|
|
Teyestey |
|
|
Vervate |
3 |
|
|
Nimuney Enguran |
4 | |
|
6 |
||
|
Verqıse (Laco vınibiyayi) |
8 |
|
|
Heme Zıwani |
12 |
|
|
Ebubekir Pamukçu |
13 |
|
|
Zaza u Şeytaniya |
18 |
|
|
Derdo |
20 |
|
|
"Her bı heryda xü ya..." |
21 |
|
|
Hayderê Hayderê |
22 |
|
|
İnternet ra wendoxi |
24 |
|
|
Vergê Bizan |
27 |
|
|
No hesabdo pers bo |
28 |
|
|
Mi çizanite na roje |
32 |
|
|
Ju Biyayenda Awrupa |
33 |
|
|
Sima Nêvesê |
36 |
|
|
Piskotest (ebe Zazakiyo Berz) |
37 |
Ê jeweri wuna va A juweri wuna va
ZazaPress bı Amor 7 da fına newedera reseno wendoxanê ma yê qedır qıymetan. Na Amor ra ma dı fına rengê newey u wateyê ze adıro do sur veşenê. Na hem qandê ma ZazaPres u hem zi qandê şarê ma vıni nêbiyayeyna. Şarê ma, ma ra u nuştey ma ra vêşi erciyayeyê. Na qıymet kı ma qandê şarê xü u zıwanê xü mısnenê bı vinayışê ma tayın o. Şarê ma yê qedır qıymet u erciyaye vêşiyê cı rê layıqiyê. ZazaPress u nuştoxanê cı ser zaf çiy amey vaten u yenê vatışı...Ne wendoxanê ma, nezi nuştoxanê ma nêy çiyan ra tersay u gam peydı eşt. Gam bı gam Zazay kame u éslê xü rê wahêr vıcênê. Na gamı kı ame eştış u yenê eştışı, gamê gırd u bê tersiyê. Dışmenê ma nıka nê, hézaran ser ra nıka na xofı bındı pelçıqyayê u êy dı na gaman u xofan bını dı bı pelçıqyê.
Her qıseyê ma dı ma vanê ê merdımi wuna va u a cınêkerı wuna va. Yani ê jeweri wuna va u a juweri wuna va. Kamo se vano u kamo wazeno çiyê vaco u kamo ver gıroto? Bı fıkrê mı keso kesi ver nê gıroto u kes kesi nê berdo dar. Heger Zazay ewro bı nêy çiyana meşqulê se, na kemaseya ma ra u nê zaneyda maraya. Zazay ewro bê vengey ra vengê xü berz kenê u qirenê. Helbet na qirayenı zi tayın tayına o do bı édızno. Heger aya biayayenda Zazayan tayın tayına édızneno, veradê wa no édızyayenı wa ina xint u lete lete kero. Qıseyê do Zazayan weş esto vano; "Her bı heryda xü ya fınê kewno lınci" Zazayê kı ewro kewtê lınci u biyê zerecê qefesi, nê şenê Zazayê serey hewadayey bancê lıncida xü miyan. Yan zi qefesê xü yê serey tariyan.
Na amora ma ya héwtın (7) dı fına rengê nuştey u şewqda tijiya welatê ma peranê ZazaPressi dı bırıkqına. Puk u hewnê neyaran peydı mend. Gamê Zazayan ne o do sıfte bo, ne zi gamê peyneyn o. Zazay roc bı roc ze tijiya amnani azmin dı cayê xü gıroto u êyê ginê. Na amor dı Koyo Berz bı vengê Berz qireno, Asmên bı piskotestê xü ya tayın tayınan cerıbneno. Roşan Hayıg fına qırfê xü keno u bı huwetena beno ze kardiyê da tujı kewno ganê tayın tayınan. Muska ra ‹brahim no fın sinayenda zerida xü akeno. Zerweş rıh dano Zazayanê xü u şarê xü inkar kerdoxan. Waştena ma wendozanê ma yê erciyayey bı kêfa na amora ma zi bıwanê.
|
Rezi bırênê |
Engurê kı Süregı dı resenê
|
Qerem kêli |
Nêy enguran ra nêy çi vırazênê:
|
Qerem kêli |
Tenya werêna |
Qısey engurê mecazi
|
Hébê engur ra kerge gırêynenê |
Şewra
Degerli dost,
Bugün bu mektubu sana, artık hayatta olmayan degerli dostuma, yazarken içimde derin bir hüzün duydum. Gönül seninde bugün burada, aramızda olmanı ve bu çalış-mayı birlikte omuz omuza yürütmemizi ne kadar çok isterdi. Sen fiziken aramızdan ayrılalı 10 yıl oldu ama yerin, söylediklerin, yazdıkların, düşüncelerin hep bizimle kaldı.
Bizi kendi ulusal kimliğimiz-den sen haberdar ettin, ön-ümüzde yeni ufuklar açan Sen oldun, gözlerimiz tünelin sonundaki ışığı seninle gördü, seninle davamıza sahip çıktık. Bu yolda hiçbir ard düsünce taşımadan emek verilmesi, çaba gösterilmesi, fedakarlık yapılması gerektigini yine Sen bize kendi yasamınla, yılmaz kişiliğinle bütün zorluklara gögüs gererek, ögrettin.
Sen biz zazalar için, Zaza Halkını uyandırmak için, zaza devrimcilerinin davalarına sahip çıkmaları için, artık yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan Atalarımızın, Ninelerim-izin, babalarımızın, anneler-imizin dilini, Bizim Dilimizi, Kültürümüzü, Tarihimizi yeniden Var etmek için geceni gündüze katarak, çalışarak, matbaadan matbaaya, semin-erden seminere, kütüphaneden kütüphaneye koşarak bizleri aydınlatmak için dergi üzerine dergi, kitap çıkardın
Kendi çıkarları geregi belirli çevrelere hizmet eden bazi karanlık güçler, dün seni belki üzmeyi, kurtuluşu olmayan bir hastalığa düşürmeyi ve hatta ve hatta mezara göndermeyi bile başardılar ama senin düsüncelerini, eserlerini Zaza Halkının önünde açtığın yeni ufku karartamadılar. Zaza devrimcilerinin içinde yaktığın ateşi hiçbir zaman söndür-emediler. Tam tersine Yine Senin sözlerinle: "O gün dava-mıza sahip çıkan belki bir avuç insan vardı, bugün binlerce insan var." O binler yakında milyonlar olacak ve Zaza Halkı ise; her geçen gün davasına biraz daha sıkı sarılacak.
Ben burada, bu birkaç satırla, Senin birkaç arkadasınla, nerdeyse tek başına verdiğin mücadeleyi, insancıllığını, dürüstlügünü, bilime olan sayğını, o zamana kadar kürt davasında gelmiş olduğun yeri, yani kariyerini feda etmekten hiç çekinmemeni ve Zaza gerçegine inandığın günden beri bu kavgaya gönül ver-mekle gösterdiğin eşsiz cesareti, yılmaz kişiliğini anla-tamam, Senin bilincini usta-lığını anlatmaya bu satırların yetmeyeceğini biliyorum.
Ama Sen mezarında rahat rahat uyu Degerli Dost! Çünkü Sen Zaza Halkının Özgürlüğe, Eşitliğe, Bağımsız-lığa olan özleminin bir Sembolüsün artık. Unutma ki uğrunda hiçbir çıkar gözet-meksizin, seni mezara götür-ünceye kadar, mücadele ettiğin kavga, elbetteki başarıya ulasacak ve Senin gönlüm-üzde yaktığın ateş, birgün Yurdumuzun dağlarında da yanarak, Özgürlügün müjde-cisi olacak. Ve gönlümüzde Her Zaman durmadan dinlen-meden Yanacak..!
Verqıse (Lajo vınibiyayi)
Jew Xızımkarê Elay
"Elay peyê xo kerdo hetê maya.
Ela kesi bêwıher nê verdo".
Ne qısey miyaveyndê Zazayan dıbol vajıyenê. Ekı gırweyedo gıran bero jew merdımi serê u kesê cı ji çınyo dest çekero cıse; wexta meselda ê merdımi sera vanê: Ela kesi bêwıher nê werdo.Yaji Elay peyê xo kerdo hetê nê merdımiya.
