçi ma zey Kürd inan kar biyarê. Xora Tay Kürdi zi inan wıni qebul nêkenê. Mesela Rêya Azadi. Şarê ma Zazayan heme coğrafya kı Tırki vanê Tırkiye a coğrafya seroyo u sera %60 şeştiyê cı tay yan bol zıwandê tırkiya waneno. Qandê coy ma zi inan bı şekıldê Tırkana kar anê kı şarê ma zahmetey niyanco. Malmısanıj vano nuştoxê Zazayan alfaba C.M. Jacobsoni kar anê. Nê xeyr ma alfaba C.M.Jacobsoni kar niyanê. Ma varê ey nuşnayo u alfaba xo zi ma bı xo tesbit kerda. Çiyo kı malmısanıj vano heme zuro u ê çi o xo kıştıra vejeno. Malmısanıj wazeno kı herkes vajo Malmısanıj, malmısanıj zıwan zaneyo. Malmısanıj qe çiyê zi niyo. Zazaki zi nêzano. Zazakiya kı zano nime kürdi-kırdaskiya. Malmısanıj nuştedê xo dı bahsê pêra nezdi kerdenda lehçandê Kürdi keno. O çi mesela Malmısanıj u Kürdano u ma gırênêdano. Qandê coy ez nêwazena sero vındera. Qandê kı ma Zıwanê xo lehçey Kürdi nêvinenê. Zıwanê ma lehçe niyo, zıwano u çıhar lehçey cı estê. Lehçey lehçeyan nêbeno.

Ma Nuttox, rontber, şarê Zazayano verkewte u welat heskerdoxi dışmeneya Kürdan nêkenê. Kenê se Kürdiyê dışmeneya ma kenê. Qandê kı ma inkar kenê u xo sero hesıbnenê. Ma nay dışmanêri, nay zalımêri çina esto. Kürdan heta ewro çiyê nêdayo ma, ma rê çiyê nêkerdo u hendê mısqalê faydey cı ma rê nêbiyo. Biyo se zerarê cı ma rê biyo u o yo beno zi. Ewro ê kı ma inkar kenê, ma vero u dahwada ma vero bend benê Kürdiyê. Wexto kı Malmısanıj nê çiyan vano, vanê destê xo ujdandê xoserno u gorey ey bıfıkıriyo. Kürdi bı paştida ma ya, bı gonida ma ya bi Kürdi. Ma serre hewada, lej kerd Kürdan xo rê kerd mal. Malmısanıj vanê na juwerı bol rınd bızano. Namey zıwandê şardê ma Kırmanci niyo Zazakiyo u namey şardê ma zi Kırmanc nê Zazayo. Malmısanıj hend şeno wa Kürdan rê ruwen, qırês banco u bı P.K.K iya fülürt bıkero fayde nêkeno. Rozê cı biro ê do payê eyrodê zi. U a rozı zi duri niya. Veri veri o kı P.K.K i rê Mit, ajan, xayin u herwına va inan ra jew zi Malmısanıjo. Murat Cıwaniya piya inan dışmeneya P.K.K i kerdê. Labırê çı hikmeto se ewro wırna zi biyê dostê P.K.K i.

Malmısanıj!!! To rê vana u to ikaz kena. Tiyê qederdê şarêna kaykenê, qederdê Zazayana kaykenê. Vanê tı nay rınd bızanê şarê Zazayan nay to hetı nêverdano. Ewro nê meştı do na juwerı to ra pers kero. Tı zi, sinseley to zi nay rınd zano kı Zazay şarêno u zıwanê cı zi lehçey zıwanna niyo. Beso na sewdara, na dahwara fek vıradı u qederdê ma ya kay mekı. Roşnber u zanayey şarandê binan gami vera verni çekenê u ver şınê, labırê ê ma, ê Kürdan u ê Tırkan hetê peya gami çekenê u peyra manenê. Roz bı roz sinoriyê wertera werzenê, roz bı roz şarê kı destan bındı mendê yenê sınasnayenı. Labırê ê Tırkan u Kürdan werıştê ma inkar kenê.

Wexto kı kes şarê xo, yan zi şarna jewna şari sero bıhesıbno yan zi inkar bıkero, kes beno ixanetci, inkarci. Ma yê ne şarê xo inkar kenê u ne zi benê şarnay sero hesıbnenê, ma seni u bı çı hesaba benê xayıni nêzana?..!. Ma yê vanê ma Zazayê, şarê Zazayanê u zıwanê ma zi Zazakiyo. Dıha nay şerefêri, nay onırêri, nay müqedesêri çina esto. Destanê xo ujdandê xo sernê u raştey vajê; Ma xayıniyê yan zi ê kı şarê ma inkar kenê yan zi şarnay sero hesıbnenê ê. Ez zaf u zaf sero fıkırêna u nêzana bı çı şekla u çı hesaba ma benê ixanet kerdoxi?. Merdımê kı, şexsê kı şarê ma benê şarna rê kenê poçı, şarnay sero hesıbnenê ê nêbenê ixanetkari ma benê. No seni dınyayo? Dostêno, embazêno, olvazêno, wendoxêno, zanayeyêno, roşnberêno şıma zanê kes roboti seni program kero wıni hereket keno. Kes çıçi bıdo rotoxi ey keno u ey vano. Malmısanıj u merdımê zey Malmısanıji zi robotê. Kürdi inan seni proxram kenê ê wıni hereket kenê. Qandê kı Kürdan rê hemleyê, inan ra halênê. Labırê ê mı u ê zey mına pıroblemê do wına çıniyo. Rındey kerda se ma Kürdan rê kerda, inan mı rê u şardê mı rê çiyê nêkerdo. Mı heta ewro zahf u zahf hewl da xo u sebır kerd, ka şexsan ser çiyê nêvaja u çiyê nênuşna. Labırê nêbı. Kardi amê u neyê qıra. Malmısanıji mı rê, şexsdê mı rê yan zi ê jewnay rê çiyê bıvatê mı hesê xo nêkerdê. Labırê wexto kı mesela biro şardê mı ser, inkarcina şardê mı biro zıwan u şarê mı şarnay sero u zıwanê cı zi lehçey zıwanna bıhesıbiyo, nêbeno ez bêveng vındera. Ez bêveng vındera mı dı namus, hesiyet, onur, qarekter, camêrdey u insaney çıniya. Malmısaıj efendi; Kam ê heqi dano to tı şarê hiç bıvinê, wardi bıvinê u berê şarna ro dıskınê. Heta ewro to bı bol namana ma rê şardê ma rê, nuştoxandê ma rê, zanayandê ma rê, roşnberandê ma rê internet u roznameyandı nuştey nuşnay. O kı wazeno şarê ma u Kürdana bero verdo pêyo jew zi ti yê. Tı vanê qey ma na juwerı nêzanê. Ma xeta interneti, xeta nuştandê zurkeran u nengi çinayan ardê Üniversitedê Uppsala. Tı Üniversitedê şariyê müqedesira zi kewti meselan miyan (ê Sıwêdiyan, isveç). Bışermayı, bışermayı. Ez texmin kena tı nêweşê. Şo Tıxtorê dı tedawi bı. Ez texmin kena rıhê to rıh niyo u to dı rıh nêmendo weriyayo, qandê coy tı rıh xırabê. Rıhê to ameyo rotenı. Aqılê xo arêdı xoser u şo rıhê xo peydı bıherinı u biya qandê rındey u raştey ser kar biya. Jewbi ne şarê Zazayan, ne tarix u ne zi Homa to ef keno. Tı do ridê xo yê siyaya ravêrê tarixdê ma Zazayan. Hendıkı ray diri niya bê xeta şardê xo ser u riyê xo sıpekı. Ez to vêşêri Kürdan miyan dı ameyê heskerdenı, sınasnayenı u qimet deyayê mı. Labırê ez wınyaya ezo şardê xo rê bêbextey, ixanetey u zalımey kena. Qandê coy ageyraya kokdê xo ser, şardê xo miyan u dahwada şardê xo. Mı efê xo şardê xo ra waşt. Tı zi bê na juwerı bıkı. Wa Kürdi to rê vajê ixanet kerdox çiyê nêbeno. Tı xızmet şardê xo rê kenê ya o beso. Ez wıni texmin kena qalıbê to zi zey rıhdê to, zey mezgdê to ê to niyo. Qalıbê to zi pıroxram biyo u ê jewnayo, ê şarnayo. Zazacinı kerdenı, kokdê xo rê, şardê xo rê wahêr vıjyayenı wezifeyêdo mıqedeso, şan u şerefo, hesiyet u qerektero. Labırê çı heyf kı nê to dı çıniyê. Malmısanıj, tı nê çiyan ra mahrumê. Şo xo çekı dolê miyan ey rındêriyo. Ma to ef bıkerê zi, şarê ma, tarixê ma, nesilê ma yo kı werzo o nesil to ef nêkeno. Bewni Ziya Gökalpi ra, rayberi ra u xo rê tersı bıgi. Ziya gökalp zi Zaza bı labırê şarna rê gırweya. Tiyê zi rayda Ziya gökalpi ra şınê. Ey teoriyê Turanizmı eşt werte, to zi veri teoriyê, Kırdizmı, bahdo zi ê Kırmancizmı eşt werte. Ey şarî heme berdi kerdi Tırki, tiyê zi benê kenê Kürdi. Çı ferqê to u ê Ziya Gökalpi esto, tı vajı. Labırê Ziya gökalpi fahm kerd kı ey şaşey kerda xo ceza kerd. Nêzana tı do zi xo ceza bıkerê ya nêkerê. Şıma keso zi raştey nêvano u raşt raşt nêşıno xeta şardê xo ser. Malmısanıj o tı nêbi to serda 1987-88 an dı hergı şan şane telefonê mı kerdê u mı ra qısey Zazaki pers kerdê. Tı bı xo Zazaki nêzanê. Tı xırxızê, tı qıjneyê, asalaqê. To tiya ra, ucara qısey tırıti, kerdi malê xo u pa Qısebend (sözlük) ê xo nuşna. Kıtaba mı "Na Xümxüma" do verê qısebendê to bıvıjiyayê. Qandê çapkerdenda Kıtabda mı, mın u to ya ma piya şi Apek Trik (Apec Tryck) u ma kıtaba verdê. Bahdo tı şi to kıtaba mı dê vındanayenı u qısebendê xo da çapkerdenı kı verê kıtabda mı bıvıjiyo şar nêvajo to qısey Koyo Berzi ra gırotê. Tı merdımê do wıni qurnazê kı, to dı baş nêbeno. Tı pize siyayê. To mı rê telefon kerdê u vatê Ebubekir Pamukçi ser çi bınuşnı. Mı to rê va: -Ez ê merdımi nêsınasnena, dayen u gırotenêda mı zi bı eya nêbiya u zerarê ey zi mı nêresayo kı, ez ey ser çi bınuşna. A dıdını mı vatê tı çı nênuşnenê? To mı rê vatê "Wexto kı tı bı namedê Koyo Berz'i ya bınuşnê herkesdo bıwano. Mı to rê o wext zi va: -Qerekter, terbiyê u şehsiyetê mı ray nêdano kı keso kı ez cı nêsınasna u keso kı zerarê cı mı, yan zi şardê mı nêresayo ey ser çi bınuşna. Semedê mınê to ser nuşnayenı zi noyo. Qandê kı ewro zerarê to yo reseno şardê mı, eyra ezo nuşnena. Wıni asayê kı o wext zi, ewro zi emeleya toya bı to nina. Qandê coy zi ti yê hergı rozı nêzana kotidê xo ra çiyê vejenê u teoriyê erzenê werte kı şar bahsê to bıkero. To zi kerd zey keynerda Gawani. Şi çımedê ini dı gi kerd kı şar bahsê cı bıkero. To o wext zi u ewro zi ti yê insanan fit kenê. Tı fitneyê. Qatılê Ebubekiri tı u merdımê kı dormedê todırê ê yê. Qe to dı nefs çıniyo. Ebubekıri, merdımanê cı, dewıjanê cı bı heftana, mengana tı kerdi meyman u wari kerdi. Tı pawıti u nêverda fiskeyê to ro güno u zerar to reso. To se kerd. Bahdo zi tı werışti u to payê dê sırfedê inan ro. Kes merdımdê zey to rê se vano tı hesab bıkı u vajı. Tı qandê cay, qandê mewki, qandê qoltıxi, qandê karıyerey heme çi kenê. Wijdnê xo zi qandê nê çiyan roşenê. Hım Tırkan miyan dı, hım Kürdan miyan dı u hım zi Zazayan miyan dı o kı nay nêzano esto. Qatıl, qatılê Ebubekıri!. To u dormey to Ebubekir kerd qansêr. Vanê tı u ê merdımê rotox u robotê kı çorşmey to ê merdımi vanê nay rınd bızanê, şarê ma Zazayan do rozê nê hesabi şıma ra pers kero. Na ikarcinı tıma hetı nêmanena. Nezdi ra Kürdi payê danê to ro. Halê Rayberi biya xo çıman ver. O kı Tırkan ard Rayberi sere dı Kürdi do zi biyarê to sere dı. Do vajê o kı şardê xo rê nêbeno, ma rê qe nêbeno. Na qısa mı goşare kı u goştê xo ya kı. Vanê şıma nay rınd u rınd bızanê tersê ma şıma ra, kütkandê şıma ra çıniyo. Serda 2001 dı keyê mı Alby (Stockholm) dı, dı fıni qerşun bı. Ereba Zazapressi zi fınê qerşun bi, camê cı amey şıknayenı u tekerê cı amey dırnayenı u parçe kerdenı. Mardımanê kı no çi kerd inan va qey ma do bıtersê. Tersê ma kesira çıniyo. Mı u embazanê mı ma xo nêrona kı şırê Polis dı gere bıkerê. Merdımê kı yenê ma ser, ê kı internetan dı hêrış anê ma ser, ma rê nengi çinenê zi heme dormey şıma u bı fitneyinda şıma ya yenê ma ser. Şıma yê inan fit kenê, inan mısnenê. Labırê bızanê tersê ma şıma ra çıniyo. Malmısanıj tı biyê bellay seredê Zazayan. Tı biyê mereyo mındar u kewtê koçıkda Zazayan. Tı şi kewti Üniversitedê Uppsala, çı çi Zazayan ser estbı, kamci kıtab u mexazinê Zazaki estibi to heme hewaday ref. Namedê Zazakiya to çiyê nêverda. Na bêwijdaney niya. Na şardê Zazayan rê dışmeney kerdenı niya çıçiya? Tı merdımê do wınayê u xo bı qürışêna roşenê şarnay. To rê bımbarek bo rotoxeya to. Şıma zi xo zanaye hesıbnenê. Şıma zanaye nê hiçê. Zanayey raştey inkar nêkenê. Hendıkı şıma dışmeneya ma bıkerê, hendıkı şıma ma inkar kerê hend dahwa ma bena dahwa siyasi. Tiyê bı a vatenda xo ya Kırmanca wazenê Zazayanê Elewiyan, Zazayanê Dersımi bıgirê xo hetı. Labırê vanê tı na juwerı zahf rınd bızanê. Wexto kı Zazayê Elewi Dêrsım dı qetıl bi, şıma kesi hesê xo nêkerd, vengê xo nêvet u hendê mısqalê paşti nêdê cı. Sero zi dorman ra eşirê Kürdan u mıslımanê fanetiki şi talanê Dêrsımıjan berd. Ewro bı çı riya tiyê werzenê u inan rê wahêr vıjyênê u wazenê inan bıxapeynê. Ma ê nêzanayeyê. İnan bol ray u zahmetey diya u zanê hal çı halo. İnan rê vatenı lazım niya. Tı zanê verê to Seyfi Cengızi o teori eşt werte şıma hemını heqaret nêverda cı rê kerd. Ewro bı çı riya tiyê ê teori erzenê werte. Teoriyê Seyfi Cengızi nêtepışt, ê to qet nêtepêşeno. Na juwerı zi vanê ez biyara zıwan. To Çermugı dı xortê ma Zazayan xapeynay u berdi kerdi D.D.K.D li, to kerdi Kürdi. Gırdanê ma kesi xo rê Kürd nêvatê. Verdı Kürd vatenı, kürdan ra nefret kerdê u inan rê vatê Lacê, torınê Ebdülhemidi. Ez nêzana, hergı fın nêza tiyê kotidê xo ra çiyê vejenê u teoriyê erzenê werte. Wıni aseno kameyda to dı kıriz esto u ti yê sanciyê kamey ancenê. Verê ney 26 serri, Çermugı dı to vatê Zazay şaro, şarê do xosero. Bahdo to va Zaza, Dımıli, Kırd u herwına. To u olvazandê to yê binana, ê zey to rotox u robotana şıma xeylê nuştey Çıra u vate dı nuşnay u qısey kırd u kırd ki kar ard. Nê heme bı belgeyana mewcutê. Xo ra Diyar u Dato Zeryani zi tay çi nuşna bı. La hendayê bêwijdaney, bêqerekterey, bêşerefey nêbena. Merdımo kı nê çiyan keno kes ey rê nêşeno vajo insan. O mahluq niyo. O kı insan bo, bışeref bo, ucdan tey bıbo u mahluq bo vanê qederdê şarêna kay nêkero. Şıma vanê qey do tım wına bo u şarê Zazayan do nay şıma hetı verdo. Şıma ra nê do qeçandê şıma ra, torınandê şıma ra, sinseledê şıma ra, kok u asnasdê şımara nê hesabi pers kero. Tay vanê Koyo Berz xinto. E, ez xinta. Xintê dawada xo ya, xintê şardê xo ya, xintê welatê xo ya, xintê dahwada serkewtenda şardê xo ya. Ez xinta qandê kı nêwazena koley koleyan ba u koletey qebul nêkena. Ez xinta, qandê kı kesi rê hemle (hamile) niya. Eger paşti daya se ma daya Kürdan, ma inan rê rındey kerda, inan ma rê çiyê nêkerdo. Tı bê mı rê vajı ya tı xintê çıçiyê. Ez vaja, tı xintê dıpernê, tı xinto ercanê. To xo zaf ercan rot, ê kı tı herinayê ê yê zi to rê xint vanê. Xinteya mı bışan u şerefa. Xinteya to to rê bımbarek bo, "zanayeyê" mı, "alimê" mı!....

Malmısanıj!... Ma o tı nêbi to zor da mı u mı rê va bı zazaki bınuşnı, zıwanê ma Zazakiyo vıni beno u şarê ma yo asimile beno. Ez ameya resaya İsveç nêresaya mı bı zıwandê xo ya çi nuşna u o wext mı Kürdinı kerdê. Wexto kı to nuştey mı di u wendi, to mı rê va: -zıwanê to u qelema to zaf bı qüweta bınuşnı boka ma zıwanê xo bıreynê. Ewro se bı to?. O wext bı nımete bo zi tı Zazaci bi, ez Kürd biya. Ez ameya kokdê xo ser, labırê tı kokdê xo ra kewti duri.

Tı dı nuştedê xo dı vanê ê heme dewıjiyê. E, ez dewıja u dewıjeyda xo ya sereberza. Ez dewıja labırê mı bı qelemda xo ya sinori dırnay u nuştena zıwandê xo resnê heme ca. Şarê Zıwan zanayan nuştey mı, kıtabê mı xo rê him gıroti u sero tıxtoreya xo ya zıwani kerdı. Na ju mı rê besa. İşte dewıjeya mı no çi kerd, vajı sukıjeya to se kerd?.

Malmısanıj!.. Ez bı na dewıjeyda xo ya to ra, merdımê kı çorşmedê to ra, ê kı şıma piya zıwani ser gırweyênê u şarê ma benê kenê Kürd inan hemınırê meydan wazena. Şıma zanayeyê, şıma camêrdiyê şıma mı rê vıjênê meydan. Şar yan zi şaran ver. Ez wazena kı heyetê Zanayandê Tırkanê heqiqiyan ra, Zanayandê Kürdanê heqiqiyan ra (ê kı Kokê cı kürdo) u heyetê zi zanayandê Zazayan ra (Kesê kı Zazayê u Zazacinı kenê. Nekı ê kı Zazayê u xo roto şarnay, Kürtçinı yan zi Tırkcinı kenê) vıraziyo u hemberdê inan dı ma mışewre (Münaqaşê) bıkerê. Labırê no mışewre Awrupa dı nê, qolanandê welatê ma dı. Awrupa dı şıma bıqüwetê u yenê keyanê ma qerşun kenê. Ez newe nêşena şıra welat. Labırê qandê na mesela zi ez do heme çi bıgira xo çıman ver u şıra. Labırê nêzana tı şınê nêşınê, yan zi wetanê yan zi nêwetanê zey mı rısqi bıgirê xo çıman ver. Labırê ê embazandê to ra zahfê cı şınê welat. Heta taydê cı tiya dı eşirda Bıcaxıjan rê nengi çinenê, labırê wexto kı şınê welat bıcaxıjan rê vanê ma bıcaxıjiyê u cı rê rıwen ancenê. Welat dı, qolanandê ma dı ez şıma dueloyrê dawet kena. Ma do o wext bıvinê ka dewıj zorê sukıjan beno yan zi sukıji zorê dewıji benê. Cay camêrdan, cay camêrdey hember şarano. Bêrê ma bıvinê kam fıkrê kê puç keno. Ma do şardê xo yê pilan ra pers kerê u bıvinê, hal çı halo. O wext ez do bıvina ka teoriyê to kewnê çı hali. No şarêno, jew merdım niyo tı qederdê ciya kay kerê. Eger şardê ma dı çikı bıbo nay to hetı nêverdanê. Dostê mı, zanayeyê mı, wahêrê teoriyandê zurkeran, rotoxey u roboteya to to rê u ê kı zey to fıkırênê inan rê bımbarek bo u cıra xeyrê bıvinê. Qalıbi zi zahfiyê, boyax zi, çend şenê qalıbi bıvinê u boyax kerê. Ez wıni texmin kena rozdo biro şıma do canadê xo rê qalıbi vırazê u ê cay boyax kerê. Bımanê selametey dı u peyniya şıma xeyr biro.

>>> peydı şo (to back)

 

 

Zonê Ma

Hasan Dewran

-I-

Zarance kuna kemeru,
Zonê hode wanena.
Qilancike
nisena gile dare ra,
Zonê xode qiºtnena.
Amnon yeno, beno germ,
Temuz zonê hode cizeno.

Mor u milawin,
Teyr u tur,
Pil u qiz,
Cin u ciamerd,
Serre na dinade her çi,
Zonê hode waneno.

Serre na dinade
her çi, her kes
zonê hode girano
Wertê ninera
ça teyna ma
zonê hora vozdame!

Ça teyna ma
zone hora rememe!
Ma rememe kata some?

-II-

Zazaki zonê mao.
Bav u kali qeseykerdo.
Lawiki vatê, saniki vatê,
Zonê ma zof sireno.
Zonê ho ça vindkerime,
Zonê sari ça ser kerime,
Zonê ho ça bin kerime!
Zonê sari ça ser kerime!
Zonê ma ke bi vind,
Ma ki beme vind!

Lawiki bene vind,
Saniki bene vind,
Rost bena vind,
Tari maneno!
Beme lal, bema kêr,
Beme bê pa u bê per,
Kume bine destu,
Gineme vêrrê dêsu,
Halê mare u waxt
her kes huyino,
- ne ke her!

>>> peydı şo (to back)

 

 

Zazay Anatoliyede Milleto en khano

Roportaj: Faruk İremet

ZazaPress amor çıharayo (4) İbrahim Doğan Redaksiyonê ma dı ca gıroto u nuşteyê xü welat ra ma rê rıştê. Vıl (çiçek) u renganê ZP ra ju zi Dezayê ma İbrahim o. İbrahim bı fıkır u bı vinayışê xü dı her wext zelal u pak o. İbrahim Doğan qanun (aralık) 2001 ame Swêd (isweç). Qandê kı embazê ma yê redaksiyoni İbrahim welat ra ame ma waşt bı ciya reportajê vırazê u halê şarê ma cı ra perskerê. Nıka, roportajê ma dı İbrahim Doğan qısey keno...

Faruk İremet: Bıra İbrahim, tı welat ra menga qanun 2001 (aşmiya aralıx 2001) dı amey Swêd, tı xeyır amey u xü dı weşey ard. Tı şenê vacê tı kamê? Tı koti ra yê? Meraqê to bı zazaki nuşnayen koti ra u senin destpêkerd?

İbrahim Doğan: Ma bexer deza Faruk. Ez Gımgımra dewa Muskara o. Gımgımde 80-90 dewe zazaki qısekena. Harde bavu khalane millete mao. İnsane ma ebe hazaran seryo ne zone xo qesekeno. Millete Zazay Anatoliyede milleto en khano. Vere koya Bingolde orte daro kemeriyo, bırde mekan gureto. Orte Oqwa'ne Serdırade, orte Gulu Sosune rındekiya tabiatde xore dew vıraşte. Zone xo, kültüre xo, orf u adet, tore geleneke xo, itiqate xo kar ardo. Welate de rındeko.