Hetani nıka nê qıseyê çewt vajıyenê. Bewnê Kıtavdê Elay, ıncil, Lukapag: 15, ayet: 11 ra hetani 32. ‹sa Mesiho na mesel girweyo kı miyaveyndê merdiman u Elay di biyo, ay sera vano.
Şıma do tiyadı bıwane kı Elayo terkê merdımi nê keno, merdım bıxo, oyo terkê Elay keno.
Kes qısanê Elay bıwano se, raştey mıseno.
Ayet diwes; Vers.12:
12. Nê laja (lajan) ra qıjecı perdê xora vano: "Keko, mılktê (mılkdê) tora çend kewno 'hisedê mı se bıd mı". Pi ji mılkê xo mıyaveyndê dı lajan dı bara keno.
12. Der j¸ngere von ihnen sagte zu seinem Vater: Vater, gib mir das Erbteil, das mir zusteht. Da teilte der Vater das Vermägen auf [1].
Ayet hıres; Vers.13:
13. Bahdê dirê roja (rojan) ra tepiya lajo qıj 'heme çıyê xo aredano pêser u şıno jew dıwêldo duri. Wuja dı malokı desta salme herc keno u geyreno.
13. Nach wenigen Tagen packte der jüngere Sohn alles zusammen und zog in ein fernes Land. Dort führte er ein zügelloses Leben und verschleuderte sein Vermägen.
Ayet cares; Vers.14:
14. Wexto kı lajek hémê çiyê xo xerc keno; o duwel dı qıtlêdo gırd beno; ew o ji beno méhtaj.
14. Als er alles durchgebracht hatte, kam eine groşe Hungersnot, ber das Land, und es ging ihm sehr schlecht.
Ayet pancês; Vers.15:
Nay sera şıno jew merdımdê ê welati rê xo çekeno lıngandê cı ver.
[erster Entwurf: Nay sera şıno jew merdımdê ê welati rê beno émele.]
Mêrdek nê lajeki keno şuwaney xozandê xo, rişeno mer'a.
15. Da ging er zu einem B¸rger des Landes und dröngte sich ihm auf; der schickte ihn aufs Feld zum Schweineh¸ten.
Ayet şıyês; Vers.16:
16. Lajek hendık beno veyşan kı qayılo werdê xoza ji buro. Fına ji kes 'teva cı nedano.
16. Er hötte gern seinen Hunger mit den Futterschoten gestillt, die die Schweine fraşen; aber niemand gab ihm davon.
Ayet héwtês; Vers.17:
Aqıl yeno lajeki 'serre vano: "Hend émelê perdê mı estê werdê hemına veşi veşi esto. Ezo se tiya gest ra mırena".
Da ging er in sich und sagte: Wie viele Tagelähner meines Vaters haben mehr als genug zu essen, und ich komme hier vor Hunger um.
Ayet héyştês; Vers.18:
18. Ezo werzi şıri perdê xo hetek ew eyrê vaji: "Keko, karşu dê Elay ew karşudê toya mı güna kerd.
18. Ich will aufbrechen und zu meinem Vater gehen und zu ihm sagen: Vater, ich habe mich gegen den Himmel und gegen dich vers¸ndigt.
Ayet newês; Vers.19:
Ez hında zey lajdê to layıqê to niya. Mı zey dê jew émeldê (émeledê) xo qevul bık".
19 (re-‹S) Deine W¸rde dein Sohn zu sein ich nicht mehr habe. Nimm mich an wie einen deiner Diener.
19. Ich bin nicht mehr wert, dein Sohn zu sein; mach mich zu einem deiner Tagelähner.
Ayet vist; Vers.20:
Ew werzeno ageyreno şıno perdê xo het. Hewna oyo duri ra yeno piyê cı ey vineno, zerriya cı eyrê veşena, vazdeno presyeno mıl ra lew nano pa.
20. Dann brach er auf und ging zu seinem Vater. Der Vater sah ihn schon von weitem kommen, und er hatte Mitleid mit ihm. Er lief dem Sohn entgegen, fiel ihm um den Hals und k¸şte ihn.
Ayet vıst u zew; Vers. 21:
Lajê cı eyrê vano: "Keko, karşudê 'Elay u karşudê toya mı guna kerd. Ez hında layıq nıya kı zey lajdê toya bızaneyi".
21 Da sagte der Sohn: Vater, ich habe mich gegen den Himmel und gegen dich vers¸ndigt; ich bin nicht mehr wert, dein Sohn zu sein [1].
Ayet vıst u di; Vers. 22:
Pıyê cı se xızımkarandê xorê vano: "Rew çınayê en rındi biyarê eyra dê!" Jew gıştane gışta kırê, postali pay kırê!"
22. Der Vater aber sagte zu seinen Knechten: Holt schnell das beste Gewand, und zieht es ihm an, steckt ihm einen Ring an die Hand, und zieht ihm Schuhe an.
Ayet vıst u hıre; Vers. 23:
23. Nala warikerdi bıyarê bıvırrnê, bum u kêf bıkım.
23. Bringt das Mastkalb her, und schlachtet es; wir wollen essen und frählich sein.
Ayet vıst u çıhar; Vers. 24:
Çıkı no lajê mı merde bı, bı weşe; bıbı vıni vineya. Nay sera şênayi kenê.
24. Denn mein Sohn war tot und lebt wieder; er war verloren und ist wiedergefunden worden. Und sie begannen, ein frähliches Fest zu feiern.
Ayet vıst u panç; Vers. 25:
25. Lajê ni merdimiyo pil se érda sero beno. Yeno nezdi dê keyi vengê şênayi eşnaweno.
25. Sein ölterer Sohn war unterdessen auf dem Feld. Als er heimging und in die Nöhe des Hauses kam, härte er Musik und Tanz.
Ayet vıst u şeş; Vers. 26:
Xızımkara ra jewi veyndeno xo hetek pers keno: "Çiçiyo beno?"
26. Da rief er einen der Knechte und fragte, was das bedeuten solle.
Ayet vıst u héwt; Vers. 27:
O ji eyrê vano: "Bırayê toyo qıj ame, piyê to ji weş u war resa lajdê xo, qande coy nala warikerdi bırrnê".
27. Der Knecht antwortete: Dein Bruder ist gekommen, und dein Vater hat das Mastkalb schlachten lassen, weil er ihn heil und gesund wiederbekommen hat.
Ayet vıst u héyşt; Vers. 28:
28. Lajo pil hêrs beno; nêwazeno kı şıro zerre. Piyê cı vıjyeno tever ey vero geyreno.
28 Da wurde er zornig und wollte nicht hineingehen. Sein Vater aber kam heraus und redete ihm gut zu.
Ayet vist u new; Vers. 29:
29. Hema laj perdê xorê vano: "Bewn ezo çend 'seriyo qande to zey xızımkariya xeftiyena, qet qısada tora tever nêvıjyaya. Hema to mırê qe rojê jew bızêk nêda kı ımbazandê xoya şênayi vırazi.
29 Doch er erwiderte dem Vater: So viele Jahre schon diene ich dir, und nie habe ich gegen deinen Willen gehandelt; mir aber hast du nie auch nur einen Ziegenbock geschenkt, damit ich mit meinen Freunden ein Fest feiern konnte.
Ayet hirıs; Vers. 30:
Héma no lajê toyo kı mılkê to ceniyan dê serevdana pıya werd, peyser ame keye se, to qandê ey nala warikerdi bırrnê".
30. Kaum aber ist der hier gekommen, dein Sohn, der dein Vermägen mit Dirnen durchgebracht hat, da hast du f¸r ihn das Mastkalb geschlachtet.
Ayet hirıs u dı; Vers. 32:
32. Hema wextê ma u kêfi bı. Çıkı no bırayê to merde bı, bı weşe; bıbı vıni, vineya!"
32. Aber jetzt m¸ssen wir uns doch freuen und ein Fest feiern; denn dein Bruder war tot und lebt wieder; er war verloren und ist wiedergefunden worden.
Hémme zıwani ihtiyacê cemétê xü ca anê u zeydê pêyayê (='iyê)
Şewra
Çı wext kı ma wazene zıwanê xü zeydê aletêna qandê gırwey xü vıraştışi dı kar biyarê se, no kar ardenı dı hémme zıwani zeydê peyê. Hémme zıwani kı kışta gruppê ra yenê kıse kerdışi zeydê zıwanê may, wıni ravey şiyê u kemaney ina çinyo kı merdım ê zıwani qandê mısnayen bıyaro gırweynayış u bı inana bımısno.
Merdım nêşeno gore ilmı lingvistiki vaco kı; No zıwan ê bini ra dıha "rındo" yanzi dıha "rawer şiyo" (babet: Zazaki u ‹ngilizi ) u hemme zıwani hettê analizê lingvistik ra zeydê pêya yê. Yani; Lingiwisti, çend ser gırweye yo se, fına zi zıwanê may, yanzi grupê zıwanı kı termonoloji yê cı kemi, yanzi bêmantıq, yanzi hovo (ilkel) nêvina yo, vano; William Labov (Labov 1972 b,17).
Hémmê zıwani sistemê kompleksı dı bı qurali yê u nina hémme zi kes şeno analiz u tasvir bıkero. Qe zıwanêno kı bê sistemo u bê mantıq o dınya dı çınyo vano; Charles A. Ferguson (1977, 44). Zıwani hémme zi kıhani yê u kışta vıraştış ra kes nêşeno evülüsyonê (evrim) zıwanê merdıman dı vaco kı, no zıwan ê zıwani bini ra dıha verêyo, yan zi pêyni dı mendo.
Merdım şeno vaco kı kışta ravêr şiyayış ra mabênê zıwanan dı ferqi estê. Qandê kı miyan dı jew cemétê postindütriyel dı normê zıwanê nuşten u termonoloji yê héreket kerdenı dı ferqi estê. Yani qalê zıwanê nêresayey (ilkel) kerdış bı temamey xü xapêynayışo. Qandê kı zıwani nêresayey çıniyê. Her milet xü, bı zıwanê xü ya temsil keno.
Sazkerdox u Serdar Héreketê Zaza: EBUBEKİR PAMUKÇU
Cihat Kar
Ewladı miletê Zaza wu camêrd, fedekar, sazkerdox u serdari hereketi miliyê Zaza Ebubekir Pamukçu, des serri veri, 18 Temuz 1991 dı heyat ri çimi xü pêrcinay ew ruhi yi wu bımbarik ma miyan ra firra si adına/exiret, si istirehetgahu ebedi...
Mı Ebubekir Pamukçu Xoce seni sinasna? Ez wazena ini xüsusi ser dı vinderi ew bınekêk malumat bıdi wendoxan.
Serr 1987. Pêserokê "2000'e Doğru" dı inu nuşte diqeti mı ant/kaskerd: "Aga Takilan Dil" (Zonu ki Kewtu Tor). İnu nuşte yew roportaj bi. Muxabiri "2000'e Doğru" ê İsveç'i, Qezateci u Nustox Erol Sever'i İsveç dı Ebubekir Pamukçu dı qisey kerd bi. Nuşte dı, pêserokê AYRE kı Ebubekir Xoce'y İsveç dı Zazaki neşır kerdêni, aya ra zi behs bini.
İnu nuşte dı Ebubekir Xoce'y vatên ki: "Ez Zazaki lehçay yew zoni nêvinena. Sey pêrey zonan, Zazaki zi yew zonu musteqilu. Zoni Zaza, miyani zonani dınya dı, familyay zonani Hind u Awrupayi dı ca gênu ew giredayey sagey/gili Aryani yu." (bewni: 2000'e Doğru, omar/sayi:36, r.52-53, Eylül 1987).
Zazayan u Zazaki ser dı tetkiki mı zi bi.. 1977 dı mı dest bı (basley) tetkiki zon, tarix, folklor u edebiyati Zaza kerd bi. 1980 ra pey tayn tetkiki mı zi neşır bibi. Lakin sey ombazani binan, ez zi heti "siyasetiî ra, yewna xet u çim ra ez ewniyayni meselay Zaza ra. Ina xet u mewzu ser dı zi tayn munewerani Zazayan (Türkist u Kürdist), 1920 ra nata kitabi nusti bi. Ebubekir Xoce zi daxil, da seyan u hinzaran ra xorti/gênci Zazayan ini kitabi "siyasi" wendi u bini têsir ci dı zi mendi. Ez zi ini xortan ra yew biya.. Teoriyey "l ehçeî inu qeyde ra kewti ma miyan.
Çi heyf ki, derheqi Zazayan u Zazaki dı, kitabi Ewladı miletê Zaza wu camêrd, fedekar, sazkerdox u serdari hereketi miliyê Zaza Ebubekir Pamukçu, des serri veri, 18 Temuz 1991 dı heyat ri çimi xü pêrcinay ew ruhi yi wu bımbarik ma miyan ra firra si adına/exiret, si istirehetgahu ebedi...
Mı Ebubekir Pamukçu Xoce seni sinasna? Ez wazena ini xüsusi ser dı vinderi ew bınekêk malumat bıdi wendoxan.
Serr 1987. Pêserokê "2000'e Doğru" dı inu nuşte diqeti mı ant/kaskerd: "Aga Takilan Dil" (Zonu ki Kewtu Tor). İnu nuşte yew roportaj bi. Muxabiri "2000'e Doğru" ê İsveç'i, Qezateci u Nustox Erol Sever'i İsveç dı Ebubekir Pamukçu dı qisey kerd bi. Nuşte dı, pêserokê AYRE kı Ebubekir Xoce'y İsveç dı Zazaki neşır kerdêni, aya ra zi behs bini.
İnu nuşte dı Ebubekir Xoce'y vatên ki: "Ez Zazaki lehçay yew zoni nêvinena. Sey pêrey zonan, Zazaki zi yew zonu musteqilu. Zoni Zaza, miyani zonani dınya dı, familyay zonani Hind u Awrupayi dı ca gênu ew giredayey sagey/gili Aryani yu." (bewni: 2000'e Doğru, omar/sayi:36, r.52-53, Eylül 1987).
Zazayan u Zazaki ser dı tetkiki mı zi bi.. 1977 dı mı dest bı (basley) tetkiki zon, tarix, folklor u edebiyati Zaza kerd bi. 1980 ra pey tayn tetkiki mı zi neşır bibi. Lakin sey ombazani binan, ez zi heti "siyasetiî ra, yewna xet u çim ra ez ewniyayni meselay Zaza ra. Ina xet u mewzu ser dı zi tayn munewerani Zazayan (Türkist u Kürdist), 1920 ra nata kitabi nusti bi. Ebubekir Xoce zi daxil, da seyan u hinzaran ra xorti/gênci Zazayan ini kitabi "siyasi" wendi u bini têsir ci dı zi mendi. Ez zi ini xortan ra yew biya.. Teoriyey "l ehçeî inu qeyde ra kewti ma miyan.
Çi heyf ki, derheqi Zazayan u Zazaki dı, kitabi oryantalistani İrani (misal: Minorski, Oskar Mann, Karl Hadank, Josef Markwart, David N.MacKenzie, W.E.D.Allen, Meyer Benedictsen, W.B.Loockwood, Garnik Asatrian, Arthur Christensen, Terry Lynn Todd u sewbina) ki Awrupa dı veciyay bi, mı/ma hema nêdi/nêwendi bi. Ini Nustoxani ecnebiyan, heti ilmi ra, kitaban xü dı Zazaki u Kurdki, Tirkki, Erebki, Farski, Arminiki muqeyese kerdêni. Ini aliman gore, Zazaki "lehça" nêbi, müsteqil yew zon bi. Zazay zi sarêkew xü ser bi. İnu xüsus, tever dı zaf kitaban dı zi amebi nustis. Lakin ma ini xebatan ra bêxeber bi. Werekeyna ma ini kitabi erciyayey ê ecnebiyan hina/dıha veri bi dini. İnu semed ra ez Ebubekir Xoce'y suhudin (sansli) vinena. Çimki Ebubekir Xoce Awrupa dı rasti ini kitaban amebi ew bi çimani xü ra rastey/heqiqet dı bi... Xoce, hini yewna aça ra meselay Zaza tefsir kerdêni.
"2000'e Doğru" dı, wextu ki mı fikir u tefsiri Ebubekir Xoce'y wend, ez ser dı zaf/bol dusmıs biya ew peyni dı mı heq da ci. Ez mesela derg nêkeri...
Serrê 1987 dı Ebubekir Xoce'y çimi mı akerdı...Uca ra pey, mı heyati fikir xü dı newe yew ripelu sipey akerd ew mı fikir xü yu verin terekna. Teoriyey "lehçe" zi mı bini payani xü dı pelexna!