Faruk İremet: Bıra tı şenê tayın welat u şarê ma zazayan ser ma rê u wendoxanê ma rê infermasyon bıdê. Halê şarê ma senino? Xeberê şarê ma kıtab u pêserokê zazaki ra esto yan nê?

İbrahim Doğan: To kamiye pers kerde. Ma dewe Gımgımı küli (bütun) Alewi Zazay me. Zazaki qıse kene me. Feqet milletê ma rojê zone, kültüre xo harde bavo khalu xora inkar nebiyo. Seba kamiya xo her waxt Kürmanco, Osmaniya de lec kerdo. Dewleta Osmani teba Kürda watto ke millete Alewi Zazay ortera wedare. Lakin pe çete, gerilaye tare ma netikye. nuyera ma zaf tehid de, zaf pilo maqule ma seba harde xo cane xo kerdo feda. Harde xora nevejiye.

Rena to çiyê bin perskerd. To vake mereq toy zazaki kotra vırazya, to senin dest bı nuştena zazaki kerd? Berxüdarbe deza Faruk. Eza persa to zaf weşa mı şiye. Mı waxto ke Varto de lise wende ebe zone ma mı zaf şiiri nuşnay. Feqet xebera mı ne zone mıra nekı welate mıra çınbiye. A waxt ma zone xora, welate xora bime inkar. Ma zone bavu khalu xo kerd lehçe Kürda. Harde xo kerd harde edina. Ama, ma naye de ji xete en gırse kerde. Pilo maqulane ma seba Kürdiye ma red kerdime. Ma toplume (şêlık) xo de newaştime. Yane ina kamiya xo inkar nekerdbi. feqet ma inkar kerde. Eza 1999 de amo Awrupa. Mı qayt kerd (bakmak, izlemek) millete Zazay ita zeru canra seba kamiya xo zeru canra karkeno. Zone bavu khalu xo, harde xora wayir vejino. Ez a waxt heşa biyor ke, ma xete de gırse kerda. Eziki amo le ambazane, nuştoxane Zazayan nayera tepiya eziki biyo Zazaci. Seba zone xo, kültüre xo, welate Zazaistani hitan wetbine dawa xora wayir vecino karkeno u nusneno.

Perso toyê, to va şarê ma xeberê ina pêserokê (dergi) kıtaba ra esto ya çino? Na mesela teziya. Ez inan kena ke millete ma nayera tepiya nuştoxane xora, dergiyana xora beno wayir. Çımke mesela Kürda zure. Kürda inkarciyu, Kürda endi vejiya mêydan. Gence ma teze biye heşar xo. Le pilo moqulane xode tarixe zone xo wazene ke bumusene. Zaf ji muse yane xebere xo dergiyan ra zone zazaki ra este. Ez welate biyo Kormışkan, Tija Sodıri, Ware ne pêseroki (dergi) ma raver wend bi, zaf şa bime. Ewro pêserokane ZazaPress, Pir, Venge Zazaistani, Tija Sodıri, Ware endi resene her koşe welate Zazaistani. Millet endi kamiya xo naskeno.

Faruk İremet: Deza tı va ez 1999 dı ameya Awrupa. Labırê tı fına peydı şi welat u welat dı serê (ju ser) vêşi mend u no mengêno tı fına pêydı amey Awrupa. Tı ma rê, xü dı, panc qasetê video (pancês 15 séet) ard u tı héme çorşmeyê welat gêyray, şarê ma, şarê ma élewi xü rê se vanê? Vanê ma Zazayê, Kırdasê, Tırkê, Kırmancê yan zi Kırdê (héşa to ra u qüsur mewnı)?

İbrahim Doğan: Ez hüna, tı qüsur mı mewnı...Deza, ez şiyo welat zaf bi rınd. Çımke mı seba zone ma, kültüre ma, tarixe ma zaf emeg da. Nuştoxane mara, dergiyane mara zaf bilgi berd da wendene, kerd vıla. Bilhasa ZazaPress da wendene millete ma khalo kokume ma zaf şa bi, va şıkırbe na roje şıma xo naskerdo, zone xora welate xora biye wayir. Ma şımara neyera hirıs (30) sere raver vate ma Kürd nime, Türk nime ma Zazayme. Pilane ma vatene; "-Şıma vatena ma nekerdene". Nayere mı poşmantiya xo arde ra zonu ê qebul kerdi. Zaten qaseta de ebe zone ma klame, depe, dına, tarix mara, kamiya mara zaf kar ardra. Ez çiye mıso ke ne insani hitan sere hurdra weşbene. Zone Zazaki ra harde bavu khalira inkar nebene. Kürdano Tırka esla qebul nekeno.

Faruk İremet: Bıra persê mı wunasin bi; Şarê ma xü rê vanê ma Kırdiyê, Kırmanciyê (yani tiya dı méne cı Zazayo). Tı şarê ma ra na persı perskerd? Zazayê yê ma yê Varto xü rê se vanê u xü rê nameyê bini diyê yan nê?

İbrahim Doğan: Heya deza, mı kamiya millete ma cıra perskerde, mı cıra va şıma kame çiye de bin mı ara va Awrupa taye millete maya kı ji Dersımıji vane ma Kırmance me, Bingolıji vane ma Kırd me, şıma nayare vane çı? Pilo ma, maqulane ma na persere hüway. Va; "-Ma ne Kırd me, neki Kırmance me. Ma Kürdanra vane me Kürmanc, Kırmanciye ney ayniye. Ma Varto de xora van me şare ma, zone ma Zazakiyo. Yaki ma vane me ma Zazaki qesekeneme. Naji ena zanıtene ke ma Alewi Zazayıme ma Kırd nebime, Kürmanc nebime nayera tepiya ji qet nebenime. Hitan sere harde bavo khale xo de mendime ma zazaki qese kenime zone xo re emeg danime. Kürde yane Kürmanciye qebul nekenme çımke ina fermane ma vetbi ecdade made dışmen biye. Ma Kürmanciye ra zaf ant. Ayera ma Kırmanc nime vane.

Faruk İremet: Bıra İbrahim, tı serê (ju ser) welatı se kerd? Tı kamcin cayan gêyray? Roportaj u filmê to yê nezdiyê pancês (15) séeti tenya Varto sero yan zi nê?

İbrahim Doğan: Heya bıra zere ju serede kare mı Varto de bi. Mı waxt nedi şori Dersım, Siwerege, Hene, Lici. Mı zaf waşt şori ema nasib nebi. Feqet amboze mı ê cawa zaf bi. Xebera ma jüminara biye. Varto de zazaye Diyarbekıri bi, ma jumin diyene, qese kerdene. İnan ji qıse Kürmanciye, Kırd qebul nekerdene. Xebera dina Dergiya ZazaPress ra, Kormışkan ra Kıtabane Koyo Berz ra u ê tora esta. Ez ke diyo ma piya qese kerd zaf bi şa. İna waştene ke ma hero jumini bivineme zone xo, kültüre xo ser kar bıkime. Ez rena şoni welate xo Zazaistani, harde bavo khali seba tarixe ma kültüre ma şono her hete welati de kar keno. No mırê şerefo en gırso. Hitan Qers (Kündık, Laloğlu, Gülistan), Erzingan, Diyarbekır, Dersım, Lice, Héni, Piran, Siwerege, Xarput, Bingol şono. No mıre wazife o. Ebe şerefo en gırso.

Faruk İremet: Bıra İbrahim, planê to yê newey estê? Tı do Awrupa dı sekerê? Proxramê to dı kıtab veten esto yan nê?

İbrahim Doğan: Heya bıra Faruk, plane u proja mı zaf gırsa Nayera tepiya ez wazeno ke zone xo ser, kültüre xo ser zaf kar bıkeri. Millete xora, şanıka (estanıki) kılama (dêri), fıqra, lega, orf u adet cüwayenra (yaşamra), tore gelenekra zaf çiyo arekiri (topkiri). Bıra Faruk, ebe no fın ez ame Awrupa qande toplanti.

Zaten nuştey mı este, waxto ke (perar 1999 dı) de ez amo Awrupa, mı ita, ju şiir kıtabi kerd hazır bı name "Gülsosuna Koye Bingoliya" 300 pela. Kıtabe de bin hazıro. Noji şiire. Zaten dergiya ne bina de xeli nuştey Awrupa de dulegarane birade vejiye. E ki siyasiye, politike rona seba kamiya maye inkarciya ne, mı zazayan re nivisne. Rena şiire mı, yaziye mı ZazaPress te her amore de, aşmede vejine. Ez bıxo ji redaksiyone ZazaPresss dero. Mı welatra nuştey (yaziye) xo ruşnene. Welatı de mı wendoxe, karkerdoxe (Baba Qef, Dato, Zerro u.b) ZazaPress ji di. İnade ma xeli kar ardra zon. Seba welati ina ji proje, pilani ma vıraşti. Hem fıkır bime.

Faruk İremet: Deza İbrahim qandê infermasyon u roportaj berxüdar bı. Tı wazenê çiyê bini, infermasyonê bini bıdê ma u wendoxanê ma?

İbrahim Doğan: Eya. Vatena mı bütüne millete Zazayra esta. Endi herkes her Zaza heşarbo kamiya xo nasbıkere ke. Şar ji şıma nasbıkero. Kukla kosi mebime, zone xore, kültüre xore, ebe zero can kar bıkime. Goniya ecdade xora, şehidane xora wayir vecime. Zurane, inkarciya, niviskarane Türko, Kürda vejime meydan. Herkes bızano ke ma millete Zazaya me. Zone ma Kürda niyo. Welate ma welate Kürdo niyo. Kahrbe zurkeriyo bebexta. Karbo inkarciye ma. Weto warbo tarema Zaza, welate ma Zazaistan u kare ZazaPress.

>>> peydı şo (to back)

 

 

Zazan, din, siyaset u roşınbiran sero tefekür

Mewlüdê Diyarbekıri

Dı ticaretdê ma u Kürdanra ma top eşto. Eyro milleta Zaza qewldê Kürdanrag kı vanê; "-Zazay éslen Kürdi niyê. Labelê maneviyaten biyê Kürdi". Ahmet Reşit'og "Tarix ul Qedim ul Eqradi" sero ın sereke xebatkarê tarixdê Kürdano. Ewna vano. Yanê çı? Manen Kürd biyayış yeno çı méni? Manen Kürd biyayış yanê parsekti. Yanê bê taqeti, bê qudreti, muqtedir nêbiyayış. Dı enê ésride cawag ma Zazayi tedeyê cayê herano. Cayê küçıkandê küçıkano. Vanê dızdan dızdanra dızna érd u ézman lerza. Tırkanê şeytanan ma reyk dıznayê Kürdike ma inera dızneno. éceba serê écêbanike érdê bılerzê nêlerzê. Haya ma cıra çınya. Ê şari bilgisayari, internet, têlefon, faqs, nımra hêsabdê rojnamandê (pêserokandı) cine esta ê ma bıtenê ez nımra qutida edresda Kormışkane zana. Ez qürbanê ê destan big hetyaka Siyamedi u Xece zıvırnawa ra Zazaki. Ê şari hergu kıtabxane dêcinede bı milyonan kıtabi estê ê ma? Ma zılutu u zıtê. Ê ma, ma peya, wareway, bê cılan u bê nan. Şar bı teyeran, şarabı wesaidan, mab çoço dê here. Rızqê herkesi Homa téala dano. Ma rızqê xü Türkan badê ineykı bı izndê Kürdan ginê. Raya ma duri ya, barê ma gıran, jaydog bı destdê ma bıgirêyke çınyo. Derdê serdê derdanike hayriya ma enê haldê mara çınya. Hercade faqêk, hercade pilanêk, hercade qumarêkdag ma sero yena kaykerdışi u mayke dı hewnde. İnsani gawag hey vanê fekrê faqêk nanêro. Tayke qut erzenê faqe ser qabog héywanet verbı qut biyê. Lınga cê kewno feqaw, nefsê loqmi beno sebebê canê cê. Bewlê niyag destê kami eyro dı cêbdê kami dawo. Ê baqıli dı seredê xü de 100 lu erzenê cırit u nêverdenêg dımê joyke bınşê abinewa.

Og insani éziz keno Homa Téalawo. La og insani rezil u zelil u şeperze u se poşmamike keno merdım bı xü wo.

Og milleteyke éziz keno dindardtiwu, aqıltiwu, aqubetiwu, ğiretu, himmetu, ézmiu, cehdu, xori, duri hera fıkır kerduşu, tefekür biyayiş, fıkrê tewhidiyê. La og millete rezil u kolew éhmaqike keno ayre dina. La kanco din? O dinog Ewrupi vanê afyon a o din millete rezil u zelil keno o. Ta alaqayêkde ê diniw dindê Homa Téalaykê pêwa çınyo. Dinê Homa Téalay bıtenê tek çare, tek reşeteyê nêwetida milletda mawa Zazawo. Dinê Homai xeta tewhidiya, dinê Homai inasanan (merdıman) merdımanrê nê, merdıman Homairê keno évd. Eyro dinog Zazay pê ginê o din dinê koledarida Tırkandê bêdinan u Kürdandê xasudano. Din xeta tewhidi, xeta azadi, xeta, istiqlaliyo. Feqet Zazay eyro o dinog émel kenê o din dinê esrariyog Zazan bê hêş keno. Xüra goredê "İslam Ansiklopedisi" ra verinê Zazan Deylemiyêw. Mesela Deylemiyanu şeherdê Alamutiw mezhebdê Haşhaşiyani icab nêkeno ez etya vaci. Çınki erkes aye zano.

Ma carna tiyê çemdê Saromede bı tore masey gürotê. Carna merdımi tore eştê siyê kersaxi u qıştuqalê awan tede ameyê carnayke hergu danıku zerdıku berbeneku marmase tede ameyêg keyfanra perê merdımibıbayê ga merdım bıperê. Mêydanê (seha) siyaseti ke egertedbirê merdımi çınibê ewna kiyo. Homa Téalai çımi dayê, aqıl dawo êg karê xü bı tedbiru bı xebatew bı aqıl kenê ê tesadüfu fılanu bêvan nêşnasnenê. La êg nêxebetênê, xü nêkenê rıncan êke mecburêg şari çı lütf inedır kerd bı ê lütfi razibê. Hebêk filozofêkdê Ewrupa vanog herçi ra vacêg bena bena. perçimê reziw baxçi hüdudê inewo. La gerek hüdud Zazanrê zéf herabê. Yanê xızina zihniyet, tefekür, awnayış, waştıdê Zazan zéf pilêbê. Qabê enêke wezifewo mıhim keno roşınfıkıran sero. Çapkerdış, neşıriyat u rojnamegeri serê kêkdog hercayê cê güretwo u bıtenê tede hebêk pacêk esta. Ena paca awnena cınnetu céhnemekdog tê kıştedeyê ra.

Xarita mezgdê Zazan

Zazayêg dı herketdê Hizbullah (ilım yayke menzil) zazayêg dı miyandê Nurciyandê, Kürdandê, Zazayê herketdê nrci M.Sıddıq Şeyxazade (eno Çapaqçur rawo) u hım qiretê Zazan tede esto. Hımike mın dı xezetêkde di, dı hébek seminer dog. Qonslosê Dewletda C.T i İranikerdıb hedrede. Ayke déwet kerdıb kı o xeberi bıdê yanê merdımekdê Zaza no erayayewo u hım dı Ewrupa de himıke dewletandê teberade neşıriyatu şubeyê cê estê.

Zazayêg dı miyandê Nurciyan, faşistanê Tırkandê, zazayêg miyanê héreketê milliyetçiyê u çepandê Kürdandê ê Zazayêg dı miyandê héreketandê qomünistanu, çepandê Türkande, hébek Zazayog dı Kürd Enstitusü'de xebetenê/xebetyayê. İ.Ü de waya C.G mıra va; "-Zazayê mayê Dêrsımi dı miyandê TİKKO i de xebetenê. Pêroyê TİKKO'y Zazawo." Nêza va kanco xüruba çepa Türkanike pêro Zazayê.

Zazayêg dı miyandê partiyandê ferdê HADEP'iyê, Zazayêg dı miyande serbestandê Tırkandeyê. Werhasıl... Zazanrê lazımo ê qayê Zazaistani u qayê Zazan bıxebıtê. Wextog kovara VATE dı SWED'de vecyabi hebêk cemétdê M.Sıddıq'ira mıra waşte kı hema qe hayiya mı VATE'ra çınibi. Yanê gerek pêrodê Zazanrê éyni hedef, éyni ğaye bıbê u jobinidır dayişu gürotışo fıkri, siyasi u dı sehandê binan de pêwa şêw bi. Eger Zazay bêwayiri nêbayê Zazan qet vatê ma éwuli dewucana, işçiyan bıxelısnım (TİKKO) degır Zazay bêwayiri nêbayê eyro ga siyasi hereketêk bê u hetanig qayê Kürdan ameyê kıştışi ga qayê xü şerê gerila bıkerê. Merg xüra merg noyo? Hetay merdım qayê şardê bêbexti mıreno wa merdım 1000 rey qayê milletda xü canê xüwo éziz teslimê milletda ézize bıkerê. Héreketê PKK bı paşta ma ewna bı. Labelê eyro Kürdi (éfu bıkarê) kırdê xü kenê destdê ma. Xüra heqê ma ezu Homa owog ê degır bıtenê....xü nêkerê destdê ma, miza xüyke bıkerê fekdê bêğiretan.

>>> peydı şo (to back)

 

 

Ez Zano

İbrahim Doğan

Ez zano en peniyede
Roje ez na welate ecnebiyara şono
Roje ez na şehere Stokholm'ra şono,
Zere jü istasyone tırene de,
Çente mı kuli mıdeste,
Rena tiya kuli xeyalo fıkre mıde,

Emre insani niyaro .
tayınare beno kef beno zewq
Tayınare ze mı beno derde
Kam çızano çı esto vırnıya insande

Zere mıde rena sewda welate mı,
Deste mıde çente kıncane mı,
Şiiro kıtabe mı,
ita roj çino
hewro siya wo,ze qedere mı

Wa
xto ke ez nişto tiyare ra
teze bena tiji roja mı
Ez zano en peniyede,
Ez roje ne welate benamusra
Roje mutleq ez na şeherıra şono,
Mıre nasibbo VARTO´de harde bavo khale mı

>>> peydı şo (to back)

 

 

Nustê Malmisanıjiê Azadiya Welati Zazaki ser...

Asmêno Bêwayir

Azadiya Welati, amorê xuyo 305. (1-7 berfanbar [Gağand]) de Namê Cemil Oğuzi ra Malmisanıji de reportajê veciya, "Gani lehçeyi kurdi nêzdiyê yewbini bibi" Taê albazu Zaza-forum de, tenê ebe zono huşk ra bo ki, cüabê i nustey da; mı ki nêwaşt zêde pıra bêri-şêri.

Reportaji de derd u khulê Zazaki ser, standardizekerdene, namekerdena Zazau (Dımılı/Kırmancu/Şarê Ma), Elifba sero vındeto. Ez nêwazenu bıne ra ser her qesa rê fıkrê vaci, ez xorê nat ra dot ra vatena xo anu ra zon (zıwan, jüan)...

Mordem qailo, pers kero:

"lehçe" çıko, "kurdi" çıko? Ni qesey zonê ma de çinê. Kamci zoni kunê bınê "Kurdki", kamci nêkunê? Zazaki gorê raa Vateciyu gereke (!) bıkuyo bınê Kurdki. Hama Zazay çıra "parçeyêk mıletê Kurdi"ê, Zazaki çıra Kurdkiyo? Zazaki de senê qıstasi estê ke, beno Kurdki? Çıra Farski, Beluçki, Sengserki, Talışki vs. Kurdki niyo, hama Zazaki, Goranki Kurdkiyê? (ez vaci, ni zonê bêwayirmendiyê, a ri ra...) Çıra Feyli namê Kurdi bın de nêmorino? İlmê Zoni nae rê nêvano çı?

Fıkrê Malmisanıji be albazanê cı ra na bare de bınge (him/temel/rıke) ra ğeleto. Zazaki heqeser Kurdki niyo, Zazay ki Kurdi niyê, na jüye ra fıkrê xo satiyaiyê, raşti niyê. Zazaki u Goranki bınê Kurdki nêkunê. No jü fıkrê mı ya ki fılan mordemi niyo, ilmê zoni, İranolociye nae vana. Xebera Malmisanıji ki ninu ra rınd esta. Çiyo ke ilm vano, ma çıra cı ra inkar bıbime? Eke jüyê wazeno ke vênaisê xo Zazaki sero biaro ra roşti ver, va bêro, kerem kero, ma vênaisê bini rê yakerdeyme. Ez nae zerri ra vanu ke, eke kıtabi, tedqiqati estê, iyê ke ebe alaliz u qıyasê zonanê İrankiyu isbat kenê, Zazaki Kurdkiyo, mı rê qısaweto, merexo, çıme bıdo ma, namê kıtabu vaco. Ma pelganê xo de internet u pêseroku de her daim çıme musneme, name vanime. Ma, çı "hêf  , ilmdaranê ke Zazaki sero dos kerdo, amê na vênais ke, no zonê do xosero. Nıka ita de qusır çıko ke, zerrê taine deceno (teweno)?

Eke iyê ke dades serru ra politika Kurdu mian derê, nêwazenê tüyê xo bılêsê, anorê xo rê nianê, na lınge ra tepia vacê, ´†weey, dêma ke ma Kurd nime, Zazayme, xoseroyme†ª, no problemê inano, problemê inano siyasi u anori, heqiqati, ilmi elaqedar nêkeno. Hıssiyatê isani be vênıtê (bulgu) ilmi, dı çiyê ke ninê têhet. İlm, verde ni serti nano ro ke mordem tedqiqat u dos de ravêr xo xo rê durıst bo, bêhet bo. Eke durıstine çina, ilmo ke o qul keno, satino, kuno raa ğelete ser, ilmiye ra vecino. Sert u surtê ilmi estê, gereke bıngê xo xırt cıerjiyo. Na ri ra mı vat, bınge ra ğelet kewto ra rae, awa xo çıme ra lêl yena&

Kurd biyaene çiyo ke xırab niyo ke, ma cı ra bısermaime. Eke ma Kurd bıbiyêne, ma heni ki vatêne, Zazay ke Kurd bıbiyêne, Kurdina xo ra ar nêkerdêne. Hama ao ke Kurd niyme, çıra namê mıletê Kurdi xo ra nime? Sebebo heq na jüyo, sebeb dısmenaine fılan niya. Mıleto Kurd esto, Kurdi ki zê Zazau, Suryaniyu, Hermeniyu uib. welatê xo de hesirê, bındestê, yenê inkarkerdene.

Pêserokê Zazau caru verba Kurdu nêveciyê! Pêserokê (dergiyê) ke veciyê, veri ra ni fıkr u derdi ra kewtê rae: "Zonê ma vindibiyaene dero, ma wazenime, ni zoni rê wayir vecime.  Sersebetê ni halê Zazaki verde ra kamo? Politika dewleta Tırka qefçıla (leymına)!

İta koti Kurdu ver dısmeniye esta? Hama çı hêf ke, Kurdê ke bındestê, siyaset derê, na qesa xo rê kenê derd, pêserokanê Zazaki xo rê hedef cênê, inu zê dısmeni vênenê, imkan ke di, taê caili ki sewu de, standu de yenê, sond ro ma wenê, tehdid kenê. Yoxro ke, dewleta Tırke ver de, qimetê Zazau ki, yê Kurdu ki ayniyo, dewlete wazena hurdımêma qewmu bınê hardi kero.

Raê da sase esta: mı ke tek teyna alem de namê Kurdu ard ra zon, mı ke jü vato Kurd, çiyo bin nêvato; ita de kam namê Zazau hesino pê; kam zano ke zonê de Zazaki ki esto, hao beno vindi?? Xora xeylê komel u hereke u partiy u medyay estê ke Kurdu temsil kenê, mektebê Kurdu İraq u Hermenıstani de estê, labelê yê Zazau çıkê xo dest de esto?

Vateciy heni hesebnenê ke, Zazaki gereke bıkuyo bınê "Kurdki", coka ke Zazay gereke Elifba Bedırxani ra bınusnê. Jü ki ni şerti nanê ro ke Zazay gunê/gani xo "Kurd" name kerê...

Senê Zazao ke dewe de biyo bil, uca weşiya xo ramıta, hem xo rê, hem ki Kırdasan u Soranu rê vato "Kurd"?