Bédı, mı wast ki ez Ebubekir Xoce'y dı mısewre bıkeri. Çi heyf ki, edresi pêserokê AYRE, "2000'e Dogru" dı çinêbi. Semedı edresi AYRE, mı pêserokê "2000'e Dogru" ri yew mektub ersawit, feqet cewab nêame. Ci ra pey, nata weta mı tayn ombazan ra pers kerd, çewi pêserokê AYRE nêesnawiti bi, Ebubekir Xoce'y zi nêsinasnayni..
Çend asmi ser dı si.. Rocêk yew ombazi mı ri têlefun kerd u va; "Cihat, mıjdıyanê mı bıdı, Almanya ra yew sinasiy mı, mı ri pêserokê AYRE ersawit." Bi keyf u esqi ra ez derhel wirista kewta rar u mı veri xü tada kiyê ombazi... Dı omari AYRE hedre bi. Omari 13 u 14 ê AYRE yi mı ombazi ra girewti ew mı berdı fotoqopiyê ci kas kerdı..
Serrê 1988 dı, mı Ebubekir Xoce ri mektup nust. Çend roci ser si, cewabi mektubi mı ame. Ebubekir Xoce zaf memnun bibi. Mı ri omari pêserokê AYRE u omarê pêserokê PİYA ê éwilin zi ersawit bı...
Ez u Ebubekir Pamukçu Xoce ma hemseri yewbinan bi. Ma Diyarbekirıj bi. Serrê 1988 dı ma yewbinan sinasna. Xoce'y têlefuni xü zi da mı. Ge mı ci ri têlefun kerdêni, ge zi mı ci ri mektup ersawitêni. Ay wexti internet çinêbi.
Nuştey u malzemey folkloriki zi mı Ebubekir Xoce'y ri ersawitêni. Éwili mı yew deyra anonim ersawit: "Ximxim". PİYA (amor:3, r.57, Eylul 1988) di neşır bi. Ci ra pey, nuştey mınu diyin, "Zaza Adi ve Kaygusuz Abdal" (Namey Zaza u Kaygusuz Evdal) PİYA (amor:4, r.20-23, Payizopeyên 1988) di neşır bi. Uca ra pey, teqriben herg omar/amor di nuştey mı veciyayni. Tayn nuştey mı zi PİYA di ciya/besqe name ra neşır bi (yew misal: Filit Siwanıj [=Cihat Kar], "Büyük Zaza sairi Xasi ve Eserine Yönelik Bir Saygısızlığın Teshiri, I-II", PİYA, amor:13, r.5-16, Payizopeyên 1990; amor:14, r.15-22, Çile 1991).
Ebubekir Xoce'y çend gelangi mı ra tayn kitabi wasti. Mı peyda kerdi u ci ri ersawiti. Tim u tim xeberê ma yewbinan ra bi.. Derheqi xet u fikriyati PİYA di ray ray mı fikir u tewsiyey xü Ebubekir Xoce'y ra têlefun di vatêni u mı mektuban di zi nustêni. Ebubekir Xocéy, fikir u tewsiyey mı girewtên veri çiman. Tiya/ita di ez wazena yew misal bıdi: Veri ci seri qapaxi PİYA di, "Pêserokê Ziwan u Kulturê Dimili" nusiyayni. Mı Ebubekir Xoce ri yew mektub ersawit ew mı va ki; "namey ê Dimili', herg cay memleketi ma dı nêvaciyenu. Feqet namey 'ZAZA' umumiyu. Eger seri qapaxi PİYA dı, 'Pêserokê Ziwan u Kulturê Zaza' bêru nustis se hina/dıha hewl benu." Ebubekir Xoce'y tewsiyey mı qebul kerd ew uca ra pey inu qeyde ra nust...
Serrê 1991, sewêkey asmey Heziran dı, mı Ebubekir Xoce ri têlefun kerd. Zaf gelangi Xoce veciyayni têlefun. Feqet ina hew/ray, xanimê yi way a Seher veciyay bı têlefun. Mı xü teqdim kerd ew mı va; "Way a Seher, Xoce haw kiyedew se, ez wazena ma bınekêk sohbet bıker." Vengi way a Seher hewl nêbi. Vengêkew mehzun ra va ki; "Xoce nêwesu, haw yataxi dew, taqet tey çiniyu, nêwazenu kesi dı qali bıkeru, yewna wext têlefun aker..." Ina esna dı, mı vengi Ebubekir Xoce'y esnawit. Way a Seher ra va ki "kam o?î, ya va ki "Cihatî u. Way a Seher seni ki namey mı va, Ebubekir Xoce ame seri têlefun. Vengi yi hewl nêbi. Bewli bi ki zaf nêwes bi. Zor qali kerdêni. Ma hal u xatiri yewbinan pers kerd. Bédı Ebubekir Xoce'y va ki; "Bira Cihat, ez zaf nêwesa, hali mı çiniyu, nêwesiyê mı nêwesiyê mergi ya, weziyeti mı xirabu, mergi mı nizdıyu, bızani ki ez mırena..."
Ebubekir Xoce'y seni ona va, mı va say ki çaqey mı mı bın dı sikiyay. Bermi kewti mı.. çimi mı hesiri debi. Mı va; "Xoce, Homa nêkeru ti bımıri, Homa sifay xeyr u sihetu pit bıdu tu, ti sêri se ma sekeni? Ma yetim maneni. Ti rayberi ma yi, da'way Zaza bê tu war dı manena."
Ebubekir Xoce'y va ki; "Xerc u temeli hereketi Zaza erziyawu. Sey çimontoy biyu wisk. Heme cay Awrupa u Zazaistan dı, xorti Zazayan veciyay werte, lefiyay da'way Zaza ru, mın u to ra dıha zêdêr girweyeni, mıcadele keni, çimı mı pey dı nêmaneni. Ez bımıri se, da'way Zaza nêmırena, war dı nêmanena! Ez da'wa emaneti pêrey xortani Zazayan kena. Wa wes bo miletey Zaza!"
Xoce'y bédı va; "Bira Cihat, heqi xü helal bıker." Ina qali ra pey, mı dı hal nêmend, ez heliyaya.. peli mı sikiyay.. hesir mı amey war... Mı yi helal kerd, yi zi mı helal kerd...
Çend roci ser si, mı heyna têlefun kerd. Way a Seher va ki; "Xoce haw xestexane dı." Çendına roci si, mı rayna têlefun kerd. Ina hew laci Ebubekir Xoce'y Orhan Kemal veciya têlefun. Mı weziyeti Xoce'y pa pers kerd. Va; "Xoce, siyu rehmet..."
Emsar, dewrserrey desinê wefati Ebubekir Xoce yu.Homa rehmey xü pey bıkeru! Miyani nur u ceneti firdewsi dı rakewu! (Amin).
Rozê zew Zaza çınay xo yê pakê newi dano xora u kewno ray kı şıro sukı. A rozı zi ayam bol weş u akerde beno. No raya xo nime keno yan nêkeno, bena gürı gürü hewran u hewri gürenê. Bahdê gürayenda hewran tava yağeri dest pey kena. No Zaza ge nakışta ge akışta çorşmey xo wınêno, ne siyê u ne zi dar u berê esto kı xo cı verno u pa sıtar kero. No wınêno no do hıp u holi bo. Qandê kı çınay cı hi u holi nêbo, no hıma çınayê xo xora vezeno, xo keno vırt u vıran u çınay xo keno tewredê xo miyan. Esto se çınay cı gandê cı ra qimetli beno. Bı no hesaba yağeri vero vındeno u vınderdena yağeri paweno. Tavê yağerdê amnani rew yenê u ravêrenê. Hendê davist deqi varan vareno u bahdo vındeno. Varan vınderd tepya no çınay xo tewredê xo ra vezeno u dano xora u neyêno raya. Xeylê şı tepya, raştê zew merdımi yeno. Tı nêvanê no merdım zi şeytan beno, kewtê qılıxdê merdımê kı şıro insanan miyan dı pıropaganda Ellayinı bıkero u insanan bıxapeyno. No şeytan sere ra heta bın biyo hi u holık u cı dı nekmey Ellay zuwa nêmendo. No şeytan wınêno nê Zazay ra kı, qe hendê mısqalê çınay cı hi nêbiyo. Şeytan meraq keno u xo bı xo vano Zaf varan varabi, qandê çıçi no merdım hi nêbiyo. Nê semedi ra no şeytan uzadı dano pıro u şıno nê Zazay hetı, cı ra pers keno u vano:
-Qeday to bıgira gamıka verênı varan vara ez biya hi u holık, qandê çıçi tı wışk u ware mendê. Hele mı rê vazı qay tiyanan dı varan nêvara, tı seni wına wışk mendi. Cayê dı sıtar zi çıniyo ez vaza to xo cayê dı sıtar kerd. Ezo wınêna erd zi hi u holiyo u heme cara sêli şiyê. Hele bê mı rê zi vazı to seni kerd tı wına wışk mendi?. Zaza vano:-Dezay mı, mı ra fek vıradı ez rayda xo ra şıra. Şeytan vano:
-Hetan kı tı mı rê nêvazê ez nêvıradana tı şırê u ney sero beno perey werdi. Zaza şermayêno kı şeytani rê vazo, wexto kı varan vara mı çınat xo xora vet u kerd tewredê xo miyan u wexto kı vınderd mı vet u da xora.