Bedırxani, sıreo ke Elifba xo veta, a seba (qandê) Kurmanci fıkırna. Ya ki ma nêzanime, belkia ey Zazaki ki analiz kerdo, vato, na Elifba şikina ra fonetik u bunya Zazaki? Yoxro ke, Bedirxani be xo Zazaki Kurdki ra nêhesebno!! Tıram (eceba) ni albazê maê Vateciy çıra na Elifba ra benê dırrıke, vanê "ilam na bo, nae ra qeyr jüyêna Elifba nêbo"?? Na Qurana Kerima, bırra (bıryara) Heqia? Kami raa heqi de vato ke, Elifba Bedirxani mılliya? Eke Elifba Bedirxani mılliya, çıra Kurdê Hermenıstani ebe elifba Kirili, çıra Kurdê İran u İraq u Suriya ebe elifba Erebki nusnenê, çıra pê Elifba Bedirxania "mılliye  ra nê?? Mordemeku Ewropa de çand sey serri ra tepia bile elifba xo, imla xo ki vurnenê, reform kenê; sıma ke verde ra na jüyê diya, pıra biyê dırrıke, Bedirxan vanê, jüyêna nêvanê; sıma manenê ro kami, no halê ma se beno?

Eke i "alımê" ke Zazaki standardize kenê, wertê inu de qey jü alımê zoni çino? Hata nıka Vateciyu Zazaki çıqa analiz kerdo, çıqa tarix u fonetik u gramer u morfolociya Zazaki sero tedqiqat vıraşto?? Eke zafêrê Soran u Kırdasu gos nêkuinê "lehçê“ sıma ra, sıma kami rê ni "lehçey" standardize kenê? Sıma rê zon nêmendo, "lehçe“ standart kenê? Şêrê, zonê Kurdki standardize kerê, zerrê ma ki areşino ra.

Eke şikinê, dı zonun ra jü zon vırazê u nae sari rê mal kerê, wule ke xojibê sıma beno, o waxt ma lew nanime destê sıma ra (!). Alımi vato: "Heqê kesi çinê yo ke meseleyê alfabe de yewbiyayişê kurdan biheremno" . Ez vanu, Elifba Bedırxani sıma rê helal wes bo; eke mesela, mesela heqa, ez ki vanu, kami heqe da sıma ke hem Zazaki "lehçe" kerê, hemi ki bê analiz, bê tesdiq raurzê, standart kerê? Sıma ne alımê zoniê, ne ki jü enstitüyê, alımanê zonê Zazaki de ki qeytan pia nêgurinê.

Malmisanıji vato, C.M. Jacobsoni fekê Dêsımi ra elifba arda werê. Ravêr, jü fekê Dêsımi çino; fekê Dêsımê ğerbi/rocawani (Xozat-Vacuğe), jü ki yê Dêsımê şerqi/rocvetışi esto. Malmisanıji mıheqeq kıtabê C.M. Jacobsoni "Zazaca okuma yazma el kitabı" xo rê diyo, wendo. Uca tek Zazakiyê Dêsımi ya ki yê cori ra nê, Zazakiyê Çermug-Soyrege ki bınge gıroto, elifba veta. Eke nae ra xeberdaro, çıra vano, Jacobsoni fekê Dêsımi gıroto? Madem ke heni, Bedırxani ki fekê Cizra-Botani gıroto; a Elifba şikina ra Kırdaskiyê Meletiye ya ki Sêvazi? Uyo ke ebe vatena Malmisanıji, "alfabe de lazim o vengê mehelli nê, vengê umumi yê muştereki yê esasi bibi  , o çağ sıma fonetikê Zazaki çıqa analiz kerdo ke, axıro peyên de veto ro fam, haaa, işte na Elifba muştereka umumiya? Sair u nuskarê namdari zê Ehmedê Xasi u Usman Efendiyo Babıc hona ke ma dinya ser de nêbiyme, inu nusno, hem ki ebe herfa 'ğ' (Erebki 'ğeyn' p); Vateci ki na herfe qebul nêkenê, kenê x.

Jacobsoni qe ke nê nişto ro, ebe Zazau ra pia semineri ardê werê, şiyo ziareta mıleti, gos no ro ser, fonetikê zoni analiz kerdo, gıroto teyp, dıma sarê xo dacno, elifba senên bo, senên nêbo, teklıf ardo, qebul diyo. Eke jüyê, namê xo Anderson bo, Svenson bo ki, karê do xêr keno, sare u çımanê ma ser. İlm, mılliyetê ilmdari nêzano, kam ke bêhet raştiye veceno meydan, jü ki, kam ke xızmeta xo resneno jü zonê bındesti, xêr amo.

Çıqa ke mabênê Zazau ra ilmdarê hewli bıveciyê, zê Zılfi Selcani, ma daêna sa benime. Hama bêrê bıvênê ke, Vate, letê pey de, qısmê kıtabu de, ne qalê jü kıtabê de ilmiyo ke Zazaki sero veciyo, keno, ne ki Vate ra ravêr ki çand pêserokê Zazaki veciyê, kami edebiyat u zonê Zazau rê xızmete kerda, qalê i pêseroku ki nêkerdo. Almanya de dı tezê doktora veciyê (L. Paul u Z. Selcan), ninu nêvênênê, hama Moskva de kami Uruski ra Zazaki sero kıtabê veto, ey vênenê, reklamê xo ke vecenê. Sebeb: nustoği Moskva de vato, Kurdksi dialekt Zaza! Na inkarkerdene niya, çıka, çıbawa?

Qezetaê dewleta Tırke bile dısmenê xo ki, reqibê xo ki nas kenê, anê ra zon, qalê inu kenê. Her çıqa ke, vacime qezetaê da raştçi u rezile Hürriyet, veciyo vaco, "PKK, DHKC ya ki fılan komele, terorista, dısmenê dewleta" , qe ke nê Hurriyet dısmenê xo bile ebe namê xo ra vano, xeberanê xo de slogananê partiyanê illegalu bile nusneno. Ware u Tija Sodıri de ki nustey veciay ke Vate lom kerd. Labelê vato ke, jü pêseroke veciya, namê xo Vateo, hewl, xırab. Feqet, mordemi ke Vate gırot xo dest, qe caê vêneno ke, hewl bo, xırab bo, pêserokê bini, kıtabê bini ki estê, Zazaki ra ya ki Zazau ser vecinê? Tobe ke nê! Yanê, yê maê ma çinê, emeg u kerdê ma Zazaki rê çino, Vate de caê nêwanino... Tenê insaf, dest ro vıcdanê xo ser nê! Her kamo ke edebiyatê Zazaki rê, folklorê Zazaki rê xızmete keno, cı rê hurmetê mı esto. Madem ke vacime, jüyê rivatanê fıkr u vênaisê mı ra zê mı nêvano, nêfıkırneno, mı rê dısmen vaco, hama namê mı bıdekerno, ez benu raji; hama bıne ra ke mı inkar bıkero, çino bıhesebno, no daêna quli rê zor yeno. Qulê ma diyo ke inkar çıko, çıqa çiyê do qefçılo. Çıra ma ni inkari xo be xo rê bıgurenime, aybo, sermo!!

Seba standardize, ez o fıkr derane ke, gramer zafêr hetê cori (fekê zımey), hama varyantê qeseu cêri ra bê. Ya ki rındêr: varyantê ke tewr senık (taê, têk) vuriyê ra, varyantê ke formê xuyo khan de mendo, tewr rınd i areze benê, i ki gereke bıcêriyê (bıgêriyê).

Standardize ke vat, raa Vateciyu ser, qerarê ke iyê semineranê xo de cênê, inu rê ni persi yenê ra mı viri:

Kırdaski çıqa Zazaki ra qesey dên gırotê ke, mordemeku her koti ke qesê Kırdaski Zazaki mian kerê, sa benê, vezdê (vozdê) inu vılêşino ro? Madem ke Vate tek Zazaki ra vecino, hona sarê mı nêkewto, peyniya Vatey de çıra qesebendê (ferhengê) Bedırxaniê Kırdaski ca cêno (gêno)...

madem ke Dêsım de vengi "ş/c/j" biyê "s/z" , yanê eslê xo ke "ş" o, biyo "s" , Vatey ki "ş" bınge gıroto, vacime "sıma sande sonê koti ro" nê, "şıma şande şonê" temel gıroto; o waxt çıra qesanê "waştene u raşt" de varyantê caanê binu nê, varyantê Dêsımi gıroto, kerdo "wastene, rast" ? Cüwab: Çıra ke "xwestın u rast" ê Kırdaski ra nezdiyo. Qaytê kriteri ke!

madem ke fonetik de A ra tepia ke N ya ki M ame, no taê feku de beno ON/OM ya ki UN/UM (amnan-> omnon/umnun), eke Vatey varyant AN- bınge gıroto, vacime "amnan, meyman, inan" çıra qese "humar" (sayı) de varyant UM gıroto, "amar" nêkerdo, kerdo "humar  ? Cüab: "hejmar" ê Kırdaski ra nezdiyêro!

uyo ke heni, vacime veng C taê feku de biyo J ya ki Z, vacime "uca, tici, lac, roc, vace, dewıc" , çıra varyant "C" nê, "J" gıroto? Cüab: "roj, bêje" ê Kırdaski ra nezdiyêro. O wext kaşkia bıkerdêne "jeniye, jor, jêr, jınıtene (jenaene), jewiyaene" , mesela bıne ra hel biyêne...

uyo ke taê feku de B beno V, çıra varyant "berbaene" nê, "bervaene" (Dêsım de) seba Zazakiyê cori gırota, "bermaene" ki seba fekê cêri bınge gırota? Cüabê nae taêna xori dero. Zazaki, Farski u taê zonanê İraniyanê binu de qeseê ke werte de M estê, Kurdki de biyê V ya ki W. No, jü xusısiyetê de Kurdkiyo tarixiyo (Kurmanci, Sorani, Feyli de esto). Vacime, Zazaki de "zama, name, game, damıke, çım ya ki cemat" , Kırdaski de veranê xo "zava, nav, gav, davık, çav ya ki cıva" o.

Malmisanıj qesd keno ke ebe "bermaene" u "bervaene" nae "isbat kero": Zazaki de ki qeydeo henên esto ke M beno V... Çı esto ke ilmdarê zoni nae qif ra (ciddi) nêcêne, gos pıra nêkuinê...

Vacime, Zazaki de "zama, name, game, damıke, çım ya ki cemat" , Kırdaski de veranê xo "zava, nav, gav, davık, çav ya ki cıvat" o.

Malmisanıj qesd keno ke ebe "bermaene" u "bervaene" nae "isbat kero" : Zazaki de ki qeydeo henên esto ke M beno V... Çı esto ke ilmdarê zoni nae qif ra (ciddi) nêcêne, gos pıra nêkuinê...

>>> peydı şo (to back)

 

 

Bıdeka to benê

Faruk İremet

Tora pers kena
"-Qandê şarê xü
ewro
to sekerd?"

Êy kı waştê
siyayeyda şanan
Zazayan sera hewadê
tijiyê roşın
bı tarixê Zazayana
warey biyarê
gürweyay...
Xüra perskı
"-Mı sekerd?"

Guniya to
şardê tora şirin niyo
rıhê to
şardê tora qıymet niyo
ez zana
tı do vacê;
"-Mırê çı."

Dor dorê to bo
siley u şepıki
hümbıki to kewê
zınciri siyay to mıl dı
bıberqê
tı do fına vacê!
"-Mırê çı."

Êyê kı vêyndanê to,
azmin dı
tiji u roşnayey
welatê do serbest wazenê..
Tı şenê vacê;
"-Mırê çı,
ez riyê xü dı roşnayey
u rıhê xü dı

serbestey nêwazena?"
Xü ercan meroşı
bıdeka to benê.

Tı zanê
torê sevacê?
Torê vacê;
"-Semer dayo xü mıl
bı zıncirana tızbey anceno
merdımo bê aqıl
u zerencê qefesi."

Guniya to
şarê tora şirin niyo...
Tı muhatabê héme çi niyê
Xü bızanı wa şar zi to bız
ano
qaqıbê zerencê qefesi

>>> peydı şo (to back)

 

 

Sosyalisto Luk

Usxan Cemal

Na sene sosyalistenia? Roştberdenia? Çêpçenia kenê?

İsono sosyalist, seveta qome karkerdu, dewuzu lezkenê. Zere dewlete de têdusteni, bıra neni, hastenia mıletu wazenê.Her mılet 've kamia xo, kulturê xo weşiyaenia xo bıramo. sosyalist zere şindorunê dewlete de hetê mıletunê bıne bandıre ceno. isonê ke 've seru ra hetê burjuvaji ra idara biyê, idara hukmati dano ra ine dest. Karkerdi u dewuzu tabaqa ceri ra vejeno tabaqa cori.

Zere welati de cilvetena (ırkçılık) mıletu, zumin ra 've zor rabirnaena qomu nêkeno. Zu, milet, miletunê binu ra berz nêcenê. Pêro xelku rê zu maven de vındeno. Sosyalısti, verva idara burjuvaji vejinê, seveta haq u huquqê xalku lezkenê, hak u huquqê xelqu sevekne nê. Sosyalist, verva qanununê dewleta burjuvaji vejino. Menkerdene, serevdene qewul nê keno. ısono sosyalist "xêlki qederê xo vo xo tain kenê" qewul keno, na sevet ra lezkeno (gereke bikero)

Dina sero miletê ke raa xelesiyaena xo de seveta lezê xeleşiyaena miletê xo ceng, mereve danê, tayfa sosyalistu ra seveknina. phoş darino cı. Dina de welatê ke bıne bandıra kolonialistu de rê, welatê ke hete dewletunê gırsu ra ilhak biyê, seveta bınê bandıra kolonialistu ra vejiyaene, verva kolonialistu ceng danê. Na cengı cengo haqo. kolonialisteni, barbareni bêhaqa, coka sosyalısti (sosyalsısti) na cenge verva kolonialistu seveknenê, phoşt danê cı.

Waxtê Lenin de qanun u huquqê sosyalistu, Marksıstu nia bi.

Peki serunê peênude na riyê dina sero dewletê sosyalışti ça rıjiyai? Ewro sosyalistê luki, thuji cuavê na persu nêdanê, na perşi ke amei gosu zerê xo kenê teng. Bınê na persu ra nêvejinê. Cuve na persu besenêkenê bıdê.

Fıkrê mı uwo ke, Dewletê sosyalışti virende mavênê qomude têdusteni nêarde. Dı: Serdarê partiya qomınışti, sosyalışti dewleto sosyalist ronaena ra tepia, bi zu diktator. Pero idare dewlete gurete ra destunê xo (jê Stalini, E. Hoca, Mao zewna). Hata merdena xo ki Serdar u diktatorı mendi. Jê demê burjuvaji, qomu serro zordareni kenrde. Seveta partiya xo, seveta kara xo, xelki gureti ra bınê bandıra parti u dewleta sosyalısti (asaene de azadi bi. hama rasteni de pêro giredaê serdewlete bi). Hotai sere de isono newe nevejiyai. Mezgê newei nêardi ra weşiyene serde. İsoni, dewranê khan de ke çütir weşiya xo ramıta ya hen mendi, ya ki tene na peyiser ti.

Karkerdu seveta dewleta xoya sosyaliste zaf çi da, hama ververde, dustte towa nêguret. Kıtavinê Marksistu de wanena, vinena ke dewleto sosyalist, dewleto qaptalist ra xeyle ave sono, dıha zaf rındo. Teori de nia aseno. Hama weşiyaena isonunê na dewletunê sosyalis- tu de niadana idara, kultur weşiyaena sosyale, zoneaxeni, yani her het ra duzeno khan ra dıha peysero. Hautay serre, dewletunê sosyalıstu weşiyaena xo ramıta. Raa raste ra nêşi, hotayi serre nê, se u hotayi serre ke ravêro ancia ki hal u mezalê karderdu nêvurino. Mı zu alman de sosyalisteni u lezê sosyalisteni serro na hurê. Almano sosyalısti mıra va ke: İdeolojiyê sosyalizmi, bırai bırai rê keno dısmen. seveta şiranê xo piê xo kısena. Coka sosyalizm perser mend, dewleto sosyalışti rıjiyai.

Sosyalistê Tırki, Çepciyo Tırk Tırkê ke biyê sosyalışti, dı qori de istif biyê. Qoro vıre sosyalıstê eskerai (leqali), jê İ.P. (partiya karkerdu) S.İ.P (Partiya iktidara sosyalışt), Ö.D.P (Partiya Azadi u Demokrasi), EMEP (Partiya Emege) zewna. Qorê dıdine: Sosyalsitê dizdi'a. Ya ki sosyalistê luk u Thuji. Na sosyalışti luki dizdiya lez kenê. kes kesi nêsılasneno. Da vişt u hirıs qomiyê. Vist-hirıs serra ave ke çı vatenê, ewro ancia a lavuke vanê. Vışt serrê de qeytan zu game ave nêşiyê. Zaf qesei kenê, senık kar kenê. Jê her qomi zu serdarê (diktatorê) xo esto- O, emır dano iyê bini ki o emir anê hurendi. Rahmetli T. zal'i seveta na çepcu vati bi: Ma ke koti giredê hona uza çerenê. Anadolie de na hurdemena qorê sosyalışti ki bınê name sosyalışteni de, binê namê enternasyonalışteni de Tırk ra qeri kamia xelkunê binu qewul nêkenê. Pero Xelku inkar kenê. Tırk ra qeri qeytan zu etnik kamiye nêsılasnenê. Çı esto ke Pkk (Partiya karkerdunê Kurdistani) ke xelkê Khurmanci urızna ra payi fiştı ra raê. Seveta azadiya mıılêtê xo verva koloniale tırki lezkerdı, na sosyalısti, çepci mecburi mendi kamiya Khurmancu sılasnê. Roştberd u sosyalsite Zazau (Dımılu) ke qomunê tırki ra bırıyai ra, kamiya xo sero, lezkerdena azadiya xo sanê pê. 've zonê Zazaki xo ifade kerd. Kamiya mıletê zazai kerde eskera, kulturê Zazai tari ra ard roşti, seveta xo, seveta mıletê xo lezkerdı, o dolme de sosyalıştê Tırki, çepçiyê Tırki kamiya mıletê Zazai sılasnê. Hama anadolie de na kamiya zewna mıletu sılasnaene zu fênda tırkia, kaye osmanliyo. Rastena na sosyalist u çepcu jê vırene hona tırki ra qeri mılet, Tırki ra qeri zon, kultur nêsılasnênê. Programe qom u patunê xode vırende Tırkia vatenê. Nika ki xelke Tırki u Khurmancu vanê. Hama na vatena xode rast niyê, dêlmastê (zurekere).

Hona taê zazaê ke mavenê sosyalsitunê Tırki de, cıra perskenu? Sıma anadolie de seveta mılletê Zazai çı rındeni anê? Vane: ma ke düzenê sosyalızm na ro azadêna pero mılketu dame cı. Sae ke haku bare kenê (Ma di. Stalin çütıri mıletê urusya kerdi azadi, hotayi serre ra tepiya ancia cerai ra koka xo serı. Peki, sıma keyi düzeno sosyalist nanê ro ? (hata u waxt mileto Zazai vileşino ro sono, beno vindi) Vengı nêvezenê. Eve xo ki inam nêkenê ke, dewleta sosyalışti nanê ro. Çı bıvo, jê dıme herri, nê benê kılm, nê ki benê dergı. Vatena xo de çıxa ke verva dewleta Tırki bıvejiê ki, temelê xode dewleta xoa tırke seveknenê.

Zon u kultur, kamiya tırki rê wair vejinê. İdeolojiê "Kemalizmi"ra gore raa leje xo ramenê, hen sonê. Sosyalistê Tırki, qederê xo ve xo tain kerdena xelku nêsılasnenê. Raa xeleşiyaena mıletê xo de mereve xeleşiyaene daene nêseveknênê. Dewleto kolonialisti rê phoşt vejinê (İ P, Doğu Perincek ). Xelkê ke bıne pandıra Tirk'te, jê Mıletê Zazai, Mıletê, Khurmanci u zewna, 'ke seveta xeleşiyaena xo verva kolonialistu nê Tırk, merevê xeleşiyaena da, na "sosyalsit"e je Doğu Perinceki vertva na xelku vejinê Sosyalistê Tırk nêwajenê ke, Mıleto Zaza zonê xo serbest vo, qederê xo ve xo tainkerê. Mısto koro ke welatê Zazai, welatê Khurmancu ilhak kerdo, cumhuriyetê Tırk ra gıredo biyo serdare Sosyalistunê Tırk. Mordemê jê İP (partiye karkerdu), Doğu Perincek'i anayasa wa ke eskeriye vırasta seveknenê, taê sivili wazenê ke anadoluye de zonê her mıleti serbestı vo, verva cı vejinê. Vane: -Tırkia bena letei, Peki na Anadoluye kam kerde cenemê xelku? Anadoluyê de xelkı kam gon u gonaşire de verdai? Tırku. Sosyalistê ke leê dewleta xo de verva xelku lezkenê sosyalist niyê. Sonê welatê Zazau, cı de propağanda Tırki kenê eve zonê tırki, Xelkê zazai ke zonê Zazaki qeseikerdı, Welatê Zazai de sosyalsitunê Tırk re ca nêmaneno. Politika xo miletê Zazai sero perre nêkena. Sosyalsitê Tırki sonê welatê zazai, sono welatê Khurmancu, jê izmir, edene, antalya propaxanda partunê xo kenê, sayia Mistê kori de, niya rehet politika kenê. Dewleta Tırki ke Zazai, Khurmanci Tırk nêkerdenê, na sosyalistunê tırk besenêkerdenê ke propaxanda xoya qelcıle eve zonê tırki bıkerdenê! Mı internet'tê taxa (sitê) "İşçi partisi"de cıra vake: Sıma partiyê, xora vanê "Sosyalist"Proğrame sıma de, sıma xelke Zazai sılasnenê? (hata nıka sıma nêsilasnenê). Dewletê Tırki çıxa ke dismenê Zaza'uno, çepçiye Tırki ki, "sosyalistê "Tırki ki hon de, miletê zazai rê dısmeneni kenê. Soder ra hata sandı Tırkeni kenê! Zazau ke vake: Zon U zagonê zazau, kamiyê U tarıx  zazau. "Sosyalisti"vane: -Sosyalışti mavenê , mıletu de rabirnaene nêkenê. No zurê sosyalistunê Tırk'uno. Pêro Zazai verva dewleta tırk u çepcunê tırki, sosyalistunê tırki, welatê xo; zon, tarıx kamiya xo seveknenê. Na roze ra tepiya weşiyaena Zazau de endi beli biyo ke zazai nê sosyalistunê tırk te, ne ki rostberd u qomunê Khurmancu besenêkenê ke piya bıgurê. Anadoliye de heni oseno ke, çepçiyê tırk seveta tırkeni çepceni kenê. verva lezê zewna xelku vejinê. Vejinê ro hermunê zazau ser, tırkeni kenê berz. Na sosyalisteni, çepceni niya. Na isonê Çepci, sosyalışti biye kêediye dewleta tırki. Khurmanci ki torê Tirki piênê, yi ki ze tırku weşiyaena xo ramenê. Raa tırku ra sonê. Zazau rê dısmeneni kenê Sosyalistê tırki ke bıranena xelku nêwazenê! Ma Zazai ki bıreanena tırku nêwazeme. Zazai lezê xo lınganê xo sero danê. Mutaze Kêdunê dewleta tırki niyê. Çepçiyê luki, sosyalistê tırk verva zewna xelku hometu, mıletu tujeni, lukeni kenê. Zazai endi rındı zonenê ke qederê xo ve qo beli kenê. zevna çepcune binu ra xêrê nina. Ma ke zazaeni kerde, Mıletê zazai sevekna sosyalistê Tırki ma ra vanê: sima emperyalsi tu rê gureênê (şuanê emperyalsitunê). Emperyalizm micro milliyetciligeni kena. Khurmanci ki mara vanê: Sıma "Kürdistan kenê lete, dewleta tırki rê gureênê. Teniya riyê xo nêvinenê. İmf eve milyonu dolar dano dewleta tırki, Dewleta tırki xora gıredano ke je kutikê verê çêberi cirê xizmete bıkerê. Make zonê xo, kamiya xo, xeleşiyaena miletê xorê gureayme. Khurmanci mara vanê: -Sıma "kurdistan kenê lete, dewleta tırk rê gurenê". Kam sevano va vazo. Mileto zazai zoneno ke rostberd u welathaskerdoxê zazau nê emperyalsiturê xızmete kenê, nê ki dewle ta tırk rê ajaneni kenê. Zazai ki seveta mıletê xo verva kolonialistune tırki lezkenê. Dewleta tırki ke çıxa miletê zazai re dismena, Dewleta tırk ki honde marê dısmena. Verê tarixde rasten ma, haqaena ma beli bena. Rozê roşti yê Miletê zazai ê. Yê mıletunê binê bardırê. Wastena ma welatê zazai begıredayê keşi mebo. Mıleto zazai ki jê mıletunê dina ewe koka xo weşiyaena xo welatê xo de bıramo, Azat vo. Ez roştberdê hometa Zazai xelkunê anadoluyê rê haşteni, Bıraneni, têdusteni wazen.

>>> peydı şo (to back)

 

 

Aslê xü inkar mekı

Zerwet Serhad

Erd u azmini miyandı
Mayê rıdê nê dınyaydı
Ge sınê, ge vındenê
Nê dınyay xorê hesıbnenê

Weşbiyayış rındo, isani zanê
Vera herg çi, ma vazdanê
Çewt u raşt qe nêvanê
Ma xo meydan niaynê

No dınya kesirê nêmaneno
Çewt u raşti xoya beno
Hükmato marê zulım keno
Zerweş'o çımandê xoya vineno

Zaza rındo, qısey keno
Oyo bol rew xapeyeno
Vera Dımıliya şermayeno
Aslê xo oyo inkar keno

Asli cara inkar mekı
Tı xapeyayê, xo virakı
Werz, Zazaki zıwanê makı
Qeç u quliya piya ayakı.

>>> peydı şo (to back)

 

 

Werzı!

Faruk İremet

Werzı!
Welatê ma biya xü virı, sina mı
érd u azmên
şênayey u vêyvey.
Kêynekê wextê vêyv
lorkeyan dı
perê kıtaban dı
sereyê qeleman dı
zılxıti dayê pıro
u vatê; Welato şirin
tı pıstınan dı
qeçekê do ver şıtê
tı qeçê têtewırdê
vêyvanê Zazayanê.

Werzê!
Xort u camêrdê Zazayan...
Qeç u pilê héme éşiran
dest dı tıfıng nobed tepşê
kozıkan xü rê vêyvı bı kerê
bıbê şêrê şarê m
a.

Werzı!
Vêyvı kêy ma
vêyvı camêrdan
maya qeç, pil u kêyna éşiran
tı zerida mı dı, sina mına
u welatê ma qeçekê do ver şıto
u oyo werzeno bı şêrandê xü ya

saqandê xü ser

>>> peydı şo (to back)

 

 

Malmısanıji SER Dı CEND QALi...

Abdulbaqi Tirmar

Mamısanıj, dewa Pirani (Diyarbekır), Dêrey ra wo. 1952 dı maya xü ra biyo. Vist serı vêşiyo kı oyo Awrupa dı ro. O bı xü Zaza yo, feqet Kürdistey rê xızmet keno. Kameya sardê Zaza wo musteqil inkar keno. Zazayan Kürd hésıbneno. Xebatê êy vêşêri Kürdan (Kürmanc/Kırdas) ser dı biyo.

Namey Malmısanıji yo raşt M.T no. Lakım bı nameydê xü yê ésli ya nênuşeno. Tewr bı tewr, reng bı reng ra nameyê cı estê. Herg qılıx u delq dı kay keno.

M.T, nuştanê xü bı nê namandê sexteyana nuşeno: Malmısanıj, Dewij, M.Dewij, Pankisar, Zerteng, M.Brindar, Roşan Bariçek, M.Piran, Mehmet Piran, Mehmet Malmısanli u namey bini...

M.T, bı nameydê Malmısanıji ya biyo qormenşur. Kıtabê kı vetê, pêro bı no nameyayê u zafê cı zi Kürmancan/Kırdasan sero yê. Ez wazena ju misalê bida kı şıma nê kıtaban muqayese bıkerê. Malmısanıji héya nıka 13 kıtabi nuştê. Nê kıtaban ra teyna 4 hébi derheqê Zazayan dê. 9 kıtabê cı zi Kürmancan sero yê.

Mesela: Münewerê Kürdan/Kürmancan ra; Ebdullah Cewdet, Séid Nursi, Ebdurrehman Bedırxan, Kemal Feyziyo Bidlisij ser dı tewir tewir kıtabı nuştê. Feqet, derhéqê serdarê Zazayan; Şêx Séidi, Seyid Rızay, Şêx Serif, Yado u ê binan ser kıtabi nuştış, niyameyo Malmısanıji viri(!). Münewerandê Zazayan ra Mela Éhmedê Xasi u Osman Efendi yo Babıji ser kıtab nuştış nêkewto(!) cı viri. "Key Bedırxanan" ser nuşnayo, lakım kêyan, qebilan u éşiretandê Zazayan ser çiyê nênuşnayo. "Kürt Teawun ve Teraqi Cemiyeti" u zewbini mewzuyan keno kıtab, feqet serrehewanayışê Zazayan nêkeno kıtab. Qey Zazayan çiyê rê layıq nêvineno?

Kıtabı kı Malmısanıji Zazayan ser nuştê nêyê: ju ferheng, ju şiir, ju istanek u ju zi "Kürd kerdenda Zazayan" sero ya.

Gürweyo kı Malmısanıji héya nıka kerdo pêro no yo. Ma kılmek vacê se, xebata Malmısanıji se ra heştay (% 80) Kürdan (Kürmancan/Kırdasan) ser biya. Weziyet no yo. Feqet inkarciyan, -sayki sari Zaza rê cı hewlinı kerda-, ewro Malmısanıj kerdo qehremano pil. Mamısanıj zi no reqlam ra serxoş biyo u bı namandê sexteyana forumandê interneti dı nuşeno u vano kı; "Mı héndı pori/gijiki merdıman, Zazayan ser nuşto." Zuri nêtemıriyenê. Riyê merdımdê zurkeri zi en peyni dı vıcêno werte. Zurkerey ha asêna.

Menga/aşmiya Kanun dı, Malmısanıji "Azadiya Welat" dı no qeyde ra nuşti bı: "Kürmanci gama ke nuşeni yan zi terman peyda keni, bala xü nêdanê Kırmancki [Zazaki] ser, goş pa nêkeweni. Soranan zi gama ke termi peyda kerdı, bala xü zaf nêdaya Lehçeyanê binan ser... Soranan ê xü tesbit kerdo, ne Kürmancan ra persay, ne zi Kırmancan ra. Xü ra ê vani 'Ziwano standard esto', yani Lehçeya inan a! Kürmanci vani 'Ma zafiyê' zaf rey goş Lehçeyanê binan ra nêkewenê. Ma (yani xürubê Vate) gama ke terman tesbit kenê, ma ewnênê (niyadanê) Kürmancki ra zi, soranki goranki ra zi. Yani ma bala xü danê inan ser zi." (Azadiya Welat, amor: 305, İstenbul, 1-7 Kanun 2001).

Na ju itirafo. Malmısanıj zi bı fekê xü itiraf keno kı, Kürdi, Kürmanc u Sorani, qiymet nêdanê züwani Zazaki. Hewl beli biyo kı, Kürdi, züwanê ma ne "züwan" ne zi "Lehçe" hésebnenê. Bılékıs, bıra namey Zazaki zi niyanê xü vir u niyanê ver çımani xü zi.

Eger "Kürmanc u Sorani, goş Zazaki ra nêkewenê." se, "Kürdi Zazay" çı semed ra kewtê Kürdan dımı u zor ra xü kenê "Kürd"? Nê merdımi inkarci werzenê Kürdki (Kürmanci u Sorani) ra keliman gênê u kenê Zazaki miyan, Zazaki xerepnenê u wazenê kı bı zora berê "Lehçey Kürdi" kerê. Kürdê sextey (Kürdê Zazay) no qeydeya xü ifade bıkerê zi, Kürdê ésli (Kürmanc-Soran), no aca ra nêbewnênê mesela ra u fikrê Malmısanıji u embazandê cı zi puc kenê u vecenê. Tiya dı ez wazena ju numune bıda. No numune éyni wext dı ju wesiqeyo.

Xeztey Azadiya Welat, panc (5) lehçanê Kürdki ra qısey keno. Feqet miyanê nê panc lehçan dı, züwanê ma Zazaki ca nêgıroto. Tabi Kürdisti, Zazaki ne "züwan" ew ne zi "Lehçe" hesıbnenê. Gore ina, Zazaki "fekê Kürmanci" yo. No xüsus, Azadiya Welati dı bı no qeydeya nuşiyayo: "Kürmanciya jorin: Devokên wi zaravayi ev in [yani; fekê a lehça nêyê]: Botani, Badinani, Beyazidi, Semzinani, Zazayi u Qocani." (Azadiya Welat, amor: 223, İstenbul, 6-12 Gulan 2000, r.5).

Azadiya Welat gore; Zazaki "züwan" niyo, "Lehçe" zi niyo, "fekê Kürmanci/Kırdaski" yo. Neşıriyatê Kürdan dı, wext wext züwanê ma Zazaki zey "Zarava Kürdi" (Lehçey Kürdki) ameyni nuştış. Ewro aseno kı, çend şıno Kürdan miyan dı qiymetê Zazaki hina beno kêmi. No semed ra, Azadiya Welat'i Zazaki kerdo "Devokê Kürmanci" (Fekê Kürmanci/Kürmanc agzi). Kürdi, herhelde tiya ra pey bı siyasetê "nezdikerdışê lehçan", qompıle Zazaki werte ra hewadê u namey cı zi yasax kerê.

Siyasetê Tırkan zi héya ewro no bı: "Zazaki fekê Tırkkiyo." Mabênê Kürdan u Tırkan dı qet ferq nêmendo. Wırna heti zi bı ê teoriyandê xo yê zurkerana xü xepeynenê.

Çiyo kı şıkê merdımi anceno no yo: Ne Malmısanıj ne zi embazê cı, héya nıka vera inkarey xeztey Kürdan "Azadiya Welat" nêvıcya yê. Bêveng mendê...

>>> peydı şo (to back)

 

 

Nuştoxa Swêdiya bı name u veng Astrid Lindgren şi héqeyda xü ser

Baba Qef

Qeçeki aşıqê ay bi. A bı xü qeçekana qeçek u vengê qeçekan bi. Hewnê politiqaciyê Swêdiyan dı zi tersê şanan bi. Nuştoxa Swêdi (İsveçi) Astrid Lindgren 14.11.1907 dı Vimmerby dı ameya dınya. Lindgren 94 serê bi u 28.01.2002 dı Stockholm dı şi réhmet. Lindgren, vengê hémına bi. Vengê do berza neheqey ver vınderdê u qirayê ridê nehéqan.

Tıfınga ay qelema ay bi. Kozıkê cı zi, kıtabê cı u qehremanê kıtabandê cı bi. Qehremanê kıtabandê ay héme qeçeki bi. Kıtabandê xü dı qeçeki dayê xü ver u nehéqey verdı isyan kerdê, dersê dayê gırd u werdiyan.. Kıtabandê ay dı qeçeki tenya qeçeki nêbi. Qandê ay êy héme çi malê dınyay bi.

Kıtaban u qehremananê kıtabandê cı hıdudanê Swêdi dırna u xü resna xeylê qeçekandê dınyay. Qeçekan nezdi 80 züwani dı kıtabê cı wendi. Kıtabê cı en kemi 100 miljon neşır bi. Bewniyê Qıralê Swêdi Carl XVI Gustaf qandê ay se vano; "-A bı ê kardê xü yê nariniya u bı nustoxeyda xü ya qandê héme qeçekan u pilan bol mühim bi." Swêd dı tenya Qırali nê, politikaciyan, wahêrê neşırxanan, komiteyê Nobeli, xezeteci u nustoxan tewayena zerida xü ardı züwan. Qandê çıçi qeçekan Astrid Lindgren ra hézkerdê? Bewni rê ay qandê qeçekan se vatê; "-Hézkerdana xü qeçekan mısnê, dıha vêşi héz u dıha vêşi vêşi héz, bı no şekla merdım reseno zaneyenda şari".

Bı kıtabda xü ya "Pippi"ya a bi nuştox. Na kıtaba cı 80 züwan dı cayê qeçekan hetı gırot. Bolê kıtabandê cı bi film u tiyatro. 1945 ra héta na rocı Astrid Lindgren 64 kıtabi nuşnay.

(Welat ra İsveçiya rê selam...)

>>> peydı şo (to back)

 

ZazaPress Amor New

 

Ê kı şardê xü rê nê benê, şarna rê zi nê benê.

Editor/Faruk İremet

ZazaPress fına vırar u destê xü ver vadê wesari dı akerdo u fına bı vengê do gür u zey awda zemzemiya zelala wazeno xü bıresno héme cadê welat u şardê ma. Ê kı merdena ZazaPressi wazenê, vanê ê nê çi weş bızanê kı ZazaPress wuni réhet réhet nê mıreno u nefesê cı nino bırnayenı. Hénd şo nefesê ciyo beno hera, vıjêno u welatê ma sera beno vıla. Ê kı nêy vengê ZazaPressi bırnayenı pawenê ê do bol bıpawê. ZazaPress roc bı roc bı nuştoxandê newan peran dı rengı dano u raybereyda şardê xü keno. ZazaPress veng u ganê Zazayan u Zazaciyan o.

Tayn tayn inkarci, "rotox, robot" u ixbarci har biyê u zey luwana kewtê internetan miyan. Wazenê pisey u leymıneya xü bısawê ma. Vanê nêy boyın u aqıl kemi bızanê kı, na déwa déwa şarey u vengê şarê zi nino bırnayenı, tarix şahidê nêy çiyano. Şarey u şarbiyayeney ninan destı niya nêy qerar bıdê. Ê kı bı zaneyena yan zi nê zanayena wazenê bı şardê ma ya kay bıkerê ê do kozdê adırdê şardê ma miyan u welda ciya germı miyan dı koz bê. Ê kı şardê xü rê nê benê, şarna rê zi nê benê, nê çi weş bızanê; "robot, rotox", inkarci u ixbarci zey luwanayê, her qülıra vıcênê. Zey zerecana wanenê, nesılê xo ancenê kozıkan ser u bı seydwanana danê kıştenı. Zazayê ma yê "robot, rotox", inkarci u ixbarciyê zi nêy çiyan kenê. Wazenê kı ma biyarê kay u bı şardê ma ya bıdê kıştenı.

Roc çınyo kı welat ra mektubi nirê. Roc çıniyo kı çorşmeyê héme dınya ra ma rê postayê-e (mail) niro, roc çıniyo kı dost embaz ma rê telefon nêkerê. Na ju zi mısnena makı, şarê ma ma rê wahêr vıcêno. Merdımêkı insaney u insanetey ra nasibê nê gırotê, barbar, xedar u zalımiyê.

Héme cadê welati ra selami wendox u nuştoxandê ma rê...

>>> peydı şo (to back)

 

 

Malmısanıj!!! Rotoxey u roboteya to, bımbrek bo...!

Koyo Berz

Malmısanıj nuşteyê xo yê "Azadiya Welati" dı qandê Zazayan vano Ma Kürdê. Wa malmısanıj na juwerı zaf rınd bızano. Ma Kürd niyê u ma Alfaba Kürdi zi qebul nêkenê. Heqê kesi çıniyo Alfaba şarnay biyaro bı zora alfaba ma kero. Alfaba Kürdan zi Kürdan bı xo nêveta. Şarê binan, şarê Fransızan cı rê veta u berda Bedırxaniyan rê kerda mal. Xora a alfabe zi qopiya alfaba şarandê binana. Mesela nuşa (herfa) ş, ç zıwanê Tırki u jewbi çendna zıwanan dı estê. Nuşa ê, î, i, u, û zi xeylê zıwanan dı estê, labırê zey ê inan niyê. Mesela ê unayo e’, i unaya ı, î unaya i. Nuşey bini zi hıma hıma zıwanandê dınyay hemını dı estê, labırê telefuzê cı ca yo. Ma birê ü, u ser. Kürdi vanê wa "u" unabo û, "ü" zi unabo. Qandê çıçi ma zey Kürd inan kar biyarê. Xora Tay Kürdi zi inan wıni qebul nêkenê. Mesela Rêya Azadi. Şarê ma Zazayan heme coğrafya kı Tırki vanê Tırkiye a coğrafya seroyo u sera %60 şeştiyê cı tay yan bol zıwandê tırkiya waneno. Qandê coy ma zi inan bı şekıldê Tırkana kar anê kı şarê ma zahmetey niyanco. Malmısanıj vano nuştoxê Zazayan alfaba C.M. Jacobsoni kar anê. Nê xeyr ma alfaba C.M.Jacobsoni kar niyanê. Ma varê ey nuşnayo u alfaba xo zi ma bı xo tesbit kerda. Çiyo kı malmısanıj vano heme zuro u ê çi o xo kıştıra vejeno. Malmısanıj wazeno kı herkes vajo Malmısanıj, malmısanıj zıwan zaneyo. Malmısanıj qe çiyê zi niyo. Zazaki zi nêzano. Zazakiya kı zano nime kürdi-kırdaskiya. Malmısanıj nuştedê xo dı bahsê pêra nezdi kerdenda lehçandê Kürdi keno. O çi mesela Malmısanıj u Kürdano u ma gırênêdano. Qandê coy ez nêwazena sero vındera. Qandê kı ma Zıwanê xo lehçey Kürdi nêvinenê. Zıwanê ma lehçe niyo, zıwano u çıhar lehçey cı estê. Lehçey lehçeyan nêbeno.

Ma Nuttox, rontber, şarê Zazayano verkewte u welat heskerdoxi dışmeneya Kürdan nêkenê. Kenê se Kürdiyê dışmeneya ma kenê. Qandê kı ma inkar kenê u xo sero hesıbnenê. Ma nay dışmanêri, nay zalımêri çina esto. Kürdan heta ewro çiyê nêdayo ma, ma rê çiyê nêkerdo u hendê mısqalê faydey cı ma rê nêbiyo. Biyo se zerarê cı ma rê biyo u o yo beno zi. Ewro ê kı ma inkar kenê, ma vero u dahwada ma vero bend benê Kürdiyê. Wexto kı Malmısanıj nê çiyan vano, vanê destê xo ujdandê xoserno u gorey ey bıfıkıriyo. Kürdi bı paştida ma ya, bı gonida ma ya bi Kürdi. Ma serre hewada, lej kerd Kürdan xo rê kerd mal. Malmısanıj vanê na juwerı bol rınd bızano. Namey zıwandê şardê ma Kırmanci niyo Zazakiyo u namey şardê ma zi Kırmanc nê Zazayo. Malmısanıj hend şeno wa Kürdan rê ruwen, qırês banco u bı P.K.K iya fülürt bıkero fayde nêkeno. Rozê cı biro ê do payê eyrodê zi. U a rozı zi duri niya. Veri veri o kı P.K.K i rê Mit, ajan, xayin u herwına va inan ra jew zi Malmısanıjo. Murat Cıwaniya piya inan dışmeneya P.K.K i kerdê. Labırê çı hikmeto se ewro wırna zi biyê dostê P.K.K i.

Malmısanıj!!! To rê vana u to ikaz kena. Tiyê qederdê şarêna kaykenê, qederdê Zazayana kaykenê. Vanê tı nay rınd bızanê şarê Zazayan nay to hetı nêverdano. Ewro nê meştı do na juwerı to ra pers kero. Tı zi, sinseley to zi nay rınd zano kı Zazay şarêno u zıwanê cı zi lehçey zıwanna niyo. Beso na sewdara, na dahwara fek vıradı u qederdê ma ya kay mekı. Roşnber u zanayey şarandê binan gami vera verni çekenê u ver şınê, labırê ê ma, ê Kürdan u ê Tırkan hetê peya gami çekenê u peyra manenê. Roz bı roz sinoriyê wertera werzenê, roz bı roz şarê kı destan bındı mendê yenê sınasnayenı. Labırê ê Tırkan u Kürdan werıştê ma inkar kenê.