Labırê şeytan gıryaney ney nêvıradano u zor dano cı kı cı rê vazo. Dı a zor dayenı dı şeytan xo fek ra reyneno u vano ez şeytana mı nêşa xo zuwa verda to seni kerd xo wına zuwa verda? Zaza seni fahm keno kı no şeytano, xo pize dı vano mekı ez neyrê kayê kaykera u maya ney gada. Zazay fahm kerd kı şeytano, wına vano:
-Ez do to rê vaza, hıma tı do kesirê nêvazê? Şeytan vano:
-Temam, beno, ez kesirê nêvana. Zaza dest pey keno u wına vano:
-Wexto kı varani dest pey kerd mı adır wekerd u qena xo nê adıri ser, qandê coy ez hi nêbiya. Şeytan vano ma wıni beno? Zaza vano:
-Çırê nêbeno, beno. To pers kerd ezo zi to rê vana. İşte mı wıni kerd, qandê coy ez hi nêbiya, ew Zaza dano pıro u kewno ray. Şeytan zi cıra abırêno u şıno. Labırê şeytan nê qısi xo fek dı nêvındano u raştê kê yeno cırê nê sıri vano u na mesela unaya keno vılla. Vano Zazay sırêdo rınd da mı mekı ez ney weş vılla kera, xo insanan çım fina u inan sero Ellayinı bıkera. Tabi ê kı ney emel kenê heme zi zey ney şeytan u fêsadi benê. Nê şeytan u nê merdımandê şeytanana rozê şınê seyd. Dı o mabên dı varan dest pey keno u vareno. Nê heme hergı jew xo kıştıra şıno çar u çırpi arêkeno, ano u pa adır wekeno u nê qenanê xo nanê nê adıri ser. Wexto kı nê qenanê xo nanê adıri ser, cêra adır kewno a qenandê ninan u qenê ninan veşenê. Wexto kı qenê ninan veşenê bena haho hahoya ninan u pê fekan ra vanê: "Qena mı veşê, qena mı veşê, kes çıniyo hewna kero, kes çıniyo hewna kero". O vano ê mına zi veşena, o vano ê mına zi. Qandê coy kes nêşeno gazinida kesi ra şıro. Bı no hesaba qenê ninan heme dax benê u veşenê. Dı a haho haho kerdenı dı şeytan dıha vêşi qireno u vano: -La ma şeytaniyê, no Zaza ma ra dıha şeytano u ma şeytani heme xapeynay u maya ma gadê. Tı nêvano no Zaza zi fına dı ê varani dı rayo beno u no fına çınay xo vezeno u keno tewredê xo miyan. Wexto kı varan vareno no fına çınay xo dano xora u kewno ray. No xeylê ame tepeya raştê nê şeytan u nê qelfedê şeytanan yeno. Wınêno kı çı bewniro, qenê hemını dax biyê u abiyayê. No Zaza dano pıro şıno nê şeytani hetı u cırê wına vano:
-Tı zi mı rê vazı tiyê xo baqıl, çım akerde, şit u şeytan hesıbnenê, biro zori ser ma seyana şeytananê zey şıma xo tunıkan ra vezenê. Wa na to rê dersı bo, tı fına mıntiqada ma Zazayan u çorşmey şardê ma nirê. Eger tı fına birê ez do no fın dıha belay gırdi to ro pêşa u to rezil kera. Şeytan vano:
-Wa na mı rê dersı bo ez fına sersida zew Zazay ra ravêra.
Bı no hesaba no Zaza nê şeytani xapeyneno u bı eya piya qenanê e şeytanandê binan hemını veşneno. Mesela şeytan u Zazadê ma ya zi wınaya peyni yena.
Not: Amor 6 dı bı çewteya nameyê Embaz Roşan Hayıg ze mesulê Almaya ameyo nuştış. Bı nameyê ZazaPress ma cı ra üzırê xü wazenê. Roşan Hayıg tenya nuştoxê ZazaPressi yo.
"her bı heryda xü ya fınê kewno lınci"
Faruk İremet
Tı, zerida mina dırbetın
bı çı babeta ray vinenê to ver
bı çı babeta to érdê to ra dur vıznenê
bı çı babeta benê wahêrê érdê to
ma tı héndı fısegê?
Gam bı gam
gamê to reseno
érdanê toyê pay nê biyaye
wucana bıkarı
bı eşqê zerida dırbetina
wucana baxçeyê hézar serana
cayê vılıkan o
welatê to yo.
Dem dem o
no çı dem o?
rayê bıryayê
no çı hal o?
Êyê mezeli aşêynenê
Qandê kam o?
Zerida mına dırbetın
çıçiyo tiyê kewtê şık?
Çıçiyo tiyê tersenê?
Mezeli qandê to zi biro aşêynayenı
"her bı heryda xü ya fınê kewno lınci"
Roc bı roc edo pıroda to sere
héta tı vacê;
ez zeriya
ez bê dırbeta
ez Zazaya
heqdê Zazaya ayet ameya.
Marşa welati Hayderê Haydırê (Merasim-i)
Zerweş Serhad
Qıj u pil ceni u camêrdi têtewr
Wezê ayabê, cêr u cori bıgeyr
Êy mıllet ğo hesyê zey pêl u hewrı
Cêr u cor érd u azminra bıguri
Hayderê hayderê, hayderê hayderê
Hayderê ımbıryan, haydırê Imbaz,
Haydırê millet, haydırê luk bê, ğo bışıdeynê,
Şêlıg qandê malbat u welati.
Serbest u ğo ser bê, ew dest u payi bê
Paşti bıd, wayêr bê ğo hésiyê hadê...
Serdar u serpilê ê ğo bızanê (bıwazê)
Ma zi dem u dewranê ğo vırazê...
Hayderê hayderê, hayderê hayderê
Haydırê Imbıryan, haydırê Imbaz,
Haydırê mıllet, haydırê luk bê, ğo bışdeynê,
Şêlıg qandê malbat u welati...
Şew u roj, şan u şewray ğo bızanê
Rêz u rêç ewı şopa merdımey vajê
Wahd bo, sond wanemım qandê welati,
Xo ver şam, pırodê/cırodê duz u ware dı...
Hayderê hayderê, ha derê ha derê
Hayderê Imbıryan, haydırê Ümbaz,
Hayderê mıllet, haydereê luk bê, ğo bışıdeynê,
Şêlıg qandê malbat u welati...
⁄ayin u bêbeğtira ğo bıpawê
Sêwiy u seykuri qayte u sıtar kı
Hayig u haydarê Dımlistan-i bê,
Êy mıllet, haydarê luk bê ğo bışdeynê,
Şêlıg qandê malbat u welati...
Ma malbat u welatê ğo sinemı (sinenê)
Roşan u şênayiya ğo bıkemı.
Veraver vera cor, rojê ravey şım,
Édeb u édetê, édetê ğo vıni nêkem.
1990-91
T. Kalfırat
Ma ve xêr qomo !
Nıka 2 asmê beno kı ez xora pers keno, vano: Ma çütır zonê ma xelesnemê? Ekê fıkrê şıma kı esto, na forumê dê mırê bıvazê. Wazeno kı pero piya xelesnayısê zonê ma ser qesey bıkemê. Yani zonê mara cı lazımo! Mektev? Medya? Malim (maylim)? Jü (yew) qesebend (ferheng)?