Wexto kı kes şarê xo, yan zi şarna jewna şari sero bıhesıbno yan zi inkar bıkero, kes beno ixanetci, inkarci. Ma yê ne şarê xo inkar kenê u ne zi benê şarnay sero hesıbnenê, ma seni u bı çı hesaba benê xayıni nêzana?..!. Ma yê vanê ma Zazayê, şarê Zazayanê u zıwanê ma zi Zazakiyo. Dıha nay şerefêri, nay onırêri, nay müqedesêri çina esto. Destanê xo ujdandê xo sernê u raştey vajê; Ma xayıniyê yan zi ê kı şarê ma inkar kenê yan zi şarnay sero hesıbnenê ê. Ez zaf u zaf sero fıkırêna u nêzana bı çı şekla u çı hesaba ma benê ixanet kerdoxi?. Merdımê kı, şexsê kı şarê ma benê şarna rê kenê poçı, şarnay sero hesıbnenê ê nêbenê ixanetkari ma benê. No seni dınyayo? Dostêno, embazêno, olvazêno, wendoxêno, zanayeyêno, roşnberêno şıma zanê kes roboti seni program kero wıni hereket keno. Kes çıçi bıdo rotoxi ey keno u ey vano. Malmısanıj u merdımê zey Malmısanıji zi robotê. Kürdi inan seni proxram kenê ê wıni hereket kenê. Qandê kı Kürdan rê hemleyê, inan ra halênê. Labırê ê mı u ê zey mına pıroblemê do wına çıniyo. Rındey kerda se ma Kürdan rê kerda, inan mı rê u şardê mı rê çiyê nêkerdo. Mı heta ewro zahf u zahf hewl da xo u sebır kerd, ka şexsan ser çiyê nêvaja u çiyê nênuşna. Labırê nêbı. Kardi amê u neyê qıra. Malmısanıji mı rê, şexsdê mı rê yan zi ê jewnay rê çiyê bıvatê mı hesê xo nêkerdê. Labırê wexto kı mesela biro şardê mı ser, inkarcina şardê mı biro zıwan u şarê mı şarnay sero u zıwanê cı zi lehçey zıwanna bıhesıbiyo, nêbeno ez bêveng vındera. Ez bêveng vındera mı dı namus, hesiyet, onur, qarekter, camêrdey u insaney çıniya. Malmısaıj efendi; Kam ê heqi dano to tı şarê hiç bıvinê, wardi bıvinê u berê şarna ro dıskınê. Heta ewro to bı bol namana ma rê şardê ma rê, nuştoxandê ma rê, zanayandê ma rê, roşnberandê ma rê internet u roznameyandı nuştey nuşnay. O kı wazeno şarê ma u Kürdana bero verdo pêyo jew zi ti yê. Tı vanê qey ma na juwerı nêzanê. Ma xeta interneti, xeta nuştandê zurkeran u nengi çinayan ardê Üniversitedê Uppsala. Tı Üniversitedê şariyê müqedesira zi kewti meselan miyan (ê Sıwêdiyan, isveç). Bışermayı, bışermayı. Ez texmin kena tı nêweşê. Şo Tıxtorê dı tedawi bı. Ez texmin kena rıhê to rıh niyo u to dı rıh nêmendo weriyayo, qandê coy tı rıh xırabê. Rıhê to ameyo rotenı. Aqılê xo arêdı xoser u şo rıhê xo peydı bıherinı u biya qandê rındey u raştey ser kar biya. Jewbi ne şarê Zazayan, ne tarix u ne zi Homa to ef keno. Tı do ridê xo yê siyaya ravêrê tarixdê ma Zazayan. Hendıkı ray diri niya bê xeta şardê xo ser u riyê xo sıpekı. Ez to vêşêri Kürdan miyan dı ameyê heskerdenı, sınasnayenı u qimet deyayê mı. Labırê ez wınyaya ezo şardê xo rê bêbextey, ixanetey u zalımey kena. Qandê coy ageyraya kokdê xo ser, şardê xo miyan u dahwada şardê xo. Mı efê xo şardê xo ra waşt. Tı zi bê na juwerı bıkı. Wa Kürdi to rê vajê ixanet kerdox çiyê nêbeno. Tı xızmet şardê xo rê kenê ya o beso. Ez wıni texmin kena qalıbê to zi zey rıhdê to, zey mezgdê to ê to niyo. Qalıbê to zi pıroxram biyo u ê jewnayo, ê şarnayo. Zazacinı kerdenı, kokdê xo rê, şardê xo rê wahêr vıjyayenı wezifeyêdo mıqedeso, şan u şerefo, hesiyet u qerektero. Labırê çı heyf kı nê to dı çıniyê. Malmısanıj, tı nê çiyan ra mahrumê. Şo xo çekı dolê miyan ey rındêriyo. Ma to ef bıkerê zi, şarê ma, tarixê ma, nesilê ma yo kı werzo o nesil to ef nêkeno. Bewni Ziya Gökalpi ra, rayberi ra u xo rê tersı bıgi. Ziya gökalp zi Zaza bı labırê şarna rê gırweya. Tiyê zi rayda Ziya gökalpi ra şınê. Ey teoriyê Turanizmı eşt werte, to zi veri teoriyê, Kırdizmı, bahdo zi ê Kırmancizmı eşt werte. Ey şarî heme berdi kerdi Tırki, tiyê zi benê kenê Kürdi. Çı ferqê to u ê Ziya Gökalpi esto, tı vajı. Labırê Ziya gökalpi fahm kerd kı ey şaşey kerda xo ceza kerd. Nêzana tı do zi xo ceza bıkerê ya nêkerê. Şıma keso zi raştey nêvano u raşt raşt nêşıno xeta şardê xo ser. Malmısanıj o tı nêbi to serda 1987-88 an dı hergı şan şane telefonê mı kerdê u mı ra qısey Zazaki pers kerdê. Tı bı xo Zazaki nêzanê. Tı xırxızê, tı qıjneyê, asalaqê. To tiya ra, ucara qısey tırıti, kerdi malê xo u pa Qısebend (sözlük) ê xo nuşna. Kıtaba mı "Na Xümxüma" do verê qısebendê to bıvıjiyayê. Qandê çapkerdenda Kıtabda mı, mın u to ya ma piya şi Apek Trik (Apec Tryck) u ma kıtaba verdê. Bahdo tı şi to kıtaba mı dê vındanayenı u qısebendê xo da çapkerdenı kı verê kıtabda mı bıvıjiyo şar nêvajo to qısey Koyo Berzi ra gırotê. Tı merdımê do wıni qurnazê kı, to dı baş nêbeno. Tı pize siyayê. To mı rê telefon kerdê u vatê Ebubekir Pamukçi ser çi bınuşnı. Mı to rê va: -Ez ê merdımi nêsınasnena, dayen u gırotenêda mı zi bı eya nêbiya u zerarê ey zi mı nêresayo kı, ez ey ser çi bınuşna. A dıdını mı vatê tı çı nênuşnenê? To mı rê vatê "Wexto kı tı bı namedê Koyo Berz'i ya bınuşnê herkesdo bıwano. Mı to rê o wext zi va: -Qerekter, terbiyê u şehsiyetê mı ray nêdano kı keso kı ez cı nêsınasna u keso kı zerarê cı mı, yan zi şardê mı nêresayo ey ser çi bınuşna. Semedê mınê to ser nuşnayenı zi noyo. Qandê kı ewro zerarê to yo reseno şardê mı, eyra ezo nuşnena. Wıni asayê kı o wext zi, ewro zi emeleya toya bı to nina. Qandê coy zi ti yê hergı rozı nêzana kotidê xo ra çiyê vejenê u teoriyê erzenê werte kı şar bahsê to bıkero. To zi kerd zey keynerda Gawani. Şi çımedê ini dı gi kerd kı şar bahsê cı bıkero. To o wext zi u ewro zi ti yê insanan fit kenê. Tı fitneyê. Qatılê Ebubekiri tı u merdımê kı dormedê todırê ê yê. Qe to dı nefs çıniyo. Ebubekıri, merdımanê cı, dewıjanê cı bı heftana, mengana tı kerdi meyman u wari kerdi. Tı pawıti u nêverda fiskeyê to ro güno u zerar to reso. To se kerd. Bahdo zi tı werışti u to payê dê sırfedê inan ro. Kes merdımdê zey to rê se vano tı hesab bıkı u vajı. Tı qandê cay, qandê mewki, qandê qoltıxi, qandê karıyerey heme çi kenê. Wijdnê xo zi qandê nê çiyan roşenê. Hım Tırkan miyan dı, hım Kürdan miyan dı u hım zi Zazayan miyan dı o kı nay nêzano esto. Qatıl, qatılê Ebubekıri!. To u dormey to Ebubekir kerd qansêr. Vanê tı u ê merdımê rotox u robotê kı çorşmey to ê merdımi vanê nay rınd bızanê, şarê ma Zazayan do rozê nê hesabi şıma ra pers kero. Na ikarcinı tıma hetı nêmanena. Nezdi ra Kürdi payê danê to ro. Halê Rayberi biya xo çıman ver. O kı Tırkan ard Rayberi sere dı Kürdi do zi biyarê to sere dı. Do vajê o kı şardê xo rê nêbeno, ma rê qe nêbeno. Na qısa mı goşare kı u goştê xo ya kı. Vanê şıma nay rınd u rınd bızanê tersê ma şıma ra, kütkandê şıma ra çıniyo. Serda 2001 dı keyê mı Alby (Stockholm) dı, dı fıni qerşun bı. Ereba Zazapressi zi fınê qerşun bi, camê cı amey şıknayenı u tekerê cı amey dırnayenı u parçe kerdenı. Mardımanê kı no çi kerd inan va qey ma do bıtersê. Tersê ma kesira çıniyo. Mı u embazanê mı ma xo nêrona kı şırê Polis dı gere bıkerê. Merdımê kı yenê ma ser, ê kı internetan dı hêrış anê ma ser, ma rê nengi çinenê zi heme dormey şıma u bı fitneyinda şıma ya yenê ma ser. Şıma yê inan fit kenê, inan mısnenê. Labırê bızanê tersê ma şıma ra çıniyo. Malmısanıj tı biyê bellay seredê Zazayan. Tı biyê mereyo mındar u kewtê koçıkda Zazayan. Tı şi kewti Üniversitedê Uppsala, çı çi Zazayan ser estbı, kamci kıtab u mexazinê Zazaki estibi to heme hewaday ref. Namedê Zazakiya to çiyê nêverda. Na bêwijdaney niya. Na şardê Zazayan rê dışmeney kerdenı niya çıçiya? Tı merdımê do wınayê u xo bı qürışêna roşenê şarnay. To rê bımbarek bo rotoxeya to. Şıma zi xo zanaye hesıbnenê. Şıma zanaye nê hiçê. Zanayey raştey inkar nêkenê. Hendıkı şıma dışmeneya ma bıkerê, hendıkı şıma ma inkar kerê hend dahwa ma bena dahwa siyasi. Tiyê bı a vatenda xo ya Kırmanca wazenê Zazayanê Elewiyan, Zazayanê Dersımi bıgirê xo hetı. Labırê vanê tı na juwerı zahf rınd bızanê. Wexto kı Zazayê Elewi Dêrsım dı qetıl bi, şıma kesi hesê xo nêkerd, vengê xo nêvet u hendê mısqalê paşti nêdê cı. Sero zi dorman ra eşirê Kürdan u mıslımanê fanetiki şi talanê Dêrsımıjan berd. Ewro bı çı riya tiyê werzenê u inan rê wahêr vıjyênê u wazenê inan bıxapeynê. Ma ê nêzanayeyê. İnan bol ray u zahmetey diya u zanê hal çı halo. İnan rê vatenı lazım niya. Tı zanê verê to Seyfi Cengızi o teori eşt werte şıma hemını heqaret nêverda cı rê kerd. Ewro bı çı riya tiyê ê teori erzenê werte. Teoriyê Seyfi Cengızi nêtepışt, ê to qet nêtepêşeno. Na juwerı zi vanê ez biyara zıwan. To Çermugı dı xortê ma Zazayan xapeynay u berdi kerdi D.D.K.D li, to kerdi Kürdi. Gırdanê ma kesi xo rê Kürd nêvatê. Verdı Kürd vatenı, kürdan ra nefret kerdê u inan rê vatê Lacê, torınê Ebdülhemidi. Ez nêzana, hergı fın nêza tiyê kotidê xo ra çiyê vejenê u teoriyê erzenê werte. Wıni aseno kameyda to dı kıriz esto u ti yê sanciyê kamey ancenê. Verê ney 26 serri, Çermugı dı to vatê Zazay şaro, şarê do xosero. Bahdo to va Zaza, Dımıli, Kırd u herwına. To u olvazandê to yê binana, ê zey to rotox u robotana şıma xeylê nuştey Çıra u vate dı nuşnay u qısey kırd u kırd ki kar ard. Nê heme bı belgeyana mewcutê. Xo ra Diyar u Dato Zeryani zi tay çi nuşna bı. La hendayê bêwijdaney, bêqerekterey, bêşerefey nêbena. Merdımo kı nê çiyan keno kes ey rê nêşeno vajo insan. O mahluq niyo. O kı insan bo, bışeref bo, ucdan tey bıbo u mahluq bo vanê qederdê şarêna kay nêkero. Şıma vanê qey do tım wına bo u şarê Zazayan do nay şıma hetı verdo. Şıma ra nê do qeçandê şıma ra, torınandê şıma ra, sinseledê şıma ra, kok u asnasdê şımara nê hesabi pers kero. Tay vanê Koyo Berz xinto. E, ez xinta. Xintê dawada xo ya, xintê şardê xo ya, xintê welatê xo ya, xintê dahwada serkewtenda şardê xo ya. Ez xinta qandê kı nêwazena koley koleyan ba u koletey qebul nêkena. Ez xinta, qandê kı kesi rê hemle (hamile) niya. Eger paşti daya se ma daya Kürdan, ma inan rê rındey kerda, inan ma rê çiyê nêkerdo. Tı bê mı rê vajı ya tı xintê çıçiyê. Ez vaja, tı xintê dıpernê, tı xinto ercanê. To xo zaf ercan rot, ê kı tı herinayê ê yê zi to rê xint vanê. Xinteya mı bışan u şerefa. Xinteya to to rê bımbarek bo, "zanayeyê" mı, "alimê" mı!....

Malmısanıj!... Ma o tı nêbi to zor da mı u mı rê va bı zazaki bınuşnı, zıwanê ma Zazakiyo vıni beno u şarê ma yo asimile beno. Ez ameya resaya İsveç nêresaya mı bı zıwandê xo ya çi nuşna u o wext mı Kürdinı kerdê. Wexto kı to nuştey mı di u wendi, to mı rê va: -zıwanê to u qelema to zaf bı qüweta bınuşnı boka ma zıwanê xo bıreynê. Ewro se bı to?. O wext bı nımete bo zi tı Zazaci bi, ez Kürd biya. Ez ameya kokdê xo ser, labırê tı kokdê xo ra kewti duri.

Tı dı nuştedê xo dı vanê ê heme dewıjiyê. E, ez dewıja u dewıjeyda xo ya sereberza. Ez dewıja labırê mı bı qelemda xo ya sinori dırnay u nuştena zıwandê xo resnê heme ca. Şarê Zıwan zanayan nuştey mı, kıtabê mı xo rê him gıroti u sero tıxtoreya xo ya zıwani kerdı. Na ju mı rê besa. İşte dewıjeya mı no çi kerd, vajı sukıjeya to se kerd?.

Malmısanıj!.. Ez bı na dewıjeyda xo ya to ra, merdımê kı çorşmedê to ra, ê kı şıma piya zıwani ser gırweyênê u şarê ma benê kenê Kürd inan hemınırê meydan wazena. Şıma zanayeyê, şıma camêrdiyê şıma mı rê vıjênê meydan. Şar yan zi şaran ver. Ez wazena kı heyetê Zanayandê Tırkanê heqiqiyan ra, Zanayandê Kürdanê heqiqiyan ra (ê kı Kokê cı kürdo) u heyetê zi zanayandê Zazayan ra (Kesê kı Zazayê u Zazacinı kenê. Nekı ê kı Zazayê u xo roto şarnay, Kürtçinı yan zi Tırkcinı kenê) vıraziyo u hemberdê inan dı ma mışewre (Münaqaşê) bıkerê. Labırê no mışewre Awrupa dı nê, qolanandê welatê ma dı. Awrupa dı şıma bıqüwetê u yenê keyanê ma qerşun kenê. Ez newe nêşena şıra welat. Labırê qandê na mesela zi ez do heme çi bıgira xo çıman ver u şıra. Labırê nêzana tı şınê nêşınê, yan zi wetanê yan zi nêwetanê zey mı rısqi bıgirê xo çıman ver. Labırê ê embazandê to ra zahfê cı şınê welat. Heta taydê cı tiya dı eşirda Bıcaxıjan rê nengi çinenê, labırê wexto kı şınê welat bıcaxıjan rê vanê ma bıcaxıjiyê u cı rê rıwen ancenê. Welat dı, qolanandê ma dı ez şıma dueloyrê dawet kena. Ma do o wext bıvinê ka dewıj zorê sukıjan beno yan zi sukıji zorê dewıji benê. Cay camêrdan, cay camêrdey hember şarano. Bêrê ma bıvinê kam fıkrê kê puç keno. Ma do şardê xo yê pilan ra pers kerê u bıvinê, hal çı halo. O wext ez do bıvina ka teoriyê to kewnê çı hali. No şarêno, jew merdım niyo tı qederdê ciya kay kerê. Eger şardê ma dı çikı bıbo nay to hetı nêverdanê. Dostê mı, zanayeyê mı, wahêrê teoriyandê zurkeran, rotoxey u roboteya to to rê u ê kı zey to fıkırênê inan rê bımbarek bo u cıra xeyrê bıvinê. Qalıbi zi zahfiyê, boyax zi, çend şenê qalıbi bıvinê u boyax kerê. Ez wıni texmin kena rozdo biro şıma do canadê xo rê qalıbi vırazê u ê cay boyax kerê. Bımanê selametey dı u peyniya şıma xeyr biro.

>>> peydı şo (to back)

 

 

Zonê Ma

Hasan Dewran

-I-

Zarance kuna kemeru,
Zonê hode wanena.
Qilancike
nisena gile dare ra,
Zonê xode qiºtnena.
Amnon yeno, beno germ,
Temuz zonê hode cizeno.

Mor u milawin,
Teyr u tur,
Pil u qiz,
Cin u ciamerd,
Serre na dinade her çi,
Zonê hode waneno.

Serre na dinade
her çi, her kes
zonê hode girano
Wertê ninera
ça teyna ma
zonê hora vozdame!

Ça teyna ma
zone hora rememe!
Ma rememe kata some?

-II-

Zazaki zonê mao.
Bav u kali qeseykerdo.
Lawiki vatê, saniki vatê,
Zonê ma zof sireno.
Zonê ho ça vindkerime,
Zonê sari ça ser kerime,
Zonê ho ça bin kerime!
Zonê sari ça ser kerime!
Zonê ma ke bi vind,
Ma ki beme vind!

Lawiki bene vind,
Saniki bene vind,
Rost bena vind,
Tari maneno!
Beme lal, bema kêr,
Beme bê pa u bê per,
Kume bine destu,
Gineme vêrrê dêsu,
Halê mare u waxt
her kes huyino,
- ne ke her!

>>> peydı şo (to back)

 

 

Zazay Anatoliyede Milleto en khano

Roportaj: Faruk İremet

ZazaPress amor çıharayo (4) İbrahim Doğan Redaksiyonê ma dı ca gıroto u nuşteyê xü welat ra ma rê rıştê. Vıl (çiçek) u renganê ZP ra ju zi Dezayê ma İbrahim o. İbrahim bı fıkır u bı vinayışê xü dı her wext zelal u pak o. İbrahim Doğan qanun (aralık) 2001 ame Swêd (isweç). Qandê kı embazê ma yê redaksiyoni İbrahim welat ra ame ma waşt bı ciya reportajê vırazê u halê şarê ma cı ra perskerê. Nıka, roportajê ma dı İbrahim Doğan qısey keno...

Faruk İremet: Bıra İbrahim, tı welat ra menga qanun 2001 (aşmiya aralıx 2001) dı amey Swêd, tı xeyır amey u xü dı weşey ard. Tı şenê vacê tı kamê? Tı koti ra yê? Meraqê to bı zazaki nuşnayen koti ra u senin destpêkerd?

İbrahim Doğan: Ma bexer deza Faruk. Ez Gımgımra dewa Muskara o. Gımgımde 80-90 dewe zazaki qısekena. Harde bavu khalane millete mao. İnsane ma ebe hazaran seryo ne zone xo qesekeno. Millete Zazay Anatoliyede milleto en khano. Vere koya Bingolde orte daro kemeriyo, bırde mekan gureto. Orte Oqwa'ne Serdırade, orte Gulu Sosune rındekiya tabiatde xore dew vıraşte. Zone xo, kültüre xo, orf u adet, tore geleneke xo, itiqate xo kar ardo. Welate de rındeko.

Faruk İremet: Bıra tı şenê tayın welat u şarê ma zazayan ser ma rê u wendoxanê ma rê infermasyon bıdê. Halê şarê ma senino? Xeberê şarê ma kıtab u pêserokê zazaki ra esto yan nê?

İbrahim Doğan: To kamiye pers kerde. Ma dewe Gımgımı küli (bütun) Alewi Zazay me. Zazaki qıse kene me. Feqet milletê ma rojê zone, kültüre xo harde bavo khalu xora inkar nebiyo. Seba kamiya xo her waxt Kürmanco, Osmaniya de lec kerdo. Dewleta Osmani teba Kürda watto ke millete Alewi Zazay ortera wedare. Lakin pe çete, gerilaye tare ma netikye. nuyera ma zaf tehid de, zaf pilo maqule ma seba harde xo cane xo kerdo feda. Harde xora nevejiye.

Rena to çiyê bin perskerd. To vake mereq toy zazaki kotra vırazya, to senin dest bı nuştena zazaki kerd? Berxüdarbe deza Faruk. Eza persa to zaf weşa mı şiye. Mı waxto ke Varto de lise wende ebe zone ma mı zaf şiiri nuşnay. Feqet xebera mı ne zone mıra nekı welate mıra çınbiye. A waxt ma zone xora, welate xora bime inkar. Ma zone bavu khalu xo kerd lehçe Kürda. Harde xo kerd harde edina. Ama, ma naye de ji xete en gırse kerde. Pilo maqulane ma seba Kürdiye ma red kerdime. Ma toplume (şêlık) xo de newaştime. Yane ina kamiya xo inkar nekerdbi. feqet ma inkar kerde. Eza 1999 de amo Awrupa. Mı qayt kerd (bakmak, izlemek) millete Zazay ita zeru canra seba kamiya xo zeru canra karkeno. Zone bavu khalu xo, harde xora wayir vejino. Ez a waxt heşa biyor ke, ma xete de gırse kerda. Eziki amo le ambazane, nuştoxane Zazayan nayera tepiya eziki biyo Zazaci. Seba zone xo, kültüre xo, welate Zazaistani hitan wetbine dawa xora wayir vecino karkeno u nusneno.

Perso toyê, to va şarê ma xeberê ina pêserokê (dergi) kıtaba ra esto ya çino? Na mesela teziya. Ez inan kena ke millete ma nayera tepiya nuştoxane xora, dergiyana xora beno wayir. Çımke mesela Kürda zure. Kürda inkarciyu, Kürda endi vejiya mêydan. Gence ma teze biye heşar xo. Le pilo moqulane xode tarixe zone xo wazene ke bumusene. Zaf ji muse yane xebere xo dergiyan ra zone zazaki ra este. Ez welate biyo Kormışkan, Tija Sodıri, Ware ne pêseroki (dergi) ma raver wend bi, zaf şa bime. Ewro pêserokane ZazaPress, Pir, Venge Zazaistani, Tija Sodıri, Ware endi resene her koşe welate Zazaistani. Millet endi kamiya xo naskeno.

Faruk İremet: Deza tı va ez 1999 dı ameya Awrupa. Labırê tı fına peydı şi welat u welat dı serê (ju ser) vêşi mend u no mengêno tı fına pêydı amey Awrupa. Tı ma rê, xü dı, panc qasetê video (pancês 15 séet) ard u tı héme çorşmeyê welat gêyray, şarê ma, şarê ma élewi xü rê se vanê? Vanê ma Zazayê, Kırdasê, Tırkê, Kırmancê yan zi Kırdê (héşa to ra u qüsur mewnı)?

İbrahim Doğan: Ez hüna, tı qüsur mı mewnı...Deza, ez şiyo welat zaf bi rınd. Çımke mı seba zone ma, kültüre ma, tarixe ma zaf emeg da. Nuştoxane mara, dergiyane mara zaf bilgi berd da wendene, kerd vıla. Bilhasa ZazaPress da wendene millete ma khalo kokume ma zaf şa bi, va şıkırbe na roje şıma xo naskerdo, zone xora welate xora biye wayir. Ma şımara neyera hirıs (30) sere raver vate ma Kürd nime, Türk nime ma Zazayme. Pilane ma vatene; "-Şıma vatena ma nekerdene". Nayere mı poşmantiya xo arde ra zonu ê qebul kerdi. Zaten qaseta de ebe zone ma klame, depe, dına, tarix mara, kamiya mara zaf kar ardra. Ez çiye mıso ke ne insani hitan sere hurdra weşbene. Zone Zazaki ra harde bavu khalira inkar nebene. Kürdano Tırka esla qebul nekeno.

Faruk İremet: Bıra persê mı wunasin bi; Şarê ma xü rê vanê ma Kırdiyê, Kırmanciyê (yani tiya dı méne cı Zazayo). Tı şarê ma ra na persı perskerd? Zazayê yê ma yê Varto xü rê se vanê u xü rê nameyê bini diyê yan nê?

İbrahim Doğan: Heya deza, mı kamiya millete ma cıra perskerde, mı cıra va şıma kame çiye de bin mı ara va Awrupa taye millete maya kı ji Dersımıji vane ma Kırmance me, Bingolıji vane ma Kırd me, şıma nayare vane çı? Pilo ma, maqulane ma na persere hüway. Va; "-Ma ne Kırd me, neki Kırmance me. Ma Kürdanra vane me Kürmanc, Kırmanciye ney ayniye. Ma Varto de xora van me şare ma, zone ma Zazakiyo. Yaki ma vane me ma Zazaki qesekeneme. Naji ena zanıtene ke ma Alewi Zazayıme ma Kırd nebime, Kürmanc nebime nayera tepiya ji qet nebenime. Hitan sere harde bavo khale xo de mendime ma zazaki qese kenime zone xo re emeg danime. Kürde yane Kürmanciye qebul nekenme çımke ina fermane ma vetbi ecdade made dışmen biye. Ma Kürmanciye ra zaf ant. Ayera ma Kırmanc nime vane.

Faruk İremet: Bıra İbrahim, tı serê (ju ser) welatı se kerd? Tı kamcin cayan gêyray? Roportaj u filmê to yê nezdiyê pancês (15) séeti tenya Varto sero yan zi nê?

İbrahim Doğan: Heya bıra zere ju serede kare mı Varto de bi. Mı waxt nedi şori Dersım, Siwerege, Hene, Lici. Mı zaf waşt şori ema nasib nebi. Feqet amboze mı ê cawa zaf bi. Xebera ma jüminara biye. Varto de zazaye Diyarbekıri bi, ma jumin diyene, qese kerdene. İnan ji qıse Kürmanciye, Kırd qebul nekerdene. Xebera dina Dergiya ZazaPress ra, Kormışkan ra Kıtabane Koyo Berz ra u ê tora esta. Ez ke diyo ma piya qese kerd zaf bi şa. İna waştene ke ma hero jumini bivineme zone xo, kültüre xo ser kar bıkime. Ez rena şoni welate xo Zazaistani, harde bavo khali seba tarixe ma kültüre ma şono her hete welati de kar keno. No mırê şerefo en gırso. Hitan Qers (Kündık, Laloğlu, Gülistan), Erzingan, Diyarbekır, Dersım, Lice, Héni, Piran, Siwerege, Xarput, Bingol şono. No mıre wazife o. Ebe şerefo en gırso.

Faruk İremet: Bıra İbrahim, planê to yê newey estê? Tı do Awrupa dı sekerê? Proxramê to dı kıtab veten esto yan nê?

İbrahim Doğan: Heya bıra Faruk, plane u proja mı zaf gırsa Nayera tepiya ez wazeno ke zone xo ser, kültüre xo ser zaf kar bıkeri. Millete xora, şanıka (estanıki) kılama (dêri), fıqra, lega, orf u adet cüwayenra (yaşamra), tore gelenekra zaf çiyo arekiri (topkiri). Bıra Faruk, ebe no fın ez ame Awrupa qande toplanti.

Zaten nuştey mı este, waxto ke (perar 1999 dı) de ez amo Awrupa, mı ita, ju şiir kıtabi kerd hazır bı name "Gülsosuna Koye Bingoliya" 300 pela. Kıtabe de bin hazıro. Noji şiire. Zaten dergiya ne bina de xeli nuştey Awrupa de dulegarane birade vejiye. E ki siyasiye, politike rona seba kamiya maye inkarciya ne, mı zazayan re nivisne. Rena şiire mı, yaziye mı ZazaPress te her amore de, aşmede vejine. Ez bıxo ji redaksiyone ZazaPresss dero. Mı welatra nuştey (yaziye) xo ruşnene. Welatı de mı wendoxe, karkerdoxe (Baba Qef, Dato, Zerro u.b) ZazaPress ji di. İnade ma xeli kar ardra zon. Seba welati ina ji proje, pilani ma vıraşti. Hem fıkır bime.