Mara cı lazımo? Nıka ma zonê xo zonemê, hama cence (xortê) ma nızonenê. İni vanê ma Zazaki fam kemê, hama züro. Mordemo kı fam keno, çütır besey nıkeno kı qesey bıkero? Ez wazeno kı, zon u zagonê ma neslo dı neweyra "neqıl" bıkemê.
Sıma kı fıkrê xo ita nuşt, ez şımara minettar beno.
Qomo ma weş u war bımano,
P.S: Mı nuşnayısê xo dê formo je: ez vano, keno, sono hona newê adaptê kerdo. Jü (yew) hata kı biyo, kes qusur mevino.
Şarı Zazay kı Awrupadıro Şıma rı
M. Élişan
Geley wayon u brayo, şarı ma, Çend na roc béhdı mektebı abeni. Awrupadı tey heqı esti semed heme kesi vêreni. Heqi zazayo estu kı qeçekani xü rı méhlumi zazaki bıwazi. En heqı kê gerek bı xü bıwazı. Idarey mektebra kê vonı yini mecburi méhlum zazaki semed qeçeko bıvinı. En imko eyr awrupadı estu u bı kanun omewu ronıstıs. En imko zaf mıhumu u lazım zazay zi sey şaron bino heq u hukuk xü rı wayer bıveci.
Awrupadı heqı radyo u telewizyon ê mehali estu u en imkon semed heme şaronew. Sert yi bı ser namey cemét u resmi hem radyo mahli u hem zi telewizyona mahli kê esken tı ra istifade bık. Bani kültüri zazayo lazımu heme cay awrupa dı beru vıraştış u bı yew merkez ra beru idarekerdış..
Zek Zerdeş vonu: Rınd bıfıkır, rınd bınuş u rındey bık..
Mabı xerdi Bıra,
Bertal
Zon hemme kom u cematandı, gunde werendêra hata ewru, ebı marifetê maa u piyra, ebı qesekerdenı çe o cemattı amo agmebiyinı o weşiya xü ramıta amo roca êwruyini.
Na rastı rastıya hemme zonana. Rastiya zone ma ye Kırmancki- Zazakiya kı. Yanê e kı ma çe xodı domamanê xodı zonê xodı qese nekerd. Çımiye hewl u muhim serdı, çımiye kültüri o weşti kı zone xodı qese nekerd, çı hêf kı ma ni zoni hata dawist serran mabenê domanan o xortanê Zaza dı vindikerimı. Ayra tepiyakı teyna keso kı ser zon u Linguistikte guriyino teyna yinanra beno malzeme. Yanê zon rolê xü ye rocı ye cematını keno vindi.
Ma ekı problem nacara beno gırs. O çag çarê kı nacadero. ZONE XU KAR U GUREY XU YE ROCI DI BIGUREYNIMI. Domananê xü, Tornanê xüdı teyna zonê xodı qesekerimı. Yi ebı çi zon mara cab danê va bıdê, ma oncakı zonê xodı qesekerımı. Zobina rayı çına.
E kı ma rey na raay serra gamı est, ayrê tepiya mordem sıkıno kı vaco, "ma iyeki şenık zanenê, iyeki qe nızanenê hama wazenekı bımuse" yinanra ebı khamci usıl u rayı yardım kenımı. Ez vacı na persı persa gama dıdeyına. Helbet nayrakı raa u imkan esto. Hela ma rey cad kerimı. Qerar bıdımı kı zonê kültürê xü payra verdanimı serba nayı destbera mara kı çı yeno yı kenımı, ayra tepiya çıyodo çetın niyo.
Ma kı zone xü ebı çı ray kerd vınd onca ha rayra racerayınra peyser anımırı can.
MA zone biyankı xora kerd mal, ye xü tamasa u khem dı, nıka kı ni fıkre çewt dewrê bıçarnımı. Zonanê biyankı her thım zone dıdeyın bıcerımı, Zone xü ye sıften. Zone xü hewl u weş bızanımı. Hemme hetê weşıya xodo bıgureynımı. Pe ni zoni bıhuyımı, pe yi bıberbımı, kewga xü kı pe nı zonı, sevda xü kı ebı ni zoni biyarımırı zon. Leq u khariyina xü kı zone xodı biyarımıri zon. Hela serkımi oçag çıton zone ma beno KEWE.
Bı zıwanê maya zi ma senê vacê: Sina mı
Faruk İremet
Bırayê delali, T.Kalfırat, M.Élişan u Bertal,
Merdım cı wext bı zıwanêna şeno vaco; Sina mı (hézkerdya mı) u şeno bı êy zıwanêna bıhüwo u vêyveyê xü vırazo u şeno élaqa rono merdım şeno bı êy zıwanêna bınuşno u ê zıwani şeno bıkero zıwanêdo akademik. Na gürwe zi gürweyê roşnayox u ê vırnayoxan o. Ciyê esto kı gerek ma vira nêkerê, zıwanê ma nê merdo.
Zıwanê ma şarê ma miyan dı gürwe yeno. Gerek roşnayox u vırnayoxê şarê ma birê pêhet u pêdı kar u bar pare bıkırê. Ma nêşenê fınêdı hem şair, hem nuştox, hem tarixzanox u hem zi bıbê politiqaci. Gerek gürwe u bar nıkara pare bo. Ze Zazayê, karo ma yê sıfteyını; mabênê xü dı gerek ma Zazaki qısey kerdenı bıkerê standart. Nusanê xü forman dı bıkarê Zazaki u peyni ra zi bı qecekanê (domananê, tutanê) xü dı bı Zazaki qısey bıkerê u zıwanê ina zi bıkerê Zazaki.
Embaz M.Élişan ciyê do zaf weş ardo zıwan o zi noyo kı; héme Awrupa dı u qanunanê Awrupi dı vano kı; "Her şar heqé cı bı zıwanê xü ya qısey u tercüman u mualim (xoca) wastenirê esto". Awrupa dı sıfte İsveç dı Zazay na haqê xü yê insani wasto u Zazaki ze zıwanê do resmi mekteban dı yeno mısnayenı u tercümaney zi 10 seri ra vêsiyo resmi qebul biyo. Her Zaza héme welatanê Avwupa dı gerek nêy héqanê xü bıgêyrê. Nêy wastenı bı qanuna zi pasti gino.
Embaz T.Kalfırat, ez halê Zazaya xırab nê vinena. Zazay nêy çend seran dı bı radio, bı pêserokana, bı formana, bı siteyana u bı kıtabana héme dınya rê ciyê mısna -100 ra zıwanê ma merdıfani ra qat qat yeno xeta hıc (sıfır). Na zi gamê da gırda u werdi niya. Semed nuşteyê to sena nêy vaca; "-Ze Zazayênê héme kar u bar dı ez amedeya, na ju. Dıdı, gerek ma kar u bar pare bıkerê. hirını, gerek ciyê kı ma Awrupayan dı vecenê gerek bıresê Welat. Welati xeberê şarê ma na güreweyanê ma ra cıniyê. U gerek ma héme Zazayê ê cêr u ê cori pêtepsê u pêrê doşi bıdê. Bê doşi u bê mıl ma tenyayê u ma do vıni bê.
Na münaqaseyê kı şıma tiya dı akerd şeno bıbo Éleqeyê do newe mabênê Zazayan dı.
Berxüdar bı u weş u warey dı bımanı
Tay xayın u duzenbazi, bêbext u menfeetperesti, zurker u hilebazi estê kı bı zanayena, bı qasıta zıwanê ma benê dıskınenê zıwandê jewna şari ro u şarê ma zi benê şarnay sero hesıbnenê. Yanê şarê ma şar, zıwanê ma zıwan nêvinenê. Wexto kı çiyê kenê, çiyê nuşnenê, kombiyayenê kenê ilam do zıwanê ma berê poça zıwana kerê u diyalektê zıwana bıhesıbnê. Hendıkı xo ra acızê, hendıkı xo werdi u hiç vinenê, wazenê kı şarê ma u zıwanê ma zi zey xo hiç u werdi bıvinê. Tay qısey vejenê u rojnameyandê xo dı nuşnenê kı, qıseyê kı ê zıwaniya zey pêyê yan zi pêra deyn ameyê gırotenı ê qıseyê. Bı a vetenda ê qısana wazenê kı bıdê ispatkerdenı kı jew zıwano yan zi diyalektê ê zıwaniyo. Bewnirê u bol weş diqet bıkerê qıseyê kı vetê heme qıseyê kı zey pêyê ê qıseyê, zewbi tey çina yan zi kokê zıwandê ma çıniyo. Tay zi werzenê bı qasıt " mın u vın" dı nuştandê xo dı kar anê kı vajê bewnirê zey pêyê. Mın'i anê dıskınenê ma ro u vanê: "Mın va, mın werd, mın kerd, mın deşt, mın berd nêza çıçi, nêza çıçi" La no çiyo wına zıwandê ma dı çıniyo. Zıwandê ma dı esto, labırê zekı ê vanê wıni niyo. "Mın" ma dı nê halandı yeno karardenı. "Mın u to, mın u ey, mın u ay " u herwına yeno karardenı. Şekıldê bini dı wınayo. "Mı va, mı werd, mı kerd, mı deşt, mı berd" u herwına.