Faruk İremet: Deza İbrahim qandê infermasyon u roportaj berxüdar bı. Tı wazenê çiyê bini, infermasyonê bini bıdê ma u wendoxanê ma?

İbrahim Doğan: Eya. Vatena mı bütüne millete Zazayra esta. Endi herkes her Zaza heşarbo kamiya xo nasbıkere ke. Şar ji şıma nasbıkero. Kukla kosi mebime, zone xore, kültüre xore, ebe zero can kar bıkime. Goniya ecdade xora, şehidane xora wayir vecime. Zurane, inkarciya, niviskarane Türko, Kürda vejime meydan. Herkes bızano ke ma millete Zazaya me. Zone ma Kürda niyo. Welate ma welate Kürdo niyo. Kahrbe zurkeriyo bebexta. Karbo inkarciye ma. Weto warbo tarema Zaza, welate ma Zazaistan u kare ZazaPress.

>>> peydı şo (to back)

 

 

Zazan, din, siyaset u roşınbiran sero tefekür

Mewlüdê Diyarbekıri

Dı ticaretdê ma u Kürdanra ma top eşto. Eyro milleta Zaza qewldê Kürdanrag kı vanê; "-Zazay éslen Kürdi niyê. Labelê maneviyaten biyê Kürdi". Ahmet Reşit'og "Tarix ul Qedim ul Eqradi" sero ın sereke xebatkarê tarixdê Kürdano. Ewna vano. Yanê çı? Manen Kürd biyayış yeno çı méni? Manen Kürd biyayış yanê parsekti. Yanê bê taqeti, bê qudreti, muqtedir nêbiyayış. Dı enê ésride cawag ma Zazayi tedeyê cayê herano. Cayê küçıkandê küçıkano. Vanê dızdan dızdanra dızna érd u ézman lerza. Tırkanê şeytanan ma reyk dıznayê Kürdike ma inera dızneno. éceba serê écêbanike érdê bılerzê nêlerzê. Haya ma cıra çınya. Ê şari bilgisayari, internet, têlefon, faqs, nımra hêsabdê rojnamandê (pêserokandı) cine esta ê ma bıtenê ez nımra qutida edresda Kormışkane zana. Ez qürbanê ê destan big hetyaka Siyamedi u Xece zıvırnawa ra Zazaki. Ê şari hergu kıtabxane dêcinede bı milyonan kıtabi estê ê ma? Ma zılutu u zıtê. Ê ma, ma peya, wareway, bê cılan u bê nan. Şar bı teyeran, şarabı wesaidan, mab çoço dê here. Rızqê herkesi Homa téala dano. Ma rızqê xü Türkan badê ineykı bı izndê Kürdan ginê. Raya ma duri ya, barê ma gıran, jaydog bı destdê ma bıgirêyke çınyo. Derdê serdê derdanike hayriya ma enê haldê mara çınya. Hercade faqêk, hercade pilanêk, hercade qumarêkdag ma sero yena kaykerdışi u mayke dı hewnde. İnsani gawag hey vanê fekrê faqêk nanêro. Tayke qut erzenê faqe ser qabog héywanet verbı qut biyê. Lınga cê kewno feqaw, nefsê loqmi beno sebebê canê cê. Bewlê niyag destê kami eyro dı cêbdê kami dawo. Ê baqıli dı seredê xü de 100 lu erzenê cırit u nêverdenêg dımê joyke bınşê abinewa.

Og insani éziz keno Homa Téalawo. La og insani rezil u zelil u şeperze u se poşmamike keno merdım bı xü wo.

Og milleteyke éziz keno dindardtiwu, aqıltiwu, aqubetiwu, ğiretu, himmetu, ézmiu, cehdu, xori, duri hera fıkır kerduşu, tefekür biyayiş, fıkrê tewhidiyê. La og millete rezil u kolew éhmaqike keno ayre dina. La kanco din? O dinog Ewrupi vanê afyon a o din millete rezil u zelil keno o. Ta alaqayêkde ê diniw dindê Homa Téalaykê pêwa çınyo. Dinê Homa Téalay bıtenê tek çare, tek reşeteyê nêwetida milletda mawa Zazawo. Dinê Homai xeta tewhidiya, dinê Homai inasanan (merdıman) merdımanrê nê, merdıman Homairê keno évd. Eyro dinog Zazay pê ginê o din dinê koledarida Tırkandê bêdinan u Kürdandê xasudano. Din xeta tewhidi, xeta azadi, xeta, istiqlaliyo. Feqet Zazay eyro o dinog émel kenê o din dinê esrariyog Zazan bê hêş keno. Xüra goredê "İslam Ansiklopedisi" ra verinê Zazan Deylemiyêw. Mesela Deylemiyanu şeherdê Alamutiw mezhebdê Haşhaşiyani icab nêkeno ez etya vaci. Çınki erkes aye zano.

Ma carna tiyê çemdê Saromede bı tore masey gürotê. Carna merdımi tore eştê siyê kersaxi u qıştuqalê awan tede ameyê carnayke hergu danıku zerdıku berbeneku marmase tede ameyêg keyfanra perê merdımibıbayê ga merdım bıperê. Mêydanê (seha) siyaseti ke egertedbirê merdımi çınibê ewna kiyo. Homa Téalai çımi dayê, aqıl dawo êg karê xü bı tedbiru bı xebatew bı aqıl kenê ê tesadüfu fılanu bêvan nêşnasnenê. La êg nêxebetênê, xü nêkenê rıncan êke mecburêg şari çı lütf inedır kerd bı ê lütfi razibê. Hebêk filozofêkdê Ewrupa vanog herçi ra vacêg bena bena. perçimê reziw baxçi hüdudê inewo. La gerek hüdud Zazanrê zéf herabê. Yanê xızina zihniyet, tefekür, awnayış, waştıdê Zazan zéf pilêbê. Qabê enêke wezifewo mıhim keno roşınfıkıran sero. Çapkerdış, neşıriyat u rojnamegeri serê kêkdog hercayê cê güretwo u bıtenê tede hebêk pacêk esta. Ena paca awnena cınnetu céhnemekdog tê kıştedeyê ra.

Xarita mezgdê Zazan

Zazayêg dı herketdê Hizbullah (ilım yayke menzil) zazayêg dı miyandê Nurciyandê, Kürdandê, Zazayê herketdê nrci M.Sıddıq Şeyxazade (eno Çapaqçur rawo) u hım qiretê Zazan tede esto. Hımike mın dı xezetêkde di, dı hébek seminer dog. Qonslosê Dewletda C.T i İranikerdıb hedrede. Ayke déwet kerdıb kı o xeberi bıdê yanê merdımekdê Zaza no erayayewo u hım dı Ewrupa de himıke dewletandê teberade neşıriyatu şubeyê cê estê.

Zazayêg dı miyandê Nurciyan, faşistanê Tırkandê, zazayêg miyanê héreketê milliyetçiyê u çepandê Kürdandê ê Zazayêg dı miyandê héreketandê qomünistanu, çepandê Türkande, hébek Zazayog dı Kürd Enstitusü'de xebetenê/xebetyayê. İ.Ü de waya C.G mıra va; "-Zazayê mayê Dêrsımi dı miyandê TİKKO i de xebetenê. Pêroyê TİKKO'y Zazawo." Nêza va kanco xüruba çepa Türkanike pêro Zazayê.

Zazayêg dı miyandê partiyandê ferdê HADEP'iyê, Zazayêg dı miyande serbestandê Tırkandeyê. Werhasıl... Zazanrê lazımo ê qayê Zazaistani u qayê Zazan bıxebıtê. Wextog kovara VATE dı SWED'de vecyabi hebêk cemétdê M.Sıddıq'ira mıra waşte kı hema qe hayiya mı VATE'ra çınibi. Yanê gerek pêrodê Zazanrê éyni hedef, éyni ğaye bıbê u jobinidır dayişu gürotışo fıkri, siyasi u dı sehandê binan de pêwa şêw bi. Eger Zazay bêwayiri nêbayê Zazan qet vatê ma éwuli dewucana, işçiyan bıxelısnım (TİKKO) degır Zazay bêwayiri nêbayê eyro ga siyasi hereketêk bê u hetanig qayê Kürdan ameyê kıştışi ga qayê xü şerê gerila bıkerê. Merg xüra merg noyo? Hetay merdım qayê şardê bêbexti mıreno wa merdım 1000 rey qayê milletda xü canê xüwo éziz teslimê milletda ézize bıkerê. Héreketê PKK bı paşta ma ewna bı. Labelê eyro Kürdi (éfu bıkarê) kırdê xü kenê destdê ma. Xüra heqê ma ezu Homa owog ê degır bıtenê....xü nêkerê destdê ma, miza xüyke bıkerê fekdê bêğiretan.

>>> peydı şo (to back)

 

 

Ez Zano

İbrahim Doğan

Ez zano en peniyede
Roje ez na welate ecnebiyara şono
Roje ez na şehere Stokholm'ra şono,
Zere jü istasyone tırene de,
Çente mı kuli mıdeste,
Rena tiya kuli xeyalo fıkre mıde,

Emre insani niyaro .
tayınare beno kef beno zewq
Tayınare ze mı beno derde
Kam çızano çı esto vırnıya insande

Zere mıde rena sewda welate mı,
Deste mıde çente kıncane mı,
Şiiro kıtabe mı,
ita roj çino
hewro siya wo,ze qedere mı

Wa
xto ke ez nişto tiyare ra
teze bena tiji roja mı
Ez zano en peniyede,
Ez roje ne welate benamusra
Roje mutleq ez na şeherıra şono,
Mıre nasibbo VARTO´de harde bavo khale mı

>>> peydı şo (to back)

 

 

Nustê Malmisanıjiê Azadiya Welati Zazaki ser...

Asmêno Bêwayir

Azadiya Welati, amorê xuyo 305. (1-7 berfanbar [Gağand]) de Namê Cemil Oğuzi ra Malmisanıji de reportajê veciya, "Gani lehçeyi kurdi nêzdiyê yewbini bibi" Taê albazu Zaza-forum de, tenê ebe zono huşk ra bo ki, cüabê i nustey da; mı ki nêwaşt zêde pıra bêri-şêri.

Reportaji de derd u khulê Zazaki ser, standardizekerdene, namekerdena Zazau (Dımılı/Kırmancu/Şarê Ma), Elifba sero vındeto. Ez nêwazenu bıne ra ser her qesa rê fıkrê vaci, ez xorê nat ra dot ra vatena xo anu ra zon (zıwan, jüan)...

Mordem qailo, pers kero:

"lehçe" çıko, "kurdi" çıko? Ni qesey zonê ma de çinê. Kamci zoni kunê bınê "Kurdki", kamci nêkunê? Zazaki gorê raa Vateciyu gereke (!) bıkuyo bınê Kurdki. Hama Zazay çıra "parçeyêk mıletê Kurdi"ê, Zazaki çıra Kurdkiyo? Zazaki de senê qıstasi estê ke, beno Kurdki? Çıra Farski, Beluçki, Sengserki, Talışki vs. Kurdki niyo, hama Zazaki, Goranki Kurdkiyê? (ez vaci, ni zonê bêwayirmendiyê, a ri ra...) Çıra Feyli namê Kurdi bın de nêmorino? İlmê Zoni nae rê nêvano çı?

Fıkrê Malmisanıji be albazanê cı ra na bare de bınge (him/temel/rıke) ra ğeleto. Zazaki heqeser Kurdki niyo, Zazay ki Kurdi niyê, na jüye ra fıkrê xo satiyaiyê, raşti niyê. Zazaki u Goranki bınê Kurdki nêkunê. No jü fıkrê mı ya ki fılan mordemi niyo, ilmê zoni, İranolociye nae vana. Xebera Malmisanıji ki ninu ra rınd esta. Çiyo ke ilm vano, ma çıra cı ra inkar bıbime? Eke jüyê wazeno ke vênaisê xo Zazaki sero biaro ra roşti ver, va bêro, kerem kero, ma vênaisê bini rê yakerdeyme. Ez nae zerri ra vanu ke, eke kıtabi, tedqiqati estê, iyê ke ebe alaliz u qıyasê zonanê İrankiyu isbat kenê, Zazaki Kurdkiyo, mı rê qısaweto, merexo, çıme bıdo ma, namê kıtabu vaco. Ma pelganê xo de internet u pêseroku de her daim çıme musneme, name vanime. Ma, çı "hêf  , ilmdaranê ke Zazaki sero dos kerdo, amê na vênais ke, no zonê do xosero. Nıka ita de qusır çıko ke, zerrê taine deceno (teweno)?

Eke iyê ke dades serru ra politika Kurdu mian derê, nêwazenê tüyê xo bılêsê, anorê xo rê nianê, na lınge ra tepia vacê, ´†weey, dêma ke ma Kurd nime, Zazayme, xoseroyme†ª, no problemê inano, problemê inano siyasi u anori, heqiqati, ilmi elaqedar nêkeno. Hıssiyatê isani be vênıtê (bulgu) ilmi, dı çiyê ke ninê têhet. İlm, verde ni serti nano ro ke mordem tedqiqat u dos de ravêr xo xo rê durıst bo, bêhet bo. Eke durıstine çina, ilmo ke o qul keno, satino, kuno raa ğelete ser, ilmiye ra vecino. Sert u surtê ilmi estê, gereke bıngê xo xırt cıerjiyo. Na ri ra mı vat, bınge ra ğelet kewto ra rae, awa xo çıme ra lêl yena&

Kurd biyaene çiyo ke xırab niyo ke, ma cı ra bısermaime. Eke ma Kurd bıbiyêne, ma heni ki vatêne, Zazay ke Kurd bıbiyêne, Kurdina xo ra ar nêkerdêne. Hama ao ke Kurd niyme, çıra namê mıletê Kurdi xo ra nime? Sebebo heq na jüyo, sebeb dısmenaine fılan niya. Mıleto Kurd esto, Kurdi ki zê Zazau, Suryaniyu, Hermeniyu uib. welatê xo de hesirê, bındestê, yenê inkarkerdene.

Pêserokê Zazau caru verba Kurdu nêveciyê! Pêserokê (dergiyê) ke veciyê, veri ra ni fıkr u derdi ra kewtê rae: "Zonê ma vindibiyaene dero, ma wazenime, ni zoni rê wayir vecime.  Sersebetê ni halê Zazaki verde ra kamo? Politika dewleta Tırka qefçıla (leymına)!

İta koti Kurdu ver dısmeniye esta? Hama çı hêf ke, Kurdê ke bındestê, siyaset derê, na qesa xo rê kenê derd, pêserokanê Zazaki xo rê hedef cênê, inu zê dısmeni vênenê, imkan ke di, taê caili ki sewu de, standu de yenê, sond ro ma wenê, tehdid kenê. Yoxro ke, dewleta Tırke ver de, qimetê Zazau ki, yê Kurdu ki ayniyo, dewlete wazena hurdımêma qewmu bınê hardi kero.

Raê da sase esta: mı ke tek teyna alem de namê Kurdu ard ra zon, mı ke jü vato Kurd, çiyo bin nêvato; ita de kam namê Zazau hesino pê; kam zano ke zonê de Zazaki ki esto, hao beno vindi?? Xora xeylê komel u hereke u partiy u medyay estê ke Kurdu temsil kenê, mektebê Kurdu İraq u Hermenıstani de estê, labelê yê Zazau çıkê xo dest de esto?

Vateciy heni hesebnenê ke, Zazaki gereke bıkuyo bınê "Kurdki", coka ke Zazay gereke Elifba Bedırxani ra bınusnê. Jü ki ni şerti nanê ro ke Zazay gunê/gani xo "Kurd" name kerê...

Senê Zazao ke dewe de biyo bil, uca weşiya xo ramıta, hem xo rê, hem ki Kırdasan u Soranu rê vato "Kurd"?

Bedırxani, sıreo ke Elifba xo veta, a seba (qandê) Kurmanci fıkırna. Ya ki ma nêzanime, belkia ey Zazaki ki analiz kerdo, vato, na Elifba şikina ra fonetik u bunya Zazaki? Yoxro ke, Bedirxani be xo Zazaki Kurdki ra nêhesebno!! Tıram (eceba) ni albazê maê Vateciy çıra na Elifba ra benê dırrıke, vanê "ilam na bo, nae ra qeyr jüyêna Elifba nêbo"?? Na Qurana Kerima, bırra (bıryara) Heqia? Kami raa heqi de vato ke, Elifba Bedirxani mılliya? Eke Elifba Bedirxani mılliya, çıra Kurdê Hermenıstani ebe elifba Kirili, çıra Kurdê İran u İraq u Suriya ebe elifba Erebki nusnenê, çıra pê Elifba Bedirxania "mılliye  ra nê?? Mordemeku Ewropa de çand sey serri ra tepia bile elifba xo, imla xo ki vurnenê, reform kenê; sıma ke verde ra na jüyê diya, pıra biyê dırrıke, Bedirxan vanê, jüyêna nêvanê; sıma manenê ro kami, no halê ma se beno?

Eke i "alımê" ke Zazaki standardize kenê, wertê inu de qey jü alımê zoni çino? Hata nıka Vateciyu Zazaki çıqa analiz kerdo, çıqa tarix u fonetik u gramer u morfolociya Zazaki sero tedqiqat vıraşto?? Eke zafêrê Soran u Kırdasu gos nêkuinê "lehçê“ sıma ra, sıma kami rê ni "lehçey" standardize kenê? Sıma rê zon nêmendo, "lehçe“ standart kenê? Şêrê, zonê Kurdki standardize kerê, zerrê ma ki areşino ra.

Eke şikinê, dı zonun ra jü zon vırazê u nae sari rê mal kerê, wule ke xojibê sıma beno, o waxt ma lew nanime destê sıma ra (!). Alımi vato: "Heqê kesi çinê yo ke meseleyê alfabe de yewbiyayişê kurdan biheremno" . Ez vanu, Elifba Bedırxani sıma rê helal wes bo; eke mesela, mesela heqa, ez ki vanu, kami heqe da sıma ke hem Zazaki "lehçe" kerê, hemi ki bê analiz, bê tesdiq raurzê, standart kerê? Sıma ne alımê zoniê, ne ki jü enstitüyê, alımanê zonê Zazaki de ki qeytan pia nêgurinê.

Malmisanıji vato, C.M. Jacobsoni fekê Dêsımi ra elifba arda werê. Ravêr, jü fekê Dêsımi çino; fekê Dêsımê ğerbi/rocawani (Xozat-Vacuğe), jü ki yê Dêsımê şerqi/rocvetışi esto. Malmisanıji mıheqeq kıtabê C.M. Jacobsoni "Zazaca okuma yazma el kitabı" xo rê diyo, wendo. Uca tek Zazakiyê Dêsımi ya ki yê cori ra nê, Zazakiyê Çermug-Soyrege ki bınge gıroto, elifba veta. Eke nae ra xeberdaro, çıra vano, Jacobsoni fekê Dêsımi gıroto? Madem ke heni, Bedırxani ki fekê Cizra-Botani gıroto; a Elifba şikina ra Kırdaskiyê Meletiye ya ki Sêvazi? Uyo ke ebe vatena Malmisanıji, "alfabe de lazim o vengê mehelli nê, vengê umumi yê muştereki yê esasi bibi  , o çağ sıma fonetikê Zazaki çıqa analiz kerdo ke, axıro peyên de veto ro fam, haaa, işte na Elifba muştereka umumiya? Sair u nuskarê namdari zê Ehmedê Xasi u Usman Efendiyo Babıc hona ke ma dinya ser de nêbiyme, inu nusno, hem ki ebe herfa 'ğ' (Erebki 'ğeyn' p); Vateci ki na herfe qebul nêkenê, kenê x.

Jacobsoni qe ke nê nişto ro, ebe Zazau ra pia semineri ardê werê, şiyo ziareta mıleti, gos no ro ser, fonetikê zoni analiz kerdo, gıroto teyp, dıma sarê xo dacno, elifba senên bo, senên nêbo, teklıf ardo, qebul diyo. Eke jüyê, namê xo Anderson bo, Svenson bo ki, karê do xêr keno, sare u çımanê ma ser. İlm, mılliyetê ilmdari nêzano, kam ke bêhet raştiye veceno meydan, jü ki, kam ke xızmeta xo resneno jü zonê bındesti, xêr amo.

Çıqa ke mabênê Zazau ra ilmdarê hewli bıveciyê, zê Zılfi Selcani, ma daêna sa benime. Hama bêrê bıvênê ke, Vate, letê pey de, qısmê kıtabu de, ne qalê jü kıtabê de ilmiyo ke Zazaki sero veciyo, keno, ne ki Vate ra ravêr ki çand pêserokê Zazaki veciyê, kami edebiyat u zonê Zazau rê xızmete kerda, qalê i pêseroku ki nêkerdo. Almanya de dı tezê doktora veciyê (L. Paul u Z. Selcan), ninu nêvênênê, hama Moskva de kami Uruski ra Zazaki sero kıtabê veto, ey vênenê, reklamê xo ke vecenê. Sebeb: nustoği Moskva de vato, Kurdksi dialekt Zaza! Na inkarkerdene niya, çıka, çıbawa?

Qezetaê dewleta Tırke bile dısmenê xo ki, reqibê xo ki nas kenê, anê ra zon, qalê inu kenê. Her çıqa ke, vacime qezetaê da raştçi u rezile Hürriyet, veciyo vaco, "PKK, DHKC ya ki fılan komele, terorista, dısmenê dewleta" , qe ke nê Hurriyet dısmenê xo bile ebe namê xo ra vano, xeberanê xo de slogananê partiyanê illegalu bile nusneno. Ware u Tija Sodıri de ki nustey veciay ke Vate lom kerd. Labelê vato ke, jü pêseroke veciya, namê xo Vateo, hewl, xırab. Feqet, mordemi ke Vate gırot xo dest, qe caê vêneno ke, hewl bo, xırab bo, pêserokê bini, kıtabê bini ki estê, Zazaki ra ya ki Zazau ser vecinê? Tobe ke nê! Yanê, yê maê ma çinê, emeg u kerdê ma Zazaki rê çino, Vate de caê nêwanino... Tenê insaf, dest ro vıcdanê xo ser nê! Her kamo ke edebiyatê Zazaki rê, folklorê Zazaki rê xızmete keno, cı rê hurmetê mı esto. Madem ke vacime, jüyê rivatanê fıkr u vênaisê mı ra zê mı nêvano, nêfıkırneno, mı rê dısmen vaco, hama namê mı bıdekerno, ez benu raji; hama bıne ra ke mı inkar bıkero, çino bıhesebno, no daêna quli rê zor yeno. Qulê ma diyo ke inkar çıko, çıqa çiyê do qefçılo. Çıra ma ni inkari xo be xo rê bıgurenime, aybo, sermo!!

Seba standardize, ez o fıkr derane ke, gramer zafêr hetê cori (fekê zımey), hama varyantê qeseu cêri ra bê. Ya ki rındêr: varyantê ke tewr senık (taê, têk) vuriyê ra, varyantê ke formê xuyo khan de mendo, tewr rınd i areze benê, i ki gereke bıcêriyê (bıgêriyê).

Standardize ke vat, raa Vateciyu ser, qerarê ke iyê semineranê xo de cênê, inu rê ni persi yenê ra mı viri:

Kırdaski çıqa Zazaki ra qesey dên gırotê ke, mordemeku her koti ke qesê Kırdaski Zazaki mian kerê, sa benê, vezdê (vozdê) inu vılêşino ro? Madem ke Vate tek Zazaki ra vecino, hona sarê mı nêkewto, peyniya Vatey de çıra qesebendê (ferhengê) Bedırxaniê Kırdaski ca cêno (gêno)...

madem ke Dêsım de vengi "ş/c/j" biyê "s/z" , yanê eslê xo ke "ş" o, biyo "s" , Vatey ki "ş" bınge gıroto, vacime "sıma sande sonê koti ro" nê, "şıma şande şonê" temel gıroto; o waxt çıra qesanê "waştene u raşt" de varyantê caanê binu nê, varyantê Dêsımi gıroto, kerdo "wastene, rast" ? Cüwab: Çıra ke "xwestın u rast" ê Kırdaski ra nezdiyo. Qaytê kriteri ke!

madem ke fonetik de A ra tepia ke N ya ki M ame, no taê feku de beno ON/OM ya ki UN/UM (amnan-> omnon/umnun), eke Vatey varyant AN- bınge gıroto, vacime "amnan, meyman, inan" çıra qese "humar" (sayı) de varyant UM gıroto, "amar" nêkerdo, kerdo "humar  ? Cüab: "hejmar" ê Kırdaski ra nezdiyêro!

uyo ke heni, vacime veng C taê feku de biyo J ya ki Z, vacime "uca, tici, lac, roc, vace, dewıc" , çıra varyant "C" nê, "J" gıroto? Cüab: "roj, bêje" ê Kırdaski ra nezdiyêro. O wext kaşkia bıkerdêne "jeniye, jor, jêr, jınıtene (jenaene), jewiyaene" , mesela bıne ra hel biyêne...

uyo ke taê feku de B beno V, çıra varyant "berbaene" nê, "bervaene" (Dêsım de) seba Zazakiyê cori gırota, "bermaene" ki seba fekê cêri bınge gırota? Cüabê nae taêna xori dero. Zazaki, Farski u taê zonanê İraniyanê binu de qeseê ke werte de M estê, Kurdki de biyê V ya ki W. No, jü xusısiyetê de Kurdkiyo tarixiyo (Kurmanci, Sorani, Feyli de esto). Vacime, Zazaki de "zama, name, game, damıke, çım ya ki cemat" , Kırdaski de veranê xo "zava, nav, gav, davık, çav ya ki cıva" o.