Labırê vanê wa nê merdımê wınasini, nê merdımê menfeet perest u hemleyê şarna nay rınd u rınd bızanê kı, şarê ma do ewro nê meştı, meştı nê biro nê hesabi inan ra pers kero u ê kerdenanê inan fıtil-fıtil inan zıncira biyaro. Heta ewro tarixê bêpers u bêhesab niyameyo gırotenı u serê cı nêgêriyayo. Şıma zanê nê merdımanê wınasinan paştiya xo daya çeptê Tırkan u hereketandê Kürdan. Qandê coy zi ê kı qalê zıwan yan zi şareyda şardê Zazayan kenê nê merdımê xonêzanayey u hiçi hıma werzenê u vanê "ê xayınê, nê kayê dewletê" Nêvanê kı ma xayınê, ma bêbextê ma yê şarê inkar kenê. Labırê vanê ê na juwerı ewro rınd u rınd bızanê kı xayın ê kı şarê xo yan zi şarna inkar kenê u benê dıskınenê şarna ro ê yê, ê bı xo yê. Ê yê kı qalê Zazakinı u zıwandê Zazaki kenê ê xayın niyê, merdımê heqiqi u en dürüsti ê yê, çımkı xo ra u şardê xo ra nêşermayênê u xo şarandê binan vero werdi nêwinenê. Bı şareyda xo ya tım u tım sere berzê u şeref his kenê. Kam kı şareya xo inkar keno o bêşeref u bêhesiyeto u cıdı çika çamêrdey u şerefey çıniya. Xayınê poçıkın u qoçıni ê kı şarê xo u xo inkar kenê u benê şarnay sero danê hesıbnayenı ê yê, ê. Heta ewro qüwet biyayeneyda xo ver waştê kı ma koçıkê awı miyan dı bıfetısnê. Zey kütkandê harana hêrış berdê zaifan u ê kı vatê ma Zazayê inan ser. Ê kı no kar kerdê zi merdımê şarandê binan nêbi, ê şardê Zazayan bı xo bi. Taynan nıqara u zırna Tırkan cınayê, taynan zi ê Kürdan. Labırê ewro qüwetê inan nêreseno kı ê toltaziyeya xo nişanê ma bıdê u hêrış biyarê ma ser. Çımkı ma serey xo dayo na ray. Jewi bıkışê desto werzê, dıdını bıkışê se do werzê, hirını bıkışê bı hezarana do werzê. Raşteya cı ma zi wazenê kı ê merdımê wınisini ê riyê xo yê siyay vejê meydan u harbiyayeneya xo bıdê eşkera kerdenı kı, şarê ma xo hesiyo u werzo xoser. Çımkı ê na juwerı bol rınd zanê kı ewro roj, roj bı roj dınya u şarê dınyayo xo hesêno u xo vırneno u şıno kok u eşareteyda xoser. Şarê ma yo zi na juwerı u nê halê dınyay vineno u o yo zi wınêno inan ra u haldê dınyay ra u yeno a xo u xo hesêno. Qandê coy zi roj bı roj beno qüwet u xo arêdano pêser. Gırd u werdiyê şardê ma do zi zey şarandê dınyayê binan werzo xo lıngan ser u dahwa şarey u welateyda xo bıkero. Şarê ma do zi neya tepeya nêwazo poça şarnay bo yan zi koley koleyan bımano.
Veri ma serehewadayê, leckerdê, şehid dayê u şehid kewtê, labırê ma rê nê şarnay rê ameyê hesıbnayenı. Serehewadayenê ma heme ewro ma rê nê, şarnarê yenê hesıbnayenı. Ma serehewadayo, lec kerdo u xo dayo kıştenı, şarna werışto şarey u zıwandê xo sero gırweyayo, xo ravey u vervısto, bı naya zi nêmendo şarê çorşmeydê xo heme zi ardê xo sero dayê hesıbnayenı. Ma münasebetê serehewadayen u lec kerdenı fırsend nêdiyo kı, tarix u edebıyatê xo ser, zıwan u kültürdê xo ser, şar u welatê xo ser çiyê bınuşno u xo bıdo sınasnayenı. Ma zi wextê xo dı zor bıdayê nê çiyandê wınasinan ser, ewro ma do zi qüwet biyayê u ma do zi zey ê şarandê dınyayê binan şar biyameyê hesıbnayenı. Ey ra ma peyra, zıwanê ma werte dı u şarê ma küçandı mend, bi vıni u bi asimile u şarandê binan sero ame hesıbnayenı. Ma sera, mıl u paştida ma sera bı qüwet, ey ma u şarê ma berd xo sero da hesıbnayenı. Ereban vanê, Eceman vanê, Tırkan vanê, Kürdan vanê, kê vanê vajı.
Ewro, wexto kı ma vıjênê meydan u vanê ma şarêdo xoserê, ma rê vanê ka çıçiyê şıma esto, ka tarixê u edebiyatê şıma? Ma rê nêvanê kı şıma lej kerd, ma zi xo rê tarix u edebiyatê xo nuşna u şıma zi xo sero nuşnay u hesıbnay. Taydê ma zi werışti qandê cay, qandê nami, qandê qoltıxi, qandê peran u menfeeti şarê ma berd rot ê şarandê binan. Ewro zi qısey mı inan rê taydê goya zanayey werıştê u hewna ê yê ê karê limın u qırêcıni, bênamus u bêşerefi kenê u şarê ma benê roşenê şarandê binan. Zaneyeyê zey inan şenê qandê menfeeti maya xo berê boyax kerê u berê bıroşê pêrdê xo.
Gorbaçowi çımê dınyay heme akerdi. Ewro şarê gırd u werdiyê dahwa şareyda xo, sınasnamedê xo u kameyda xo kenê. Çeçenan ra tepêşı heta hirêsey hezar (300 000) Türkmenan. Hemeyê zi ewro dahwa şareyda xo vinenê u taydê ciyê zi vera, vera benê dewlet u idareyê xo gênê destandê xo bın. Ma nezdi çıharmilyoni (4000000) Zazayê hewna bandrolda şarnay bındırê u şarnayna sero yenê hesıbnayenı. Hewna keso ne ma qebul keno u ne zi şar hesıbneno. Ma na neheqey niya ma rê bena?
Wexto kı ma bı zıwandê xo ya qısey kenê ne Tırki, ne Erebi, ne Farısi u ne zi Kürdi ma ra çiyê fahm kenê. Wexto kı hal no hal bo ma seni benê şarê nê şaran yan zi zıwanê ma beno diyalektê nê zıwanandê nê şaran. Tı jew dewıjdê nêzanayira zi pers kerê na juwerırê amin nêvano.
Ez vana qey dewrê şaran dımı şiyayenı rewnayo ameyo ravêrdo u gêrıyayo. Dewrê xosınasnayeney u xo şar hesıbnayeney dest peykerdo. Ewro ra tepeya kes do nêşo kesnay xo sero bıhesıbno u şareya ê şari inkar kero. Rotoxê ma çend şenê wa xo bıdırnê, ewro ra tepeya qısey inan pere nêkeno u pilê inan qediyayê, ê dıha nêşenê zey robotana hereket bıkerê.
Ê do ewro ra tepeya ri siya ravêrê tarixdê ma Zazayan u kışta şardê ma ra birê lanetkerdenı. Merdımê zey ninan bol tarixandê şaran dı ri dayo u tım zi risiyay vıjiyayê hemver şardê xo u ameyê lanetkerdenı. Minaqê zey ninan bıhezaranayê tarixdê şarandê binan dı.