Malmisanıj qesd keno ke ebe "bermaene" u "bervaene" nae "isbat kero": Zazaki de ki qeydeo henên esto ke M beno V... Çı esto ke ilmdarê zoni nae qif ra (ciddi) nêcêne, gos pıra nêkuinê...

Vacime, Zazaki de "zama, name, game, damıke, çım ya ki cemat" , Kırdaski de veranê xo "zava, nav, gav, davık, çav ya ki cıvat" o.

Malmisanıj qesd keno ke ebe "bermaene" u "bervaene" nae "isbat kero" : Zazaki de ki qeydeo henên esto ke M beno V... Çı esto ke ilmdarê zoni nae qif ra (ciddi) nêcêne, gos pıra nêkuinê...

>>> peydı şo (to back)

 

 

Bıdeka to benê

Faruk İremet

Tora pers kena
"-Qandê şarê xü
ewro
to sekerd?"

Êy kı waştê
siyayeyda şanan
Zazayan sera hewadê
tijiyê roşın
bı tarixê Zazayana
warey biyarê
gürweyay...
Xüra perskı
"-Mı sekerd?"

Guniya to
şardê tora şirin niyo
rıhê to
şardê tora qıymet niyo
ez zana
tı do vacê;
"-Mırê çı."

Dor dorê to bo
siley u şepıki
hümbıki to kewê
zınciri siyay to mıl dı
bıberqê
tı do fına vacê!
"-Mırê çı."

Êyê kı vêyndanê to,
azmin dı
tiji u roşnayey
welatê do serbest wazenê..
Tı şenê vacê;
"-Mırê çı,
ez riyê xü dı roşnayey
u rıhê xü dı

serbestey nêwazena?"
Xü ercan meroşı
bıdeka to benê.

Tı zanê
torê sevacê?
Torê vacê;
"-Semer dayo xü mıl
bı zıncirana tızbey anceno
merdımo bê aqıl
u zerencê qefesi."

Guniya to
şarê tora şirin niyo...
Tı muhatabê héme çi niyê
Xü bızanı wa şar zi to bız
ano
qaqıbê zerencê qefesi

>>> peydı şo (to back)

 

 

Sosyalisto Luk

Usxan Cemal

Na sene sosyalistenia? Roştberdenia? Çêpçenia kenê?

İsono sosyalist, seveta qome karkerdu, dewuzu lezkenê. Zere dewlete de têdusteni, bıra neni, hastenia mıletu wazenê.Her mılet 've kamia xo, kulturê xo weşiyaenia xo bıramo. sosyalist zere şindorunê dewlete de hetê mıletunê bıne bandıre ceno. isonê ke 've seru ra hetê burjuvaji ra idara biyê, idara hukmati dano ra ine dest. Karkerdi u dewuzu tabaqa ceri ra vejeno tabaqa cori.

Zere welati de cilvetena (ırkçılık) mıletu, zumin ra 've zor rabirnaena qomu nêkeno. Zu, milet, miletunê binu ra berz nêcenê. Pêro xelku rê zu maven de vındeno. Sosyalısti, verva idara burjuvaji vejinê, seveta haq u huquqê xalku lezkenê, hak u huquqê xelqu sevekne nê. Sosyalist, verva qanununê dewleta burjuvaji vejino. Menkerdene, serevdene qewul nê keno. ısono sosyalist "xêlki qederê xo vo xo tain kenê" qewul keno, na sevet ra lezkeno (gereke bikero)

Dina sero miletê ke raa xelesiyaena xo de seveta lezê xeleşiyaena miletê xo ceng, mereve danê, tayfa sosyalistu ra seveknina. phoş darino cı. Dina de welatê ke bıne bandıra kolonialistu de rê, welatê ke hete dewletunê gırsu ra ilhak biyê, seveta bınê bandıra kolonialistu ra vejiyaene, verva kolonialistu ceng danê. Na cengı cengo haqo. kolonialisteni, barbareni bêhaqa, coka sosyalısti (sosyalsısti) na cenge verva kolonialistu seveknenê, phoşt danê cı.

Waxtê Lenin de qanun u huquqê sosyalistu, Marksıstu nia bi.

Peki serunê peênude na riyê dina sero dewletê sosyalışti ça rıjiyai? Ewro sosyalistê luki, thuji cuavê na persu nêdanê, na perşi ke amei gosu zerê xo kenê teng. Bınê na persu ra nêvejinê. Cuve na persu besenêkenê bıdê.

Fıkrê mı uwo ke, Dewletê sosyalışti virende mavênê qomude têdusteni nêarde. Dı: Serdarê partiya qomınışti, sosyalışti dewleto sosyalist ronaena ra tepia, bi zu diktator. Pero idare dewlete gurete ra destunê xo (jê Stalini, E. Hoca, Mao zewna). Hata merdena xo ki Serdar u diktatorı mendi. Jê demê burjuvaji, qomu serro zordareni kenrde. Seveta partiya xo, seveta kara xo, xelki gureti ra bınê bandıra parti u dewleta sosyalısti (asaene de azadi bi. hama rasteni de pêro giredaê serdewlete bi). Hotai sere de isono newe nevejiyai. Mezgê newei nêardi ra weşiyene serde. İsoni, dewranê khan de ke çütir weşiya xo ramıta ya hen mendi, ya ki tene na peyiser ti.

Karkerdu seveta dewleta xoya sosyaliste zaf çi da, hama ververde, dustte towa nêguret. Kıtavinê Marksistu de wanena, vinena ke dewleto sosyalist, dewleto qaptalist ra xeyle ave sono, dıha zaf rındo. Teori de nia aseno. Hama weşiyaena isonunê na dewletunê sosyalis- tu de niadana idara, kultur weşiyaena sosyale, zoneaxeni, yani her het ra duzeno khan ra dıha peysero. Hautay serre, dewletunê sosyalıstu weşiyaena xo ramıta. Raa raste ra nêşi, hotayi serre nê, se u hotayi serre ke ravêro ancia ki hal u mezalê karderdu nêvurino. Mı zu alman de sosyalisteni u lezê sosyalisteni serro na hurê. Almano sosyalısti mıra va ke: İdeolojiyê sosyalizmi, bırai bırai rê keno dısmen. seveta şiranê xo piê xo kısena. Coka sosyalizm perser mend, dewleto sosyalışti rıjiyai.

Sosyalistê Tırki, Çepciyo Tırk Tırkê ke biyê sosyalışti, dı qori de istif biyê. Qoro vıre sosyalıstê eskerai (leqali), jê İ.P. (partiya karkerdu) S.İ.P (Partiya iktidara sosyalışt), Ö.D.P (Partiya Azadi u Demokrasi), EMEP (Partiya Emege) zewna. Qorê dıdine: Sosyalsitê dizdi'a. Ya ki sosyalistê luk u Thuji. Na sosyalışti luki dizdiya lez kenê. kes kesi nêsılasneno. Da vişt u hirıs qomiyê. Vist-hirıs serra ave ke çı vatenê, ewro ancia a lavuke vanê. Vışt serrê de qeytan zu game ave nêşiyê. Zaf qesei kenê, senık kar kenê. Jê her qomi zu serdarê (diktatorê) xo esto- O, emır dano iyê bini ki o emir anê hurendi. Rahmetli T. zal'i seveta na çepcu vati bi: Ma ke koti giredê hona uza çerenê. Anadolie de na hurdemena qorê sosyalışti ki bınê name sosyalışteni de, binê namê enternasyonalışteni de Tırk ra qeri kamia xelkunê binu qewul nêkenê. Pero Xelku inkar kenê. Tırk ra qeri qeytan zu etnik kamiye nêsılasnenê. Çı esto ke Pkk (Partiya karkerdunê Kurdistani) ke xelkê Khurmanci urızna ra payi fiştı ra raê. Seveta azadiya mıılêtê xo verva koloniale tırki lezkerdı, na sosyalısti, çepci mecburi mendi kamiya Khurmancu sılasnê. Roştberd u sosyalsite Zazau (Dımılu) ke qomunê tırki ra bırıyai ra, kamiya xo sero, lezkerdena azadiya xo sanê pê. 've zonê Zazaki xo ifade kerd. Kamiya mıletê zazai kerde eskera, kulturê Zazai tari ra ard roşti, seveta xo, seveta mıletê xo lezkerdı, o dolme de sosyalıştê Tırki, çepçiyê Tırki kamiya mıletê Zazai sılasnê. Hama anadolie de na kamiya zewna mıletu sılasnaene zu fênda tırkia, kaye osmanliyo. Rastena na sosyalist u çepcu jê vırene hona tırki ra qeri mılet, Tırki ra qeri zon, kultur nêsılasnênê. Programe qom u patunê xode vırende Tırkia vatenê. Nika ki xelke Tırki u Khurmancu vanê. Hama na vatena xode rast niyê, dêlmastê (zurekere).

Hona taê zazaê ke mavenê sosyalsitunê Tırki de, cıra perskenu? Sıma anadolie de seveta mılletê Zazai çı rındeni anê? Vane: ma ke düzenê sosyalızm na ro azadêna pero mılketu dame cı. Sae ke haku bare kenê (Ma di. Stalin çütıri mıletê urusya kerdi azadi, hotayi serre ra tepiya ancia cerai ra koka xo serı. Peki, sıma keyi düzeno sosyalist nanê ro ? (hata u waxt mileto Zazai vileşino ro sono, beno vindi) Vengı nêvezenê. Eve xo ki inam nêkenê ke, dewleta sosyalışti nanê ro. Çı bıvo, jê dıme herri, nê benê kılm, nê ki benê dergı. Vatena xo de çıxa ke verva dewleta Tırki bıvejiê ki, temelê xode dewleta xoa tırke seveknenê.

Zon u kultur, kamiya tırki rê wair vejinê. İdeolojiê "Kemalizmi"ra gore raa leje xo ramenê, hen sonê. Sosyalistê Tırki, qederê xo ve xo tain kerdena xelku nêsılasnenê. Raa xeleşiyaena mıletê xo de mereve xeleşiyaene daene nêseveknênê. Dewleto kolonialisti rê phoşt vejinê (İ P, Doğu Perincek ). Xelkê ke bıne pandıra Tirk'te, jê Mıletê Zazai, Mıletê, Khurmanci u zewna, 'ke seveta xeleşiyaena xo verva kolonialistu nê Tırk, merevê xeleşiyaena da, na "sosyalsit"e je Doğu Perinceki vertva na xelku vejinê Sosyalistê Tırk nêwajenê ke, Mıleto Zaza zonê xo serbest vo, qederê xo ve xo tainkerê. Mısto koro ke welatê Zazai, welatê Khurmancu ilhak kerdo, cumhuriyetê Tırk ra gıredo biyo serdare Sosyalistunê Tırk. Mordemê jê İP (partiye karkerdu), Doğu Perincek'i anayasa wa ke eskeriye vırasta seveknenê, taê sivili wazenê ke anadoluye de zonê her mıleti serbestı vo, verva cı vejinê. Vane: -Tırkia bena letei, Peki na Anadoluye kam kerde cenemê xelku? Anadoluyê de xelkı kam gon u gonaşire de verdai? Tırku. Sosyalistê ke leê dewleta xo de verva xelku lezkenê sosyalist niyê. Sonê welatê Zazau, cı de propağanda Tırki kenê eve zonê tırki, Xelkê zazai ke zonê Zazaki qeseikerdı, Welatê Zazai de sosyalsitunê Tırk re ca nêmaneno. Politika xo miletê Zazai sero perre nêkena. Sosyalsitê Tırki sonê welatê zazai, sono welatê Khurmancu, jê izmir, edene, antalya propaxanda partunê xo kenê, sayia Mistê kori de, niya rehet politika kenê. Dewleta Tırki ke Zazai, Khurmanci Tırk nêkerdenê, na sosyalistunê tırk besenêkerdenê ke propaxanda xoya qelcıle eve zonê tırki bıkerdenê! Mı internet'tê taxa (sitê) "İşçi partisi"de cıra vake: Sıma partiyê, xora vanê "Sosyalist"Proğrame sıma de, sıma xelke Zazai sılasnenê? (hata nıka sıma nêsilasnenê). Dewletê Tırki çıxa ke dismenê Zaza'uno, çepçiye Tırki ki, "sosyalistê "Tırki ki hon de, miletê zazai rê dısmeneni kenê. Soder ra hata sandı Tırkeni kenê! Zazau ke vake: Zon U zagonê zazau, kamiyê U tarıx  zazau. "Sosyalisti"vane: -Sosyalışti mavenê , mıletu de rabirnaene nêkenê. No zurê sosyalistunê Tırk'uno. Pêro Zazai verva dewleta tırk u çepcunê tırki, sosyalistunê tırki, welatê xo; zon, tarıx kamiya xo seveknenê. Na roze ra tepiya weşiyaena Zazau de endi beli biyo ke zazai nê sosyalistunê tırk te, ne ki rostberd u qomunê Khurmancu besenêkenê ke piya bıgurê. Anadoliye de heni oseno ke, çepçiyê tırk seveta tırkeni çepceni kenê. verva lezê zewna xelku vejinê. Vejinê ro hermunê zazau ser, tırkeni kenê berz. Na sosyalisteni, çepceni niya. Na isonê Çepci, sosyalışti biye kêediye dewleta tırki. Khurmanci ki torê Tirki piênê, yi ki ze tırku weşiyaena xo ramenê. Raa tırku ra sonê. Zazau rê dısmeneni kenê Sosyalistê tırki ke bıranena xelku nêwazenê! Ma Zazai ki bıreanena tırku nêwazeme. Zazai lezê xo lınganê xo sero danê. Mutaze Kêdunê dewleta tırki niyê. Çepçiyê luki, sosyalistê tırk verva zewna xelku hometu, mıletu tujeni, lukeni kenê. Zazai endi rındı zonenê ke qederê xo ve qo beli kenê. zevna çepcune binu ra xêrê nina. Ma ke zazaeni kerde, Mıletê zazai sevekna sosyalistê Tırki ma ra vanê: sima emperyalsi tu rê gureênê (şuanê emperyalsitunê). Emperyalizm micro milliyetciligeni kena. Khurmanci ki mara vanê: Sıma "Kürdistan kenê lete, dewleta tırki rê gureênê. Teniya riyê xo nêvinenê. İmf eve milyonu dolar dano dewleta tırki, Dewleta tırki xora gıredano ke je kutikê verê çêberi cirê xizmete bıkerê. Make zonê xo, kamiya xo, xeleşiyaena miletê xorê gureayme. Khurmanci mara vanê: -Sıma "kurdistan kenê lete, dewleta tırk rê gurenê". Kam sevano va vazo. Mileto zazai zoneno ke rostberd u welathaskerdoxê zazau nê emperyalsiturê xızmete kenê, nê ki dewle ta tırk rê ajaneni kenê. Zazai ki seveta mıletê xo verva kolonialistune tırki lezkenê. Dewleta tırki ke çıxa miletê zazai re dismena, Dewleta tırk ki honde marê dısmena. Verê tarixde rasten ma, haqaena ma beli bena. Rozê roşti yê Miletê zazai ê. Yê mıletunê binê bardırê. Wastena ma welatê zazai begıredayê keşi mebo. Mıleto zazai ki jê mıletunê dina ewe koka xo weşiyaena xo welatê xo de bıramo, Azat vo. Ez roştberdê hometa Zazai xelkunê anadoluyê rê haşteni, Bıraneni, têdusteni wazen.

>>> peydı şo (to back)

 

 

Aslê xü inkar mekı

Zerwet Serhad

Erd u azmini miyandı
Mayê rıdê nê dınyaydı
Ge sınê, ge vındenê
Nê dınyay xorê hesıbnenê

Weşbiyayış rındo, isani zanê
Vera herg çi, ma vazdanê
Çewt u raşt qe nêvanê
Ma xo meydan niaynê

No dınya kesirê nêmaneno
Çewt u raşti xoya beno
Hükmato marê zulım keno
Zerweş'o çımandê xoya vineno

Zaza rındo, qısey keno
Oyo bol rew xapeyeno
Vera Dımıliya şermayeno
Aslê xo oyo inkar keno

Asli cara inkar mekı
Tı xapeyayê, xo virakı
Werz, Zazaki zıwanê makı
Qeç u quliya piya ayakı.

>>> peydı şo (to back)

 

 

Werzı!

Faruk İremet

Werzı!
Welatê ma biya xü virı, sina mı
érd u azmên
şênayey u vêyvey.
Kêynekê wextê vêyv
lorkeyan dı
perê kıtaban dı
sereyê qeleman dı
zılxıti dayê pıro
u vatê; Welato şirin
tı pıstınan dı
qeçekê do ver şıtê
tı qeçê têtewırdê
vêyvanê Zazayanê.

Werzê!
Xort u camêrdê Zazayan...
Qeç u pilê héme éşiran
dest dı tıfıng nobed tepşê
kozıkan xü rê vêyvı bı kerê
bıbê şêrê şarê m
a.

Werzı!
Vêyvı kêy ma
vêyvı camêrdan
maya qeç, pil u kêyna éşiran
tı zerida mı dı, sina mına
u welatê ma qeçekê do ver şıto
u oyo werzeno bı şêrandê xü ya

saqandê xü ser

>>> peydı şo (to back)

 

 

Malmısanıji SER Dı CEND QALi...

Abdulbaqi Tirmar

Mamısanıj, dewa Pirani (Diyarbekır), Dêrey ra wo. 1952 dı maya xü ra biyo. Vist serı vêşiyo kı oyo Awrupa dı ro. O bı xü Zaza yo, feqet Kürdistey rê xızmet keno. Kameya sardê Zaza wo musteqil inkar keno. Zazayan Kürd hésıbneno. Xebatê êy vêşêri Kürdan (Kürmanc/Kırdas) ser dı biyo.

Namey Malmısanıji yo raşt M.T no. Lakım bı nameydê xü yê ésli ya nênuşeno. Tewr bı tewr, reng bı reng ra nameyê cı estê. Herg qılıx u delq dı kay keno.

M.T, nuştanê xü bı nê namandê sexteyana nuşeno: Malmısanıj, Dewij, M.Dewij, Pankisar, Zerteng, M.Brindar, Roşan Bariçek, M.Piran, Mehmet Piran, Mehmet Malmısanli u namey bini...

M.T, bı nameydê Malmısanıji ya biyo qormenşur. Kıtabê kı vetê, pêro bı no nameyayê u zafê cı zi Kürmancan/Kırdasan sero yê. Ez wazena ju misalê bida kı şıma nê kıtaban muqayese bıkerê. Malmısanıji héya nıka 13 kıtabi nuştê. Nê kıtaban ra teyna 4 hébi derheqê Zazayan dê. 9 kıtabê cı zi Kürmancan sero yê.

Mesela: Münewerê Kürdan/Kürmancan ra; Ebdullah Cewdet, Séid Nursi, Ebdurrehman Bedırxan, Kemal Feyziyo Bidlisij ser dı tewir tewir kıtabı nuştê. Feqet, derhéqê serdarê Zazayan; Şêx Séidi, Seyid Rızay, Şêx Serif, Yado u ê binan ser kıtabi nuştış, niyameyo Malmısanıji viri(!). Münewerandê Zazayan ra Mela Éhmedê Xasi u Osman Efendi yo Babıji ser kıtab nuştış nêkewto(!) cı viri. "Key Bedırxanan" ser nuşnayo, lakım kêyan, qebilan u éşiretandê Zazayan ser çiyê nênuşnayo. "Kürt Teawun ve Teraqi Cemiyeti" u zewbini mewzuyan keno kıtab, feqet serrehewanayışê Zazayan nêkeno kıtab. Qey Zazayan çiyê rê layıq nêvineno?

Kıtabı kı Malmısanıji Zazayan ser nuştê nêyê: ju ferheng, ju şiir, ju istanek u ju zi "Kürd kerdenda Zazayan" sero ya.

Gürweyo kı Malmısanıji héya nıka kerdo pêro no yo. Ma kılmek vacê se, xebata Malmısanıji se ra heştay (% 80) Kürdan (Kürmancan/Kırdasan) ser biya. Weziyet no yo. Feqet inkarciyan, -sayki sari Zaza rê cı hewlinı kerda-, ewro Malmısanıj kerdo qehremano pil. Mamısanıj zi no reqlam ra serxoş biyo u bı namandê sexteyana forumandê interneti dı nuşeno u vano kı; "Mı héndı pori/gijiki merdıman, Zazayan ser nuşto." Zuri nêtemıriyenê. Riyê merdımdê zurkeri zi en peyni dı vıcêno werte. Zurkerey ha asêna.

Menga/aşmiya Kanun dı, Malmısanıji "Azadiya Welat" dı no qeyde ra nuşti bı: "Kürmanci gama ke nuşeni yan zi terman peyda keni, bala xü nêdanê Kırmancki [Zazaki] ser, goş pa nêkeweni. Soranan zi gama ke termi peyda kerdı, bala xü zaf nêdaya Lehçeyanê binan ser... Soranan ê xü tesbit kerdo, ne Kürmancan ra persay, ne zi Kırmancan ra. Xü ra ê vani 'Ziwano standard esto', yani Lehçeya inan a! Kürmanci vani 'Ma zafiyê' zaf rey goş Lehçeyanê binan ra nêkewenê. Ma (yani xürubê Vate) gama ke terman tesbit kenê, ma ewnênê (niyadanê) Kürmancki ra zi, soranki goranki ra zi. Yani ma bala xü danê inan ser zi." (Azadiya Welat, amor: 305, İstenbul, 1-7 Kanun 2001).

Na ju itirafo. Malmısanıj zi bı fekê xü itiraf keno kı, Kürdi, Kürmanc u Sorani, qiymet nêdanê züwani Zazaki. Hewl beli biyo kı, Kürdi, züwanê ma ne "züwan" ne zi "Lehçe" hésebnenê. Bılékıs, bıra namey Zazaki zi niyanê xü vir u niyanê ver çımani xü zi.

Eger "Kürmanc u Sorani, goş Zazaki ra nêkewenê." se, "Kürdi Zazay" çı semed ra kewtê Kürdan dımı u zor ra xü kenê "Kürd"? Nê merdımi inkarci werzenê Kürdki (Kürmanci u Sorani) ra keliman gênê u kenê Zazaki miyan, Zazaki xerepnenê u wazenê kı bı zora berê "Lehçey Kürdi" kerê. Kürdê sextey (Kürdê Zazay) no qeydeya xü ifade bıkerê zi, Kürdê ésli (Kürmanc-Soran), no aca ra nêbewnênê mesela ra u fikrê Malmısanıji u embazandê cı zi puc kenê u vecenê. Tiya dı ez wazena ju numune bıda. No numune éyni wext dı ju wesiqeyo.

Xeztey Azadiya Welat, panc (5) lehçanê Kürdki ra qısey keno. Feqet miyanê nê panc lehçan dı, züwanê ma Zazaki ca nêgıroto. Tabi Kürdisti, Zazaki ne "züwan" ew ne zi "Lehçe" hesıbnenê. Gore ina, Zazaki "fekê Kürmanci" yo. No xüsus, Azadiya Welati dı bı no qeydeya nuşiyayo: "Kürmanciya jorin: Devokên wi zaravayi ev in [yani; fekê a lehça nêyê]: Botani, Badinani, Beyazidi, Semzinani, Zazayi u Qocani." (Azadiya Welat, amor: 223, İstenbul, 6-12 Gulan 2000, r.5).