Dınyadı en weş u çiyandê müqedesan ra jew zi noyo kı, kes xo bısınasno u şıro kokdê xo ser u qandê şardê xo bıgırweyo u xo feda kero. Ewro ma yê zi wazenê kı nê wezifeyê xo yê tarixi dewr bıgirê u biyarê ca. Ewro ra tepeya şarê ma u hereketê xoserbiyayeneyda şardê ma do ray nêdo kı, menfeet perest zıwanê ma, şarê ma, kültürê ma, ma u jewbi çiyanê ma talan kerê xo rê kar biyarê u berê malê şarnay kerê.
Verê ney çend seri wexto kı Kürdan vatê ma şarê, ê binan vatê nê, şıma şar niyê şıma şarê ma yê u zıwanê şıma zi diyalektê zıwandê ma yo. Çı hikmeto se, ewro zi Kürdiyê ma rê nê qısan vanê. Qay esto se, kam beno qüwet o wazeno kı tahda bıkero ê bêqüweti u ey xo sero bıhewsıbno. Kam hebê xo lıngan sero vineno, wazeno kı ê hemverdê xo berzo xo lıngan bın u xo lıngan bın dı bıpılozno pêser u gi cı cı çıman ra bıdo teber. Kes nêwerzeno u raştey nêvano. Nevano vıjêr mı rê nê qısey ameyê vatenı, vıjêr mı rê tahda ameyê kerdenı, ewro qandê çıçi ezo jewnay rê tahda kena u inan inkar kena. Qay esto se meştı ma zi bıqüwetbê ma do zi jewnay rê tahda bıkerê u inan xo sero bıdê hesıbnayenı. Çırê, çırê raştey ninê çıman ver u kes nêşıno rayda raştı ser? Raştey bıvıjiyê meydan verg u miya piya mergê miyan dı zey bırayana pêdı çerenê...
Mı çızanıte na roje
İbrahim Doğan
Mı çızanite na roje vırnıyamıdera
Ez mecnune tobiyo cerene sere koyara
Naso dostara perkerdene qıjo pile gadızara
yare kotira ama şiya; kamci rayera
Ax ap Mıkayil tı gerçeg dosta gerçeg bırawa
Va lao be meşe tı bena poşman welatara
Zaman xırabo şar pexm dano nona tora
Mı va ez şono le yara xo lew nanodestetora
Ez bito fehat mı yare kerde şirin
Zalımıya yare cigeremı kerdi kulo birin
Aqilemı vınet çıme mı bi hesirin
Ez çe yare mıde qesenekerd kerd kin
Ne hevalo ne kese mı esto mendo beçare
yare zone xo mıra bırno cino çare
dı heftira tepiya ezdo polisa eşto zere
ebe bebextiyo iftira işe xo ard sere
To ez kerdo perişan ne dyarara
Tı zaf heskena XIZIR'e ciranra
Dawa to rusne Usene KERBELA;yra
Perskero cirane ermiş divane SEYID CAFIR ra
Dılbirin İBRAHİM mendo tevere
hewar kerdo Memede KORTE ra
Vano mare bıbo piyo bıra
Wa dost medejo dusmen mebo şa
Hera u ju biyayenda Avrupa senin ame merhéleyê ewro
Çarnayox: Faruk İremet
1981
1 Çıle
Yunanistan beno ézayê ju biyayende Avrupa (JBA)
1984
28 Sebat
Programê Esprist rey gino u bı no programa JBA hetê teknik, infermasyon piya bı gürweyê u gamê berzê.
14 u 17 héziran
Reyê sıfte qandê Parlementoyê Avrupa.
8 Kanun
Konwesiyonê Lomé fına hirêyın Togo dı yenê pêser, bı 66 welatê Afrikaya u mabênê 10 welatê Awrupa şartê piya gürwe kerdenı imza bena.
1985
Çıle
Jacques Delores weçêynenê komisyonê JBA.
2 u 4 Kanun
Meclisê JBA Lüksemburg dı yenê pêser u bı na pêser ameyena wazenê qererê kı Rom dı ameyo dayen ravêr berê u nezdi biyayenda Awrupa rew aver şıro.
1986
1 Çıle
İspanya u Portekiz benê ézayê JBA
17 u 28 Sebat
JBA newedera suka Lüksemburg Haag dı imza bena.
1987
14 Nısan
Türkiye wazeno bıbo ézayê JBA
1 Temuz
Qanunê (JBA) Awrupa bı şeklê do quwetyeno gürweynayenı.
27 Payızê verên
Haag dı qanunê qandê pawutenda Rocawanê Awrupa (Westeuro) hetê éskeri lez kenê.
1988
Sebat
Reformê finanse kerdenda politikayê Awrupa. Planê ekonomiyê çend seran fınê dı qebul beno na qerer qandê 1982-1992 yo.
o do Amor 8 dı bıramo ...
Piskotest
(ebe Zazakiyo Berz)
Asmêno Bêwayir
Xêrê xo rê, dek u dubara meke,
cıwabanê raştan bıde. Zobi, xo xapnenay! !
Kağıdê sero ju nameo ke xafılde yeno ra to viri, ey bınusne!
Nê rengan ra kamcin ra hez kenay?
sur
siya
kewe
kesk
zerd
Herfa nameê xoya verêne bınusne!
Mısal: Gule(G)
Tı kamcin aşme (menge) de amay dınya?
Tı kamcin rengi gênay (cêna) ver ?
Siya ya ki sıpê?
Ju nameê de hemcınsê xo bınusne!
Kamcin reqemi ra hez kenay?
Tı ke bıbiyêne, şiyêne Kalifornia ya ki Florida?
Deryay (dengızi) ra hez kenay ya ki gole ra?
Çiyê zerri ke (dılemışke) (labelê çiyo ke mumkıno raşti bo!)
Netice!!!
Qaytê kağıda xoya cıwaban ke, goreê reqeman têver şane!
1.
To heni (otur) zerria xo verdawa ê/a kesi ke, qet pers meke!
2.
Sur: Tı merdımê do zerrehiraway, zerreê to be eşqi pırro
Siya: Ez vaci, tı muhafezekar u hêrsınay
Kesk: Merdımo ke xafılde (cadı) çiyê keno, ju ki (yew zi) tı irtıbat (ilişki) de şewqati ra hez kenay.
Kewe: Tı vêşêr (zêdêr) merdımê do melaimay, hama kêfê xo ki zanenay.
Zerd: İnsanê do rihuyiyaişay; merdımê mırozıni rê rında xo vanay.
3.
A-K: Heyatê to de xeylê eşq u dostine esta
L-R: Kêf kerdene to rê weş yena, embazanê xo ra ebe zewq wext viarnenay ra.
S-Z: Caê şên u şênatiye ra hez kenay.
4.
Aşma 1.-3.: Emser serba to zaf bena weş. Keso ke to qet nêardêne aqılê xo, xebere gênay ke zerri verdawa to.
4.-6.: Ju waştiyê de to beno/bena, şıma xeylê piya nêmanenê; labelê o/a do xeylê wext to viri de bımano.
7.-9.: Ju keso ke to ra zaf nezdiya/nezdiyo, tı yekde zerria xo verdanay cı.
10.-12.: Eşq de bextê to zêde hira nêbeno, hama na nezdiyan ra juyê raştê to yeno/yena, heni (otur) bıke ke tı ey/ae rew ra meverdê.
5.
Siya: Heyatê to vurino, belki to rê temaşe bêro ki; çiyo ke yeno to ser de, çiyo tewr rınd o beno, juyêna nêbeno.
Sıpê: Tı ju embaz vênenay, oyo/awa ke kewno ra to dıme, to merex keno/kena.
6.
No kes, dostê toyo tewr (en) rındo [dosta toya tewr rında]!
7.
Hende merdıman rê tı gani (gereke) nê e-maili bıruşê.
8.
Kalifornia: Macera u serbestiye ra hez kenay.
Florida: Raaresiyaen u tembeline ra hez kenay. Her çi sakın u be rehetiye gênay xo ser.
9.
Gole:
Tenê muhafezekara; merdımanê ke tı nêşınasnenay (nas nêkenay), inan de ebe zerri piya nêbenay
Derya:
Tı her çi desınde (cadı) kenay
10.
To ke nê maili nêm saete miyan de tewr şenık (taê) 5 merdıman rê ruşenay, tek o wext dılegê to yeno herundi