Azadiya Welat gore; Zazaki "züwan" niyo, "Lehçe" zi niyo, "fekê Kürmanci/Kırdaski" yo. Neşıriyatê Kürdan dı, wext wext züwanê ma Zazaki zey "Zarava Kürdi" (Lehçey Kürdki) ameyni nuştış. Ewro aseno kı, çend şıno Kürdan miyan dı qiymetê Zazaki hina beno kêmi. No semed ra, Azadiya Welat'i Zazaki kerdo "Devokê Kürmanci" (Fekê Kürmanci/Kürmanc agzi). Kürdi, herhelde tiya ra pey bı siyasetê "nezdikerdışê lehçan", qompıle Zazaki werte ra hewadê u namey cı zi yasax kerê.

Siyasetê Tırkan zi héya ewro no bı: "Zazaki fekê Tırkkiyo." Mabênê Kürdan u Tırkan dı qet ferq nêmendo. Wırna heti zi bı ê teoriyandê xo yê zurkerana xü xepeynenê.

Çiyo kı şıkê merdımi anceno no yo: Ne Malmısanıj ne zi embazê cı, héya nıka vera inkarey xeztey Kürdan "Azadiya Welat" nêvıcya yê. Bêveng mendê...

>>> peydı şo (to back)

 

 

Nuştoxa Swêdiya bı name u veng Astrid Lindgren şi héqeyda xü ser

Baba Qef

Qeçeki aşıqê ay bi. A bı xü qeçekana qeçek u vengê qeçekan bi. Hewnê politiqaciyê Swêdiyan dı zi tersê şanan bi. Nuştoxa Swêdi (İsveçi) Astrid Lindgren 14.11.1907 dı Vimmerby dı ameya dınya. Lindgren 94 serê bi u 28.01.2002 dı Stockholm dı şi réhmet. Lindgren, vengê hémına bi. Vengê do berza neheqey ver vınderdê u qirayê ridê nehéqan.

Tıfınga ay qelema ay bi. Kozıkê cı zi, kıtabê cı u qehremanê kıtabandê cı bi. Qehremanê kıtabandê ay héme qeçeki bi. Kıtabandê xü dı qeçeki dayê xü ver u nehéqey verdı isyan kerdê, dersê dayê gırd u werdiyan.. Kıtabandê ay dı qeçeki tenya qeçeki nêbi. Qandê ay êy héme çi malê dınyay bi.

Kıtaban u qehremananê kıtabandê cı hıdudanê Swêdi dırna u xü resna xeylê qeçekandê dınyay. Qeçekan nezdi 80 züwani dı kıtabê cı wendi. Kıtabê cı en kemi 100 miljon neşır bi. Bewniyê Qıralê Swêdi Carl XVI Gustaf qandê ay se vano; "-A bı ê kardê xü yê nariniya u bı nustoxeyda xü ya qandê héme qeçekan u pilan bol mühim bi." Swêd dı tenya Qırali nê, politikaciyan, wahêrê neşırxanan, komiteyê Nobeli, xezeteci u nustoxan tewayena zerida xü ardı züwan. Qandê çıçi qeçekan Astrid Lindgren ra hézkerdê? Bewni rê ay qandê qeçekan se vatê; "-Hézkerdana xü qeçekan mısnê, dıha vêşi héz u dıha vêşi vêşi héz, bı no şekla merdım reseno zaneyenda şari".

Bı kıtabda xü ya "Pippi"ya a bi nuştox. Na kıtaba cı 80 züwan dı cayê qeçekan hetı gırot. Bolê kıtabandê cı bi film u tiyatro. 1945 ra héta na rocı Astrid Lindgren 64 kıtabi nuşnay.

(Welat ra İsveçiya rê selam...)

>>> peydı şo (to back)

 

 

Yane Ma Zono Kültüre Xore Serbestiye Wazeme

İbrahim Doğan

Ma endi na rojera tepiya,zono kulture welate xo wazenme. Ma Turkiya'de Demoqrasi wazenme. Bandororiya Turk'o Kurd'a newazenme. Verde Turk'o welate ma dest na ser, isane ma ebe zone xo,ebe kulture xo,mektabano,basıno, televizyone xo kamiyera vet. Ebe na Asimilasyono jenosidI ze mare zeherli ebe hilewo zura dıdane xo şare made nay ro. Bıne zulmo zordariye de isane ma harde ma kerd parçe parçe ware bavo khale ma mare kerd ze xırbe waro kerd tıhal dewe ma kuli veşnay. Mılete zazay bi surgune çolo çolıstana, mecburiyera kewt orte şare ğerip domanane ma(çoçuklarımız) zono kulture xo rew xo vera kerd,Şaremano ke şi metropola serbestiya kulture xo newaşte bi ze şare bini zono kulture xo kamiya xo kerde vindi. Serbestiya kefo zewqe xo waşte. Ama mılete bini hem kefo zewqe xo ramene,feqet kamiya xo inkar nekene. Ewro şorene welatane germına kişta denızde, insani kefo zewqe xodere. Cıra perskerene vaje şıma kamcı mıletraye hemen kamiya xo şımara vane. Re ki şore le kurdo zazaya eki vane ma Tırk'me nevane ma kurdme yaki milete zazayme. Kamiya xo kene inkar. Kurda welate ma kerd exo zone ma kerd lehçeye zone xo ebe hazara gence maye ze fidan demdiya. dawa Kurdistan'de kuli sehid kewti hepsade poyay. Ebe hazara dewıze ma welate xo terk kerd ruye kurdara milete zaza ebe emre emre tepiya şi . Mılete ma kamiya xo şaşkerde her çi hama hama beno vindi. Çımke nesilo teze çiye nezano. Ama çiye esto her çi hona nexelesiyo . Dewleta Tırki çıxas ke ebe kiştene ebe zulum isane ma qır kerd rena ke zone ma nişkiyay wedarene nişkiyay bıxelesne. Zone ma mabo xo dard we. Ma mektebane Tırkade vend, ma xo çiye zanıt halbuke ma tewr çiyeji nezanıt. Gence ma bi enteli bi entelüekteli,bi anarsisti taye seba menfaati bi kutıke şari,taina de kitabe cizgi filmi,ret kiti, Zaf bi be qisaweti,hal niya bo tabike genciya niyanenera umud bırino nesile tezire aqıle isani vındeno,zaf isane sorumsuzi vejiyay,

Dewleta Tırki neşikiye zone ma wedaro. Ne verda televizyone radyoy rojname vejiyo. Rena ki isane zazay Dewede şeherane(suki) metropolade,Zone xo qesê kerd,zone xo xo vera nekerd isane niya onurlu wayire goniya xoji hona este. Gencane ma en zaf mesela kurdade xo şaş kerd. Tabike isani le mılete bındeste ca cene. Serbestiya dina wazene ne gence maye ke mesela kurda de merdi. korıne şi . Gereke mesela zone xo kulture xo welate xo bıkerdene. Seba serbestiya sare xo kar bıkerdênê. Serbestiya xo buwaştene. Tabike ewro kurdi inkar kene, Vane şıma mılet niye ,zone şıma lehçe mano . Şıma Kurde welate şıma Kurdistano. Aydınane ma devrimciyane maye mılete zazay tarixe xo coğrafya xo zone xo kerd ê kurda. Kamiya xo zone bavo khale xora bi inkar. Mendo ewro seba kamiya ma raya ma zaf derga belke nayerê emre ma neji edomanane ma nevejeno. Ama çiye esto gereke herkes her zaza ecdade xo seba astıkane bavo khale xo,ebe sozo bext ebe şerefo namus'i ser kamiya xora wayır vejiyo. Kole kesi mebo zone xo zone Turk'o Kurd'a mekero. kamiya isani zone isaniyo. Zaten ke zon xelesnara a waxt tı xo ser mıletewa,xo ser bayraqewa Nayera gereke mılete bin desteg bıde ma Yursevero devrimciye mıletane bina gere ma nas bıkere serbestiya mılete zazay buwazene mılete xo seba serbestiya ma iqna kere. Ewro ma kamiya xore ğeret kenime. Ma honde seba mıletane bina ameyme kiştene. Devrimciye yursevere Tırk'o Kurd'a gereke tarixe ma harde ma zone ma qebul bıkere vazife insantiye biyarê ca. Qe çare esto xo kışene rena ma nasnekene,kamiya mılete zazay newazene. Gence maye ke kewte çepe( kürt solu)kurdo,çepe Tırk'o (Türk solu) zafe xo biye duşmene mılete xo. Kamiya şarire xevetine. seba şari mirene. Na lece Dewleta Tırk'o pkk de dewe Dersimi varto'yi ê kiği ê Bingoli êErzıngani Dewe isaane ma zazay kuli kerdi tıhal. kes tede nemend duşmenire bi xırbe wara. T. C. isane mara zaf zulum kerd eşkera yaji berdi taride kişti cenêze dina bile niyamay diyene. Durume dewuzane ma zaf zaf rındbi. Zulme Turk'o Kurda piya kewt welate ma.


Dewuza her çiye xo caverda. Dewane xora vejiyay,biliya cane xo kewti. Bone xo hegay merge xo caverday eskera kuli veşnay. Emege piriko khalıke ma mezele maqulo ewliyane ma maro mera re bi qulo pırojın. Çepe Turk'o Kurd'a gegane mılete mara zor kerd mılete ma kuya Taye camerdiji amey kiştene. Zoreki nono pere waştenêHalbuki hurmina çepi orte xode bibi boncas parçe. Khalo maqulane ma vatenê Lawo şıma hayê biye boncas parçe şıma
kamci grup devrim kene verde bêrê tehet birligiyo dirligiya xo jükerê. Şıma ebe na qafıke çiye nekenê. Verde lece orte xo caverdene,hona qarşiye duşmeni vejiyene

Lorıka heyder'i ame mı viri;Heyder vano kurtar biji baba Kurtar bıji baba.

Jü qesa verêna esta. Vanê ebe na nınge sona marşınge. mabo xo zone xo kişt. Ewro isane maye zazay'e Dersım'i xora vano kırmanciye ez nezano na kelima kotira ama zeleqiya mılete zazayra Kırmanc ma kurdara Gımgım'de Ezrum'de Eleziz'de Bingol'de Erzıngan'de vanıme kurmanc kırmanciyera ma vanime kurmanciye isan re fıkırbo koka na kelima aynıya hem zazaki qesekene hem ki xora vane şare maye kırmanciye

Kurdi neheq niye vane şımabı xo xora vane ma kirmancme,neyse

Ewro roja terefiyo bextiya her kes Serbestiya zono kulturo itiqate xo buwazo. Kamiya xo biyarora zon emeg bıdêro na dawa. Zone mayo piye mano

her kes tarixe xo bızano, piriko khalkane xora bumuso. Seba zono kulture xo panela, seminera komela rono. Dernega buwazo. Mıletane binara rojnamane dinara ,yazara,araştırmaciyane xeribara televizyone dinara isana biyarene, venge xo berz kerene,kamiya mılete zazay bidene naskerdene. Mılete zazay seba zono kulture xo serbestiya xo buwazo. Demoqrasi, bıratiye,rındıye buwazo. Ewro Turkiya wazena ke Awrupa birliği kuyone. Awrupa cıra vana tode insan hakları ihlali esto Mılete bini tode este zone kulture mıletane zere dewleta xo bıdecı,herkes ebe zone xo buwano binivısno

Na çiyede zaf rında gereke na derheqde mılete zazay endi heşarbone bandoriya koletiya kurda mewazone. Dewane xo de sukane xode mektebane zone xo yakere seba zono kulture xo ma kar bıkime. Butun roştbero, devrimciyo, welatheskerdoxi, demoqrate mılete zazay gereke seba zone zazaki seferberbe. Dewade sukane pilade gruba vıraze partiyane xo ronene dewleta Tırk'ra zono kulture xo buwazene. Ceniye kurda ankara meydanadere serbestiya zono kulture xo wazene. Ceniyane zazawara vengo vaj çıno, ceniyo camerde ma nezo seybiye kewte bıne selıkano sepeta. İsane ke xore mebene mêştê mılete xore ji nebenê.

Dewleta Tırki hitan mıletane bina Kurda, Zazawa, Hermeniya, uryaniya, Asuriya,yane mılete ke wayıre zoniye gereke nas bıkero,duşe dulegeranê bina de xo bıdo naskerdene zobin itibare dewleta Tırk'i nemaneno, caye xo le keside nişkina bıco.

Gence zazaye ke çepe Tırk'adere(türk solu) çığa rew tertele Dersim'i ê Piran'i,ê Varto'yi,ê Koçgir'i ê Ovacığ'i xo vera kerd. ez erzeno vicdane ne genca, ne isane Zazaye ke qır bi ne Tıkbi ya ne,tabike Tırk nebi ne isana zone xora başqe zon gesenekerdene Tırk'a fermane ecdade ma vet hona goniya şehidane dersimi nebiya zuya. Peki ne çı derheqde pişti dane gurubane Tırk'a her halde mılete Tırk'i bandora madero. Herhal ma welate Tırk'a işgal kerdo,ya ina no çı halo nê gence ma tederê ama heqliye çımke mektebanê Tırk'ade wendo. coka biye miliyetçiye Tırk'a Derde tiko, cuya kuli genze zazaye xo seba Tırka veşaniya dergera xo kişt, bi seqet ,bi kor, bi felçli no çıhalo

Endi beso heşarbene xo nas bıkere Tertele Dersim'de kamci aşireta kurda pıhişt de Seit Rızay Alişer'i peke na kurdiyo kurdistaniya ma kotra ama ayıbo ayıb endi heşarbene seba Şari memırene mezelede goniya bavo khalema astıke dina medeje reça ecdade xo bırame. Dunya degış biye isane ma degış nebo

Uruz (S.S.C.B) şaniya we her zon xo ser bi bağımsız dewlete her kes seba kamiya xo kar keno isane ma hona siyasetane veri dımaro. Nê siyasetanê khanara endi boya inkariye boya bebextiye boya zura vecina seba şari xo mekışene. sed sere tepiya şore kamiya xo perskerene xo nas bıkerene.

Cêniyo azabe ma mayo wayê ma ji gereke dawa xora wayır vejiyene. Ceni gereke harekete xo ronene(zaza kadın kolları) Panelo seminer vıraze mıletanê binara ceniya dawat kere ebe zone meymanane xo kamiya xo binivisne cıra vılakere. Kıncane milli (Milli kıyafet) xorade govenda kaye welate xo kaykere yane folklore xo vırazene. Meydanade kamiya xore serbestiye buwazane. Dunya cêniyane zazaya nas bıkero. Na durumde isane mayê ke AWrupaderê,cêniyo, vayo mayanê marê zaf wazife vejino. Nê waye-mayê ke arupadere seba kamiya kurda vejiyênê meydana, qey seba kamiya zono kulture xo mevejine tebe merdane xo piye xo maya waya xo teba derguşane xo endi vejime meydana zono kulture xore kamiya xore serbestiye buwazime ewro na roja. Televizyono basınê awrupa ma bızanoke mıletê zaza esto kamiya xore serbestiye wazeno. Kurda dewleta Tırk'ade lec kerd kamiya xo waşte . no onurede gırso ebe hazara şehid da na seba kamiya mıletane bina ji zaf rındbiye,çımke mıletane bina kamiya xo nayera tepiya naskerde endi mılleto ke wayirê zoniyo fam kerd ke xo ser mılletero,Ama na lece Tırk'o Kurda de en zaf mıllete zazay zerar kerd. Waro wetene xora bi,ebe hazara gencema na dawa de ebe name kurd'a şehid bi, kamiya xo kerde inkar kerde vindi . Mılete ma xora vano şare ma isane ma yaki ma zazay me vane xora nevane ma kırdas me nevane ma kırmancme nevane ma kurmancme. Dewleta Tırk'i mılete zazayra zaf tersena coka newazena ke şare ma xora vajo zaza. Ewro Tırkara zaf, kurdi mara tersene,çımke hitan ewro ma kamiya xo newaştene ma ebe kamiya edina xo kerd vindi. Vane mılete zazay kurdo zazaca lehçemana

Na mendara mesela mele xoce Nasredini.

E ki cirane xora vato leye to bıroş zo (kazanın tencere doğurdu) yane ma kene zaza kurdi, yaji zaza asılı kürtler na qesa ancax şikina inkarciyane zazawa ewe ke zazaya hona dawa kurda kene ancax şikinara dina. No sene aqılo ne işra mı fam nekerd isan kamiya xo inkarkero bebextiya en gırsa onursızıyede bebava. Na isanire merdena . Seyid Rızay boşune ne va KAHRBE ZUREKERO BEBEXTA ebe hazara isan Dersım''de ame kiştene kesi xora ne va ma kurdme Seyid Rızay bile kelima Kurdistani niyarda sere zonê xo vato ma welate xode dewleta Tırki newazenime tertele Dersimde kamci ağlêro şexlêri kurda destek da Seyid Rızay ALlişer'i , peki ne çı zurê?? mılete ma kênê kurd hardê ecdadê ma kenê Kurdıstan no zura inam mebenê xo nas bıkerê fıkırbe

Dewleta Tırk'i seke zone ma kulture ma kerd yasaq heto binra ji itiqatê mıletê ma aleviyaji kerdi yasaq. Vergiyo ke mara cênê,benê danê camiya imama telebanê qurse qurani ,heto binra cemo cemate aleviya cıre zaf vinenê cırê duşmentine kenê Aleviya Sewaz de Pir Sultan ard xoviri 38 cani dinciya veşnay na kesi vêra nêşona zafe xo sanatçiye aleviyabi. heto binra vanê islam dinide şidet teror çino ,ma no şidet niyo çıko name ne çıko. Heq (homay) va şore bıkışenê halbuke butune nê sanatçıya dêşanê xode namê Ali Muhamed ardera zon.

Zaza alevi wayirê itiqatiye wayirê pir rayberiyê. Piri nesile ehlibeytiraye koka xo resena deso dı (12 imamlar) 12 imami tornê Peyxamberê îslamo Mehemedi. Aleviya duşe na heskerdena Ehlibeytide renaji çı zerar diyo muslumanara diyo,Aleviyê ke zazaca qesêknê butun hardê bavo khlae xo dêrê name nê welati ebe kamiya ma harde ke ma sera ameyme dunya Zazaistan'o Kurdistan niyo. aleviyê ke zone ecdadê xo qesêkênê gola Dersim, Erzıngan'de qezade dewade, Sewaz zarade, Bingol'de qezane bingol'e,qezane Ezrum'de zafinade ,qeza Qersi gole de Muşde qeza Varto'de hete Meletiye de qezane Eleziz de Diyarbekırde qezo dewade Bitlis qeza motki de Gerger'de zaf sukane gırsa u qıjade zonê zaza ki qesê beno Mıletê zaza alevi duşe honde zulmo zor de rena zone xo kulture xo itiqatê xo terk nekerdê,gereke na rojera tepiya daha zede cıra wayır veciyo.

Dewleta Tırki Dersım'de isanê ma zaf qır kerd dewê ma, hegayema, mergê ma, bağo baxçê ma, daro, kemerê, ma ziyaro diyare ma kuli veşnay, kerdi tıhal isanê ma zaf bi feqir mezelê pirıko khalkanê ma kerdi ze xırbê wara. Sey Rızay Uşenê Seyidi Aliyê qahi zaf bilo maqulanê ma zono kulture zazakire emegda Uşen'ê Seyid'i zaf şairê de namdarbi ,ze koye munzur gırsbi mıletê mare lawuke de, dêrê de ze xızır''bi kokumo maqulanê ma mayo wayanê ma honaji kesreta dê oncenê şaire xo ane xo viri dêrane ebê berbiş anêra zon,

Şehid Sey Rızay u şehidane bina kulina seba harde bavo khale xo seba zono kulture xo canê xo kerd feda. Seba kurda nebi. Kurdi zuri kene . Sey Rıza 74 sere bi waxto ke Eleziz de teba maqulanê mara eşti darê qira va QAHRBE ZUREKORO BEBEXTA. êbe zonê xo qesêkerd kamiya xo ardêra zon. êbê Kurmanci neva çımke ê dawa zone kulture xo dawa velatê xo kerde

Ma zazay wazenime ke Turkiya'de butune mıletara herkes temsilciye de xo burşno meclis dewleta Tırk'i mıletanê zerê devleta xo nas bıkero. Ortê mıletade dostiye bıratiye serbestiye bero vıraştene,juminra hesbıkero ,duşmeniyê wedariyo . Na çiye de zor niya. Dewleta Tırk'i gereke eskere xo sêrê harde mara wedaro. Qoricılığıye özel timi fes bikero. Qereqola ravazno rawo dırba yakero isani rehet şore harde bavo khale xo koti rehet kene aja vındene,Kes dine kesira qêsê mekero herkes inance xo de serbesbo. Nıfıs cızdanide kelima islam nivisiyayiya ê heti wedaro. mesela ez vanokê dine mı budizmo ez tapmışe manga beno yaki tapmışe kemere, dare, ziyarê. mezele beno herkes naye normal bivino ,ma ze bırawa tehete vındimê,jüminra hesbıkime welatê ma jüb ama zono kulture ma ayrıbo . Ma rena kuli piya seba jü welati kar bikime. dewlete gereke dini resmiyetra vejo dinde ya temsilciye yaki ze Awrupa wedaro. Dewlete her zon her kultur gereke gebul kero seba bıratiye dostia na şerta gereke butunê mıleta bêrê tehet jü gırmikebe. Şidet bıxelesiyo bıratiye bero orte mıletanê welati. Dewleta Tırk'i gereke fatist politika xo caverdo işgalo asimilasyonra destê xo bonco, zobini Turkiya de bıratiye nena viraştene butunê mıleta gerekê nas bıkero.

Ewro turkiya'de sistemi iflas kerdo zaf acil politika xo degış kero Madem Awrupa birliği wazanê insan hakları ihlali ortera wedaro mıletanê bina zono kulture dina bıdo cı mıletane zere dewleta xo nas bıkero. Ana yasa xo degışkero serbestiya zone kulture mıleta qanune xode cakero Herkes jümini nas bıkero her kes mıletê xorê yasal örgötê partiyê rono,na derheqde seba bıratiyê gerekê dewlete nê mıletara komisyon, otonomi,eyaletra resmi temsilciya nas bıkero seba guriyena dewlete çi fıkır benê, çı qerari ênê guretenê her kes televizon de basınde mıletê xorê qesê bıkero. Ebê na hal Turkiy'de lec xelesino bıratiyê ena orte isani jümini naskene,jüminra heskene. Cahiltine ayrımcılııye gericılığıye xelesina isanê ma a waxt beno Awrupali ez zano ma nevinenimê ama domanê ma bivinê rena marê mırado. a waxt her kes kamiya xo naskeno her doman welatê xo hardê xo metro be metro naskeno ze ewro niya welatane dulegerade çür mebenê merexra welatê xora memreno kole şari nebeno herkes beno welat heskerdox,herkes welatê xode karkeno rındekiya welatê xora cereno ze welatanê şari keno rındek. ,turista onceno.

Ma mıletê zazay wazenime ke butunê mıletanê Anatoliye de ze bıratiye derbazkime. dewleta Tırk'i nişkina mıletanê bina inkarkero. Nê mıleti elbet roje benê heşar hero niya feqir, niya cahil, niya hesir, niya be zono kultur nemanenê kes izne medo siyasete niya boyini . Goniya ecdadê ma seba zono kulture ma rışıya. Ewro heqa kesi çina ma inkarkero.

Ma vazenime kê hona imkani estê,hona heqo huquq esto endi mıletê kurda ma zazaya nas bıkero kamiya jümini inkar mekero. Herkes aynı heqera wayrbo ze bırawa jüminde derbazkero peniya butune herba iflaso. Rena ênê werê duşmêni benê dostê jümini na butune dunyade eşkera asena.

Mıletê zazay her hete resmi örgüte xo gereke rono. Temsilciyane xo isanê vendoğara, baqılara isanê welatiyo welat heskerdoğara vejo. Cini camerdi sanattkari khalo piri herkes welatê xorê roştiê vırazo.

Seba Demoqrasi seba bıratiye zone ma kulture ma welate ma şari kerdo inkar na inkariye qebul mekime. Her cade teşir bıkıme. Serbestiyo bıratiyê buwazime. Zincira koletiye zono kulturo harde xo sera wedarime.


BIŞKIYO ZİNCIRA KOLETİYE
.
QAHRE FAŞİSTO GERICIYA.
QAHRE ZUREKERO BEBEXTA
BUWAZENE BIRATIYO SERBESTIYE
WEŞO WARBO MILETE ZAZAY HARDE BAVO KHALE MA ZAZAİSTAN

ZazaPressi rê Sera 2002 de emegdaranê cırê can weşiye wazeno. Xo ver bıdenê, seba kamiya ma. XIZIR şımade debo Nazım H.
vano;

Ez mevêşi
Tı mevêşê
O mevêşo
Kam bıvêşo

>>> peydı şo (to back)